Sadduzäer

D Sadduzäer (hebräisch צדוקים, gr. Σαδδουκαῖοι, Saddoukaîoi) si äini vo de Hauptströömige im Judentum z Palestina zur Zit vom Zwäite Tämpel gsi. Si si in dr Zit noch dr Zerstöörig vom Jerusalemer Tämpel verschwunde.

Überliiferig

Es existiere käni Teggst, wo dr sadduzäisch Ursprung von ene umbestritte isch. D Informazione wo mä het, stamme us Kwelle, wo s Juudedum zu sällere Zit beschriibe. Dr Flavius Josephus, s Nöije Testamänt und rabbinischi Teggst brichte us underschidlige Gründen über d Sadduzäer.

Dr Josephus verzellt an zwäi Stelle über d Sadduzäer und beschribt si as e filosofischi Schuel. Er stellt sä de Farisäer gegenüber und git aa, ass d Sadduzäer nid an e Schiggsal glaubt häige, no dass Gott in die menschlige Aagläägehäite wurd iigriffe oder dass d Seel unstärblig sig. Si häige nume s „Gsetz“ anerkennt. Mit däm mäint er woorschinlig, ass d Tora für sä die äinzigi Grundlaag vo dr religiöse Autoridäät söll si, im Gegesatz zur – mündlige und schriftlige – Überliiferig usserhalb vo dr Tora.

D Sadduzäer häi noch em Josephus zu de hööchere Gsellschaftsschichte ghöört. S Nöije Testamänt zäigt si im Umfäld vo dr Briesteraristokratii. Es isch aber nit sicher, öb die grundsätzlig oder au nume in dr Meerzaal vo de Fäll us Sadduzäer bestande het.

Über en Ursprung und d Entwigglig vo de Sadduzäer wäiss mä nüt. Es git Forscher wo dängge, ass si im ene ängere Zämmehang mit de Zadokide gstande sige. Die wärde in dr Bible nume in Ezekiel erwäänt und häisse dört „Söön vom Zadok“ (בני צדוק). Noch ere Theorii, wo in dr alttestamäntlige Forschig gängig isch, het die Grubbe die Hoochebriester am Jerusalemer Tämpel gstellt. Die Theorii setzt vorus, ass dr Name vo de Sadduzäer vom Zadok chunnt, wo dr Briester vom König David und dr Stammvater vo dr vermuetete Dünastii gsi isch. Anderi Forscher leene das ab oder halte e Zadok, wo nit sälle Zadok gsi sig, für e Gründer vo dr Sekte. En anderi Theorii goot drvo us, ass d Sadduzäer um 150 v. d. Z. entstande sige, wil sä dr Josephus für die Zit zum erste Mol erwäänt; dr Naame chunnt aber in de Antiquitates Judaicae nume im ene Exkurs vor, und dorum isch s nid sicher, ass dr Josephus dr Mäinig gsi isch, ass si in dere Zit entstande sige. Im Bellum Judaicum stoot si ander Sadduzäerexkurs im Konteggst vom früeje 1. Joorhundert n. d. Z. Noch andere si d Sadduzäer erst am Ändi vom 1. Joorhundert v. d. Z. oder sogar erst im 1. Joorhundert n. d. Z. entstande

Dr Josephus brichtet allerdings, ass dr Johannes Hyrkanos I. sich am Ändi vom 2. Joorhundert v. d. Z. vo de Farisäer losglööst und sich de Sadduzäer aagschlosse häig. En Theorii, wo in dr Forschig Understützer het, verbindet d Sadduzäer mit de Schrifte vo Qumran. In dene chunnt e Grubbe mit em Naame „Söön vom Zadok“ vor und in iirer Usleegig vom Gsetz git s Parallele zu däm, wo die spöötere rabbinische Kwelle as die sadduzäischi Uffassig bezäichne. Was das alles aber bedütet, isch umstritte.

S Ändi vo de Sadduzäer het mä vilmol mit dr Zerstöörig vom Tämpels im Joor 70 n. d. Z. in Verbindig brocht, wil mä aagnoo het, ass d Sadduzäer d Tämpelaristokratii gsi sige. Das cha mä aber nit bewiise, und usserdäm het s au noch 70 no jüdischi Briester gee. Wil die rabbinische Teggst gege d Sadduzäer polemisiere, isch s nit unwoorschinlig, ass es au noch 70 no Lüt gee het, wo sich as Sadduzäer bezäichnet häi.

Literatur

• Ernst Bammel: Sadduzäer und Sadokiden. In: Ephemerides Theologicae Lovanienses 55, 1979, S. 107–115. Neu abgedruckt in: Ders.: Judaica. Kleine Schriften I. Tübinge 1986, S. 117–126.
• Albert I. Baumgarten: The flourishing of Jewish sects in the Maccabean era. An interpretation. Leiden/New York/Köln 1997.
• Martin Goodman: The Place of the Sadducees in First-Century Judaism. In: F. E. Udoh, S. Heschel, M. Chancey, G. Tatum (Hrsg.): Redefining First-Century Jewish and Christian Identities. Essays in Honor of Ed Parish Sanders. Notre Dame 2008, S. 139–152.
• Jonathan Klawans: Sadducees, Zadokites, and the Wisdom of Ben Sira. In: D. B. Capes, A. D. DeConick, H. K. Bond, T. A. Miller (Hrsg.): Israel’s God and Rebecca’s Children. Christology and Community in Early Judaism and Christianity. Essays in Honor of Larry W. Hurtado and Alan F. Segal. Waco 2007, S. 261–276.
• Eyal Regev: Were the Priests all the Same? Qumranic Halakhah in Comparison with Sadducean Halakhah. In: Dead Sea Discoveries 12, 2005, S. 158–188.
• Günter Stemberger: Pharisäer, Sadduzäer, Essener. Stuttgart 1991. ISBN 978-3-460-04441-8.
• Hans-Friedrich Weiß: Art. Sadduzäer. In: Theologische Realenzyklopädie. Bd. 29, 1998, S. 589–594 (Lit.!).