As Rääbeliechtli bezäichnet mä im alemannische Ruum e dradizionelli Ladäärne, wo us Herbstrüebe gschnitzt wärde. D Rüebe häi im Middelalter die gliich Stellig in dr Grundernäärig ghaa wie hützudags d Härdöpfel. Hüte het d Rüebe iiri Bedütig as Grundnaarigsmiddel aber verloore. Früener, wenn im Novämber die letschte Fäldfrücht gäärntet worde si, häi d Chinder in verschidnige Schwizer Kantöön sonigi Ladäärne gmacht.

Rääbeliechtli
Dialäkt: Baseldütsch

Ursprung ändere

Mä vermuetet, ass dr Bruuch, wie au s angelsäggsische Halloween, uf äänligi, vorchristligi Brüüch vo de Kelte und Römer zruggoot, wo in dr Jooreszit, wo d Dääg immer chürzer und dünkler wärde, mit Liecht d Gäister vo de Doote häi welle verdriibe.

Wie mä e Rääbeliechtli macht ändere

 
Räbeliechtli am Stroosserand an dr Räbechilbi z Richterswil

D Liechtli wärde us Rüebe gschnitzt. Zerst schniidet mä oobenooche e Däil ab, macht e Deggel drus mit eme Loch din, für dass die warmi Luft vo dr Cherzi uuse chaa, und denn duet mä d Rüebe mit eme Löffel ushööle bis d Wand no öbbe äi bis zwäi Santimeter dick isch. Denn schniidet mä mit eme spitzige Mässer Süsche us dr veielette Hut uuse. As Süsche nimmt mä dradizionell hauptsächlich d Sunne, dr Mond und d Stärn, wo au in de Liedli vorchömme, wo an de Umzüüg gsunge wärde.

Früener häi d Chinder daas dehäim mit dr Familie gmacht, hützudags mache sis eender in örtlige Jugendveräin, in dr Schuel und im Chindergarte. D Rüebe bechunnt mä vilmol vo dr Schuel oder vo örtlige Verkeers- oder Gwärbveräin über.

D Rääbeliechtliumzüüg ändere

Mä chnüpplet drei Schnüer an d Rüebe und bindet si mit ene am ene Stägge aa und steggt e Cherzli dri. D Chinder zünde sä denn aa und laufe mit dene Rääbeliechtli am Oobe wenn s dunggel wird, dur d Stroosse und s Liecht schiint vor allem dört duure, wo e Süsche uusegschnitte worde isch. Wil hützudags d Stroosse guet belüüchdet si, schaltet mä vilmol an äim Oobe im Novämber für e Rääbeliechtliumzuug d Stroosseladäärne ab. Noch em Umzuug wärde d Rääbeliechtli ins Fänster gstellt, bis d Cherze aabebrennt isch. Vilmol wärde d Umzüüg in dr Familie oder dr Noochberschaft jeede Oobe widerhoolt, bis dass d Liechtli ganz verschrumpflet si.

An de Umzüüg singt mä Lieder, wie öbbe die schriftdütsche Ich geh mit meiner Laterne und Laterne, Laterne, Sonne, Mond und Sterne oder s alemannische Rääbeliechtli, wo gasch hii?.

Dr Bruuch isch relativ jung. In vile Geegende wärde organisierti Rääbeliechtliumzüüg erst sit e baar Joorzäänt gmacht, z Lieschtel zum Bischbil sit de 1970er Joor[1] und in dr Stadt Baasel sogar erst sit öbbe 1990[2].

Lueg au ändere

Litratuur ändere

  • Margret Strub: Hinaus aufs Land. Züri: Atlantis, 1994.

Weblingg ändere

Fuessnoote ändere

  1. «Schon zum 38. Mal erhellten Kinder mit Räbeliechtli Liestal», uf dr Website vo dr Basellandschaftlige Zitig vom 8. Novämber 2013, abgrüeft am 17. Novämber 2013
  2. Basler Stadtbuch, Band 129, 2009, S. 305
  Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Räbenlicht“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.