Pamphilus Gengenbach

Dialäkt: Baseldütsch

Dr Pamphilus Gengenbach (* um ´1480 z Baasel; † zwüschen em 15. Oktober 1524 und em 26. Mai 1525 z Baasel) isch e Buechdrucker und Autor vo Fasnachtsspiil gsi.

D Familie

ändere

Dr Pamphilus Gängebach isch dr Soon vom Ulrich gsi, eme Drucker us em baadische Gängebach. 1509 het er d Enele Renk ghürootet.[1]

S Lääbe und Wärk

ändere

Dr Gängebach het z Baasel und z Augsburg s Handwärk vom e Buechdrucker gleert. Uf dr Wanderschaft het er z Nürnbärg bim Anton Koberger gschafft. 1505 isch er zrugg in Baasel gsi as Gsell, denn het er sich as Buechdrucker und Buechhändler sälbständig gmacht und 1511 s Baasler Bürgerrächt überchoo.

Er het Fasnachtsspiil gschriibe, won er sich din für reformatorischi Ideä stark gmacht het. Die Fasnachtsspiil gälte as Vorlöifer vom dütsche Schauspiil. Usserdam het dr Gängebach satirischi Dialog verfasst, Flugschrifte und Meisterlieder und het in dr Schrift "Der Bundschuch" über e Buureufstand under em Joß Fritz brichdet. In de 1520er Joor het er gege d Räislöiferei gschriibe und vor allem gege d Baasler Rööt, wo für d Vermiddlig vo Söldner vo fremde Mächt ghäimi Bangsione überchoo häi.

  • Der welsch Fluß, Gedicht, 1513
  • Der Bundschuch, 1514
  • Der alt Eidgenoß, Dialog, 1514
  • Die zehn Alter der Welt, Fastnachtspiil, 1515, 1535 bearbäitet vom Jörg Wickram 1535
  • Der Nolhart, Fastnachtspiil, 1517
  • Die Gouchmatt der Buhler, Fastnachtspiil, 1521
  • Klag über die Totenfresser, Dialogsatire, 1521
  • Der gestryfft Schwitzer Baur. Disz büchlin hat gemacht ein Baur ausz dem Entlibuch, Wem es nit gefall der küsz im die bruch. Baasel 1522.
  • Der evangelisch Burger, 1523
  • Novella, 1523

S Liber Vagatorum vo 1510 isch aber vom Pforzheimer Spitalmäister Matthias Hütlin gschriibe worde und nid vom Gängebach, wie immer wider behauptet wird.

Litratuur

ändere

Weblingg

ändere

  Pamphilus Gengenbach im dütschsprochige Wikisource

Fuessnoote

ändere
  1. Martin Bundi: Gengenbach, Pamphilus. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
  2. die Veröffentligung gältet as Ergänzig zum Wolfgang Stammler (Begr.), Burghart Wachinger (Hrsg.): Die deutsche Literatur des Mittelalters. Verfasserlexikon. 2. Ufl. DeGruyter, Berlin 2010, ISBN 978-3-11-022248-7.