Panini

Dr Dakṣiputra Pāṇini isch en altindische Filoloog, Grammatiker und Lehrer vom früene Sanskrit gsi. Me luegt en als dr Vatter vo dr Sproochwüsseschaft a.

s Läbe und s Wärch

Sin Familiename wird im Devanagari पाणिनि gschribe. Er chunt vom Vatter, wo Panina gheisse het; d Muetter vom Dakṣiputra Pāṇini isch, so wird in ere Schrift nöime gseit, d Dākṣī gsi. Dr Panini het öpen im füüfte oder em vierte Joorhundert vor Chrischtus gläbt; gnauer weiss mes nit. Das dörft churz nach dr Zyt gsi sy, wo dr Buddha z Nordweschtindie gwürkt het. Dr Dakṣiputra Pāṇini isch z Salatura, eme Oort am Indus, uf d Wält cho, was dur en Inschrift bezügt wird, und er het z Taxila, dr Hauptstadt vom Land Gandhara i de nordweschtindische Bärge, gläbt (hüt isch das z Pakischtan) und er het dört e Sproochschuel gha. Dr chinesisch Gleerti Xuanzang vom achte Joorhundert het gseit, es heig z Taxila no zu sinere Zyt e Statue oder Figur vom Panini gää. Dr berüempt Sproochforscher chunt i verschidene indische Määrli vor.

e Handschrift vom Panini sinere Grammatik, usem 17. Joorhundert

Vo ihm sin s Buech Ashtadhyayi und drü anderi Tegscht, wo mit däm zämehange, d Shiva Sutra und d Wörterbüecher Dhatupatha und Ganapatha; das alles zäme isch die erschti Sanskrit-Grammatik und au grad die eltischti Grammatik uf dr ganze Wält, wo s hüt no komplet git. Dr Panini sälber het i sinere Schrift vo zää früenere vedische Grammatiklehrer gschribe, won er vonne gwüss s eint und andere gha het.

I sym Buech het dr Panini 3959 churz gfassti Regle vom klassische Sanskrit i dr Zyt vo dr vedische Sprooch ufgschribe. Ganz gnau het er die Sprooch agluegt uund prezys und doch knapp alles beschribe und mit eidütige Uussage definiert, won er usegfunde het: wie me d Wortarte cha underscheide, weles d Wortschtämm und weles d Wortändige sind, wie me d Foneem und Morfeem bestimmt und wie s Sproochsischteem i alnen Einzelheite vo dr Syntax funkzioniert; die logische Begriff, won er bruucht het, sind sproochwüsseschaftlechi Wärchzüüg, wo bis hütt nid veraltet sind. Grad das, wo dr Panini drvo gseit het, wie me in ere Sprooch d Wörter zämesetzt, isch für d Linguistik grundlegend.

Em Panini sini Grammatik isch z Indie lang dr Massstab für d Spoochlehr gsi; zwöituusig Joor lang het me se immer wider nöi abgschribe, studiert und komäntiert.

Das Buech isch schynts erscht im 19. Joorhundert au im Weschte bekant worde, wo z Kalkutta en änglischi Übersetzig usecho isch; und es het gly drufabe ghulfe au für die öiropäische Sprooche sistemateschi Grammatike z schrybe. Bi de öiropäische Linguischte, wo vom Panini profitiert händ, sind dr Ferdinand de Saussure und dr Noam Chomsky gsi.

Nöierdings isch em Panini sini Schrift sogar au bi de Computerlinguischte gschetzt.

Wärchusgabe

• Otto Böhtlingk (Ed.): Pāṇini’s Grammatik. Bonn (1839–1840); Nootruk Delhi 2001, ISBN 81-208-1025-2.
• Rama Nath Sharma: The Aṣṭādhyāyī of Pāṇini. sächs Bänd, 2001

Literatur

• George Cardona: Pāṇini. A survey of research. The Hague 1976, ISBN 90-279-3435-5.
• George Cardona: Recent research in Pāṇinian Studies. Delhi 1999, ISBN 81-208-1637-4.

Weblink

• PaSSim - Paninian Sanskrit Simulator