Panera (Luven)
D Panera isch bis ane 2018 die höchschti Danne vo der Schwiiz gsi.[1]
Der Baum isch im Bündnerland, i der Surselva, in ere Waldliechtig nordweschtlech vom Dorf Luven, wo zu der Gmeind Ilanz/Glion ghört, gstande.
Scho ane 1915 isch die Danne de Naturforscher ufgfalle, wil si ungwöhnlech schön und glychmässig gwachsen und bsunders gross gsi isch; si isch denn scho 33 Meter hööch gsi. 1971 het me se as Schwiizer Naturdänkmool gschützt. Iire Name het d Danne vom rätoromanische Wort la panera gha, das heisst uf Düütsch “Brotgstell”, me het iiri Chroone mit em Grüscht, wo me dra i der Chammere s Broot ufhänkt zums vor de Müüs z schütze, vergliche; do drfoo het der Andrea Schorta im Artikel Curuna[2] vom Dicziunari Rumantsch Grischun öpis gschribe.
Der Baum isch meh as füfzg Meter hööch worde, also grad so wie en Chiledurm, und sin Stamm isch ganz unde fascht zwöi Meter tick gsi, es het sächs Lüüt bruucht, zum drumume en Chreis mache. Me dänkt, d Danne sig öpe zwöihundert Johr alt gsi. Si het bi de Lüüt au die grüeni Frou gheisse. Am 29. Dezämber 2015 het me z Luven es Volchsfäscht äxtra für d Panera gmacht, hundert Joor sid me s erschte Mol von ere list, und es het Brot, Glüewy und Punsch ggää.[3]
Ane 2017 het me gmerkt, ass d Panera chrank isch, vertröchnet und fasch alli Noodle loot glo gheie; der Buechtruker het se agriffe.[4][1] Trum het se der Forschtdienscht vo Ilanz/Glion am 12. Dezämber 2018 umggloo. Bi däm Ereignis, wo d Gmeind drumume es Programm mit Gedicht und Vorträäg organisiert het,[5] sind vil Lüüt go zueluege und vilne Medie wien em romanische Färnsee und der Tagesschau vom Schwiizer Färnsee und em TV Südoschtschwiiz isch das wichtig gnue gsi zum drüber prichte.[6][7][8][9] Au uf Youtube cha me zueluege, wie d Danne umgheit.[10] Der Baumstamm wott me uf em Spiilplatz a däm Oort näbem Schuttfäld histelle, und so blibt no lang öpis doo vo der alte Panera.
Literatur ändere
- Michel Brunner: Baumriesen der Schweiz, Werd Verlag AG, 2. Uufl. Zürich 2010, ISBN 3-85932-629-5
Weblink ändere
Commons: Panera – Sammlig vo Multimediadateie- Il pli ault e bi «pigniel» en Artikel über d Panera in La Quotidiana, 26. Dezember 2010 (rätoromanisch)
- Ein Baum mit direktem Draht zum Himmel (Luven) uf zeit.de
Fuessnoote ändere
- ↑ 1,0 1,1 Eine Fichte namens Panera Biitrag i de Tagesschau (Hoptuusgoob) uf srf.ch vom 13. Dezämber 2018
- ↑ CURUNA (Memento vom 10. Dezämber 2018 im Internet Archive), uf DRG-Online
- ↑ Fiasta da giubileum "PANERA 100 onns" uf ilanz-glion.ch
- ↑ Panera a Luven è sin pirir im rätoromanische Färnsee, 12. Septämber 2017, uf rtr.ch
- ↑ Fällaktion Panera in Luven (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) uf surselva-regiun.ch vom 5. Dezämber 2018
- ↑ Höchste Fichte der Schweiz gefällt uf FM1 today vom 12. Dezämber 2018
- ↑ Abbattuta la Panera. La Panera non c’è piu uf rsi.ch vom 13. Dezämber 2018
- ↑ Grisons: le plus grand épicéa de Suisse, le Panera à Luven, a été abattu uf lacote.ch vom 12. Dezämber 2018
- ↑ Hier wird die höchste Fichte der Schweiz gefällt uf 20min.ch vom 12. Dezämber 2018: «Am Mittwoch wurde die grösste Tanne der Schweiz, die Panera in Luven GR, gefällt. Die rund 260 Jahre alte Tanne mit Wikipedia-Eintrag war krank und nicht mehr zu retten.»
- ↑ La Panera de Luven (GR) uf youtube.ch vom 13. Dezämber 2018
Koordinate: 46° 45′ 46,9″ N, 9° 11′ 49,3″ O; CH1903: 734316 / 180600