Rääbeliechtli

As Rääbeliechtli bezäichnet mä im alemannische Ruum e dradizionelli Ladäärne, wo us Herbstrüebe gschnitzt wärde. D Rüebe häi im Middelalter die gliich Stellig in dr Grundernäärig ghaa wie hützudags d Härdöpfel. Hüte het d Rüebe iiri Bedütig as Grundnaarigsmiddel aber verloore. Früener, wenn im Novämber die letschte Fäldfrücht gäärntet worde si, häi d Chinder in verschidnige Schwizer Kantöön sonigi Ladäärne gmacht.

Rääbeliechtli

Dialäkt: Baseldütsch

Ursprung

Mä vermuetet, ass dr Bruuch, wie au s angelsäggsische Halloween, uf äänligi, vorchristligi Brüüch vo de Kelte und Römer zruggoot, wo in dr Jooreszit, wo d Dääg immer chürzer und dünkler wärde, mit Liecht d Gäister vo de Doote häi welle verdriibe.

Wie mä e Rääbeliechtli macht

Räbeliechtli am Stroosserand an dr Räbechilbi z Richterswil

D Liechtli wärde us Rüebe gschnitzt. Zerst schniidet mä oobenooche e Däil ab, macht e Deggel drus mit eme Loch din, für dass die warmi Luft vo dr Cherzi uuse chaa, und denn duet mä d Rüebe mit eme Löffel ushööle bis d Wand no öbbe äi bis zwäi Santimeter dick isch. Denn schniidet mä mit eme spitzige Mässer Süsche us dr veielette Hut uuse. As Süsche nimmt mä dradizionell hauptsächlich d Sunne, dr Mond und d Stärn, wo au in de Liedli vorchömme, wo an de Umzüüg gsunge wärde.

Früener häi d Chinder daas dehäim mit dr Familie gmacht, hützudags mache sis eender in örtlige Jugendveräin, in dr Schuel und im Chindergarte. D Rüebe bechunnt mä vilmol vo dr Schuel oder vo örtlige Verkeers- oder Gwärbveräin über.

D Rääbeliechtliumzüüg

Mä chnüpplet drei Schnüer an d Rüebe und bindet si mit ene am ene Stägge aa und steggt e Cherzli dri. D Chinder zünde sä denn aa und laufe mit dene Rääbeliechtli am Oobe wenn s dunggel wird, dur d Stroosse und s Liecht schiint vor allem dört duure, wo e Süsche uusegschnitte worde isch. Wil hützudags d Stroosse guet belüüchdet si, schaltet mä vilmol an äim Oobe im Novämber für e Rääbeliechtliumzuug d Stroosseladäärne ab. Noch em Umzuug wärde d Rääbeliechtli ins Fänster gstellt, bis d Cherze aabebrennt isch. Vilmol wärde d Umzüüg in dr Familie oder dr Noochberschaft jeede Oobe widerhoolt, bis dass d Liechtli ganz verschrumpflet si.

An de Umzüüg singt mä Lieder, wie öbbe die schriftdütsche Ich geh mit meiner Laterne und Laterne, Laterne, Sonne, Mond und Sterne oder s alemannische Rääbeliechtli, wo gasch hii?.

Dr Bruuch isch relativ jung. In vile Geegende wärde organisierti Rääbeliechtliumzüüg erst sit e baar Joorzäänt gmacht, z Lieschtel zum Bischbil sit de 1970er Joor und in dr Stadt Baasel sogar erst sit öbbe 1990.

Lueg au

• Bochselnacht, e ähnlichi Tradizion z Wyfälde im Thurgau
• Räbechilbi, en Grossaalass z Richterschwiil am Zürisee
• Chürbisbelüüchtig z Rudolfinge im Zürcher Wyland

Litratuur

• Margret Strub: Hinaus aufs Land. Züri: Atlantis, 1994.

Weblingg

• Rǟbe(n)liecht, Schweizerisches Idiotikon Bd. 3, Sp. 1054
• Räbeliechtli-Umzüge uf de Liste vo de läbige Tradizione i de Schwiz

Fuessnoote

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Räbenlicht“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.