SI-Einheitesystem

S Internationalä Einheitesystem, au eifach SI (Abch. für frz.: Le Système international d'unités) gnännt, verkörperät s modernä metrische System und isch s Einheitssystem für physikalischi Einheitä, wo am wytischte verbreitet isch. Es stammt ursprünglich us de Bedürfnis vo de Wüsseschaft und Forschig, isch aber inzwüsche au s voorherrschende Einheitssystem für Wirtschaft und Handel. I de Europäische Union und i de meistä anderä Staate isch d Benützig vom SI im amtlichä oder gscheftlichä Schriftvercheer gsetzlich vorgschribä.

Dur s SI wärded physikalischi Einheitä zu uusgwähltä Grössä feschtgleid. D Uuswahl erfolgt - under de Berüggsichtigung vo de gältendä wüsseschaftlichä Theorie - nach praktischä Gsichtspünkt. Nöd-physikalischi Grössä, zum Biispil wirtschaftlichi oder sozialwüsseschaftlichi Grössä, werded im SI nöd definiert.

S SI isch 1954 beschlossä wordä und bestaht hüt us sibä Basiseinheitä zu sibä entsprächendä Basisgrossä, wo per Konvention festgleit si. Für d Überwachig vo de Konsistänz und Eidütigkeit vom SI isch s Internationalä Büro für Gwicht und Mass (BIPM) zuäständig.

National sind di metrologischä Staatsinstitut zuäständig, für sie hät sich vor churzem d Abchürzig NMI (= national metrological institute) iibürgeret. NMI sind in Düütschland di Physikalisch-Technisch Bundesaastalt (PTB), i de Schwiiz s Bundesamt für Metrologii und Akkreditierig (METAS), in Österriich s Bundesamt für Eich- und Vermessigswesä (BEV), in Großbritannie s National Physical Laboratory (NPL) und i de USA s National Institute of Standards and Technology (NIST).

Grundsätzlich chönd physikalischi Grössä au i andärä als SI-Einheitä aagee werdä. I Teilgebiet vo de Forschig und Wirtschaft isch das au hüt gebrüchlich und je nach Gsetzeslaag teilwiis zuälässig. Einheitä us unterschiidlichä Einheitensystem sötted aber wenn möglich nöd gmischt verwändet werde.

Basiseinheite

Größi	Formelzeiche	Name	Einheitezeiche	Definition
Längi	$l$	Meter	m	Längi vo dr Strecki, wo s Licht im Vakuum in ere Zyt vo 1/299 792 458 Sekunde zruckleit
Masse	$m$	Kilogramm	kg	Einheit vo dr Masse; definiert as Masse vom Internationale Kilogrammprototyps¹⁾
Zyt	$t$	Sekunde	s	s 9 192 631 770fach vo dr Periodeduur vo dr Strahlig, wo em Übergang zwische dr beide Hyperfeinstrukturniveaus vom Grundzuestand vo Atome vom Nuklid ¹³³Cs entspricht
Stromstärchi	$I$	Ampere	A	Stärchi von eme konschtante Strom, wo dur zwee paralleli, geradlinigi, unendlich langi und im Vakuum im Abstand von eim Meter vonenander aagordneti Leiter, wo e vernachlässigbare chleine, chreisförmige Querschnitt hän, fliesst und wo zwische dene Leiter pro Meter Leiterlängi e Chraft vo 2 · 10 ⁻⁷ Newton hervorrueft
Thermodynamischi Temperatur	$T$	Kelvin	K	dr 273,16-te Teil vo dr thermodynamische Temperatur vom Tripelpunkt vom Wasser²⁾
Stoffmengi	$n$	Mol	mol	d Stoffmengi von eme Syschtem, wo us glych vil Einzelteilli bstoht, wie Atom in 0,012 Kilogramm vom Chohlestoffnuklids ¹²C din sin. Wänn s Mol brucht wird, mien d Einzeltelli spezifiziert syy und s chönne Atom, Molekül, Ione, Elektrone un anderei Teilli oder Gruppe vo sonige Teilli mit ere Zämmesetzig, wo gnau aagää isch, syy.
Liechtstärchi	$I_{V}$	Candela	cd	Lichtstärchi in ere bstimmte Richtig von ere Strahligsquelle, wo monochromatischi Strahlig in dr Frequenz 540 · 10¹² Hertz uussendet und wo d Strahlstärchi in dere Richtig (1/683) Watt dur Steradiant betrait
1) Zurzyt wird an ere neue Definition vo dr Masseeinheit gschafft, wo as Grundlag e Atommasse und nümmi e Prototyp het (lueg daderzue dr Kilogramm). 2) Di aktuell Definition erfolgt dur d Internationali Temperaturskala us em Jahr 1990 (ITS-90). Zwische dr Zahlewert vo dr thermodynamische Temperatur $T$ und dr Celsiustemperatur $\vartheta$ bstoht dr Zämmehang: $\{\vartheta _{\rm {Grad\,Celsius}}\}=\{T_{\rm {Kelvin}}\}-273{,}15$

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „SI-Einheitensystem“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.