Ladino

Ladino, au bekannt als Judeo-español, Judezmo oder Spanyol, isch e romanischi Sprooch wo uf em Altschpanische basiert. Ladino hed au vil Vokabulaar us em Hebräische.

Ladino isch d Sprooch vo de sefardische Jude, wo 1492 us Spanie verdribe worde sinn. Dr name 'Dzhudezmo' wird vo jüdische LinguischtInne benutzt, Judeo-Espanyol vo türggische Jude, Judeo-español vo Romanischte. Dr verbraitetschti Terminus isch aber worschynts Ladino. Ladino isch dr Name wo unter Nitspezialischte am bekanntischte isch.

D Sprooch

Wi im Altschpanische gits au im Ladino zwai Foneem /ʃ/ und /ʒ/, wo im hüttige Spanisch in /x/ zämegfalle sinn.

Jee noch (ehemoligem) Woonort hets Ladino Leenwörter us Sprooche wi em Französische, Türggische, Griechische und südslawische Sprooche. Alle i allem isch Ladino aber vil neecher bim Spanisch blibe as sis aschkenasisch Pendant Jiddisch bim Dütsch.

D Schrift

Vor allem z Griecheland un in dr Türkey wird Ladino syt em 19. Johrhundert mit latynische Buechschtabe gschribe; dradizionellerwys isch s aber mit em hebräische Alfabeet gschribe worde, wi au s Jiddischi.

Ladino nach em Zweite Wältchrieg

Seer vil Ladinosproochigi us em Balkaan sinn im Holocaust ummbroocht worde, und nach em Zweite Wältchrieg si vili vo dene wo überläbt hai, nach Israel uusgwanderet. In de 1990er-Johr hai no ungfähr 150.000 Lüt Ladino gredet, die meischte as Zweitsprooch. Es git immer no Ladinosprochigi in dr Dürkei, z Griecheland, z Bulgarie und andere Länder uf em Balkaan, aber die jüngeri Generation redet immer weniger Ladino drotz Ziitige und Radiobrogramm, und d Schprooch isch vom Uusschterbe bedroht.

Weblink

D Wikipedia uff Ladino

• Ladino
• Jerome Socolovsky: Lost Language of Ladino Revived in Spain. I: Morning Edition, National Public Radio, 19. März 2007.