Alemannische Wikipedia

Ysèbaanè uff Sachalin

Ysèbaanvokeer uff Sachalin git s sit 1909. Diè ärschti Baanschtreggi isch uff dè Inslè Sachalin i dè Fäldbaan-Spurwitti (600 mm resp. 2 Fuß) anno 1909 vo dè Japaner i dè Südhälfti vo dè Inslè baut worrè. Ein Johr schpôter hèn d Japaner sèlli Strèggi uff d Kapschpur umgschpurt. Sit 1945 ghört diè gsamti Inslè zuè Russland, diè kapschpurigè Streggè sin bis 2020 uff russischi Breitschpur (1520 mm) umbaut worrè. Dènäbbè hèn noch wiiteri Schmalschpurstreggè bschtandè, bsunders mit 750 mm Schmalspur i dè russischè Nordhälfti vo Sachalin.

Diè öffentlichè Streggè ghöréd hüt zuè dè regionalè Filialè Fèrnoscht-Ysèbaan vo dè staatlichè Russischè Ysèbaanè (RŽD). Vo 1992 bis 2010 hèt s mit dè Sachalinskaja schelesnaja doroga (Sachalinysèbaan) è eigèni regionali Vowaltig für d Kapschpurschtreggè uff Sachalin gää.

Gschichtè

ändere
 
Sitz vo dè japanischè Ysèbaanvowaltig z Toyohara (Juschno-Sachalinsk, 1930er Johr)
 
Japanischi Dampflokomotyv D51 am Baanhof Juschno-Sachalinsk

Dè Ysèbaanbau uff dè Inslè Sachalin hèt nõch èm Russisch-Japanischè Chrièg (1904–05) aagfangè. D Südhälfti vo Sachalin isch entschprèchend èm Vodraag vo Portsmouth an Japan abdrättè worrè. Im Südzipfel vo dè Inslè isch 1909 znägscht è Schmalschpurschtréggi vo Korsakow (dörtzmòls japanisch Otomari) uff Juschno-Sachalinsk (Toyohara) mit èrè Spurwitti vo 600 mm als Fäldbaan baut worrè, wo 42,5 km lang isch. Ei Johr schpôter isch d Strèggi spôter uff 1067 mm (Kapspur) umbaut worrè, wo z Japan diè üblichi Spurwitti für Schmalschpurbaanè isch. Im Johr 1911 isch è Zweigschtrèggi vo Juschno-Sachalinsk uff Starodubskoje (53,5 km lang) baut worrè. Vo 1918 bis 1921 hèt mò au d Ortschaftè Newelsk (Honto), Cholmsk (Maoka), Tschechow (Noda) un Tomari (Tomarioru) a s Strèggènetz aagschlossé.

Nõch èm Zweitè Wältchrièg isch au diè südlichi Hälfti vo Sachalin a d Sowjetunion übbergangè, dõdemit isch s japanische Strèggènetz, d Baaninfraschtruktur un s Rollmatriaal (öppè au Dampf- un Diselloks) vo dè Sowjetischè Sachalin-Ysèbaagsellschaft übbernõ worrè. Diè ygsetztè Wägè hèn gröschtèdeils us èm Bschtand vo dè Sowjetischè Baan gschtammt un sin für dè Ysatz uff Kapschpur umgrüschtet worrè. Spezièll für dè Ysatz uff Sachalin sin vo dè Lokfabrik Ljudinowo Diselloks vo dè Baureiè TG16 un TG21 baut worrè. Mit dè Uusnaam von è baar in Japan bschafftè Drybwägè sin d Normè vom sowjetischè bzw. russischè Ysèbaabedryb wiè d Kuppligsbauart SA-3 i dè europäischè Höchi au bim Kapschpurbedryb aagwendet worrè.

S nördliche, originär russische Strèggènetz un s südliche, originär japanischè Strèggènetz sin abber witterhy von ènand drènnt blibbè, well s nördlichè Strèggènetz nu d Nordspitze vo Sachalin um Ocha ummè erschlossè hèt, un s südlichè Strèggènetz nu bis Pobedino i dè Mitti vo dè Inslè gangè isch. Sachalin isch abber uugfäär 1000 km lang, dõdemit hèt s è Luggè im Strèggènetz gää, wo öppè 500 km lang gsi isch. S Stalin-Regime hèt sich i dè Nõchchriègszyt uff d Strategy feschtglait, s nördliche Strèggènetz mit ènèm Dunnel unter m Tatarèsund a d BAM un dõdèmit a s russische Feschtlandsnetz aazbindè. Barallel zuè sèllèm Blaan hèn d Sowjets bis 1953 s nördlichè Strèggènetz mit èrè 250 km langè Schmalschpurbaan mit dè bosnischè Spurwitti (750 mm) bis Nogliki erwitterèt. Ab dört hèn also nò 250 km Strèggi vo Nogliki bis Pobedino gfäält, um s südliche un nördliche Strèggènetz z vobindè. Nõch èm Änd vo dè Stalin-Ära hèn d Sowjets d Strategy gwechslèt un uff è Fäärvobindig vom Gsamtnetz statt dè Dunnelvobindig gsetzt. Wèg dè Fäärvobinding hèt s widderum dè Zämmèschluß vo dè beidè Deilnetz zwingènd bruucht, sèllèwäg hèt mò beidi Strèggènetz im Johr 1979 mit dè Kapschpur-Strèggi Nogliki-Pobedino vobundè. Dè Baanhof Nogliki isch allerdings bis zum Breitschpur-Umbau èn Spurwechsèl-Baanhof (Bosnische Spur <=> Kapschpur) blibbè.

Vor èm Zämmèschluß sin dè weschtliche un öschtliche Strèggèascht im südlichè Strèggènetz zwei Johr vor dè Fäärvobindig, im Johr 1971, mitnand vobundè worrè, demit einersits dè Hauptort Juschno-Sachalinks mit èm Fäärhaffè Cholmsk vobundè gsi isch, anderersits beidi Strèggèäscht mit èm nördlichè Strèggènetz hèn chönnè vobundè wörrè. Vor èm Zämmeschluß isch s nördliche Strèggènetz vo dè Sowjets im Nordè mit Breitschpur un bis Nogliki mit dè bosnischè Spurwitti uusbaut worrè un hèt im Johr 1992 è Längi vo 1072 km ghaa. Anno 2006 sin no 805 km in Bedryb gsi. Gschrumpft isch sèll Netz, well wènnig bruuchti Streggèabschnitt stillglait worrè sin, asè z. B. zwüschè Datschnoje un Aniwa sowiè zwüschè Dolinsk un Starodubskoje.

Strèggènetz

ändere

S Strèggènetz vo dè Ysèbaan uff Sachalin setzt sich us historischè Gründ us èm südlichè un nördlichè Strèggènetz sowie dè mittlerè Vobindigsschtrèggi zämmè. S südliche Strèggènetz isch vo dè Japaner bis 1945 baut un bedribbè worrè un gòt vo

Baanschtrèggi
Uusgangsstation Ändschtation Längi Spurwitti Baujohr Strèggènetz Bemerkigè
Juschno-Sachalinsk Korsakow 42 km 600 mm 1909-1910 ; ab 1910 Kapschpur 1909 Oschtküschtè & Stammschtrèggi Ärschtè Deil Stammschtrèggi
Juschno-Sachalinsk Starodubskoje 53 km Kapschpur 1910 Oschtküstè & Stammschtrèggi
Cholmsk Newelsk Kapschpur 1920 Weschtküschtè
Cholmsk Tschechow Kapschpur 1921 Weschtküschtè
Cholmsk Juschno-Sachalinsk Kapschpur 1928 Bärgschtrèggi
Tschechow Tomari Kapschpur 1930 Weschtküschtè
Tomari Iljinsk Kapschpur 1937 Weschtküschtè
Starodubskoje Poronajsk ca. 200 km Kapschpur 1937 Oschtküschtè & Stammschtrèggi
Poronajsk Pobedino Kapschpur nõch 1937 Stammschtrèggi
Pobedino Nogliki Kapschpur 1979 Nord-/Süd-Vobindigsschtrèggi
Ocha Nogliki Bosnischi Spur nõch 1937 Nördlichs Netz
Ocha Moskalwo 35 km Breitschpur 1930 Ölhaffèbaan, Nördlichs Netz

Aabindig a s Feschtlandsnetz

ändere

Tatarèsund-Dunnel

ändere

Aafang vo dè 1950er Johr isch dè Bau von èm Ysèbaadunnel unter m Tatarèsund vum Stalin-Regime blaant gsi un aagfangè worrè, wo Sachalin mit dè Amur-Region uff èm Feschtland vobindè hèt söllè. Näb èm Dunnel wär nò è circa 300 km langi Strèggi für dè Aaschluss bi Komsomolsk am Amur nötig gsi. Nõch èm Änd vo dè Stalin-Ära 1953 isch s Brojäkt zimli gly abbrochè worrè. Bis hüt stòt dè Blaan vum Tatarèsund-Dunnel uff dè Agenda vo dè russischè Regyrig, alternatyv isch au dè Bau von èrè Brugg blaant. Optimistisch gschätzt isch mit sèllèrè Dirèktvobindig zwũschè 2030 un 2035 z rächnè.

Fääri

ändere

Statt èm Dunnel hèt mò s Ysèbaanetz vo Sachalin im Johr 1973 mit èrè Ysèbaafährverbindung a s russische Ysèbaanetz aabundè. Dè Fäärhaffè uff Sachalin lyt z Cholmsk un i dè Amur-Region z Wanino a dè BAM. Well z Cholmsk bis 2020 no d Kapschpur, z Wanino abber d Breitschpur volait gsi isch, hèt mò bis dört z Cholmsk dè Spurwèchsel a dè Drèègschtell müèsè vornää. Durch dè Cholmsker Fäärhaffè sin d Vokeersschtröm us dè Nordhälfti vom Haffè Moskalwa abzogé un übber d Weschtküschtè-Strèggi gu Cholmsk umglaitet worrè.


Umschpurig uff 1520 mm

ändere

Dè Büèz für d Umschtellig vum Sachaliner Streggènetz uff Spurwitti vo 1520 mm, wo z Russland normal isch, isch sit 2020 abgschlossè worrè. S Umschpurè isch schu è baar Johr dèvor aagfangè worrè, wo mò Bedongschwellè für s Dreischinnègleis ybaut hèt.

Am 18. Juli 2019 isch dè ärschte Fèrnzug vo Juschno-Sachalinsk gu Nogliki uff dè umgschpurtè Strèggi gfaarè.[1]

Am 30. Auguscht 2019 sin wittèri Streggèabschnitt für dè Vokeer freigää worrè.[2] Sèll sin d Streggè Juschno-Sachalinsk – Tomari un Juschno-Sachalinsk – Korsakow (Oschtküschtèbaan) sowiè Tomari – Cholmsk (Weschtküschtèbaan) gsi. Im Naavokeer sin in Kooperation vo Metrowagonmasch un Italdesign[3] neu konschtruyrti Drybwägè vo dè Baureiè RA-3 zum Ysatz chò.[4]

Dè Wechsèl uff d Breitschpur isch im Auguscht 2019 fèrtig durrègfüürt worrè .[5] Dè letschte blaanmäßige Zug uff dè Spurwitti 1067 mm isch am 30. Septembér 2020 gfaarè.[6]

Wittèri Ysèbaaschtrèggè

ändere
  • i dè russischer Breitschpur (1520 mm):
  • i dè 750 mm Schmalschpur
    • Ocha–Nogliki (isch früèner im MPS unterschtandè), hèt als Ölbaan diènt
    • um Uglegorsk ummè, mit è 1067-mm-Brugg (isch niè im MPS unterschtandè)
    • um Poronaisk ummè
    • Kinderysèbaan Juschno-Sachalinsk
    • einzelni wittèri Baanè
  • urschprünglich 750 mm, spôter uff Kapschpur umgmodlèt:
    • Pobedino–Perwomaisk (isch nie im MPS unterschtandè)
  • Gruèbèbaanè, v. a. i dè Nöchi vo Bykow

D 750-mm-Baanè sin z Russland (anderscht wiè i dè Ukraine) niè als Deil vum landeswittè Ysèbaannetz aagluègèt.

Galery

ändere
  •  
    Museum: Schneeschlüdèrè un aalti japanischi Drybwägè
  •  
    Museum: È baar Uusschtelligsschtugg
  •  
    Museum: Dampflok C159 4-78
  •  
    Ysèbaafääri Sachalin-8, im Ysatz sit 1985
  •  
    ТГ16-047
  •  
    ТГМ7-045
  •  
    ТГМ7-027 z Cholmsk
  •  
    Baanbedrybswärch z Cholmsk
  •  
    Schmalschpur-Drybzug Д2 bi Poljakowo
  •  
    Dreischinnègleis im Bau
  •  
    Neuè Drybwagèzug RA-3: in andõrer Farbgebig uff Sachalin im Ysatz

Luèg au

ändere

Russischi Ysèbaanè

Weblinggs

ändere
  Commons: Eisenbahntransport auf Sachalin – Sammlig vo Multimediadateie

Einzelnõchwyys

ändere
  1. ↑ Trans-Europe Express LLC: The gauge change on Sakhalin Island's railway line. 23. Juli 2019, abgruefen am 2. Februar 2020 (änglisch).
  2. ↑ RZD: Российская колея по всему Сахалину: движение открыто. (Nicht mehr online verfügbar.) 30. August 2019, archiviert vom Original am 1. September 2019; abgruefen am 1. Februar 2020 (russisch).
  3. ↑ Italdesign: Railbus RA-3 the new convenient and technological mobility project for unelectrified railways. Italdesign Giugiaro S.p.A., abgruefen am 1. Februar 2020 (änglisch).
  4. ↑ RailTech: New Russian railbus expands geography of routes. ProMedia Group, 18. Oktober 2019, abgruefen am 1. Februar 2020 (änglisch).
  5. ↑ Российская колея по всему Сахалину: движение открыто. 30. August 2019, abgruefen am 1. September 2019.
  6. ↑ 共同通信: サハリン、日本の鉄路に幕 宮沢賢治「銀河鉄道」にも ｜ 共同通信 (ja) 30. September 2020.
  Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Schienenverkehr_auf_Sachalin“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.
Vun "https://als.wikipedia.org/w/index.php?title=Schienenverkehr_auf_Sachalin&oldid=1059001"