Japan

	日本国 / Nihon-koku/Nippon-koku; Japan
{{{ARTIKEL-FLAGGE}}}	{{{ARTIKEL-WAPPEN}}}
Amtsspraach	Japanisch
Hauptstadt	Tokio
Staatsoberhaupt	Naruhito
Regierigschef	Shigeru Ishiba
Flächi	377.975 km²
Iiwohnerzahl	126.226.568 (2020)
Bevölkerigsdichti	334 Iiwohner pro km²
Bruttoinlandsprodukt	nominal: $ 5.378 Milliarden (3.); broo Iiwohner: $ 44.928 (23.)
Human Development Index	0,919 (10.)
Währig	Yen
Gründig	11. Februar 660 v. e. Chr. (mythologisch); 3. Mai 1947 (Inchraftdrätte vu de Noochchriegsverfassig)
Nationalhimne	Kimi Ga Yo
Zitzone	UTC+9
Kfz-Kennzeiche	J
Internet-TLD	.jp
Vorwahl	+81

Japan (jpn. 日本 Nihon/Nippon; lose^ⓘ^/?) isch na Yndoneesie, Madagaskar ù Papua-Neuguinea de viertgrööschta Insùstaat vo de Wäüt. Är ligt im Pazyyfyk vor de Kǜschta vo Rùsslann ù Korea.

De Landesnaame setzt sich ùs de Ziiche 日 (Usspraach ni, i de Bedüttig „Taag“ oder „Sùna“) ù 本 (Usspraach hon, i de Bedüttig „Uursprùng“ oder „Wùrzla“) zäme. Japan isch deshaub o bekannt ùs „Lann vo de ufgangendi Sùna“. Sowoou de früüera mütholoogischa Naame Cipangu aus o Japan liite sich vermuetlech vo de chyneeseschi Usspraach vo de Schrǜftziiche (chyn. 日本國 rìbĕnguó) ab.

Im Middelalter häi d Öiropäer Japan Cipangu gsäit, wo vo dr Wu-Ussprooch vo dr Bezäichnig vom Land 日本国 (jap. Nihon-/Nippon-koku, Pinyin: rìběnguó) abgläitet gsi isch.

Geografy

Japan isch en Inselstaat un bstoht in dr Hauptsach us ere Inselchette, wu an dr Oschtkischte vu Asie lang goot. D Hauptinsle sin Hokkaidō im Norde, di zäntral un grescht Insle Honshū un im Side derno d Insle Shikoku un Kyūshū. Derzue cheme 6.848 chalineri Insle (mit zmindescht 100 m Umfang bi Hochwasser),^[2] wu si vor allem in dr Seto-Inlandsee un in dr Chette vu dr Ryūkyū-Insle kunzäntriere. Wel Japan en Inselstaat isch, het s kai diräkti Nochberländer. Indiräkt gränzen aber Russland, Nordkorea, Sidkorea, China un Taiwan an Japan.

Iber dr gsamte Archipel verlauft e Gebirgschette, wu iber zwai Drittel vu dr Landmasse vu Japan uusmacht. Dr hegscht Bärg vu Japan isch dr Fujisan uf dr Hauptinsle Honshū mit 3.776 m iber em Meeresspiegel. Landwirtschaft, Induschtry un Bsidlig sin uf rund 20 % vu dr Landflechi bschränkt. In dr großen Ebene hän si d Hauptballigsbiet entwicklet: Kantō (mit Tokio un Yokohama) in dr Kantō-Ebeni, Keihanshin (Osaka, Kyōto un Kōbe) in dr Ōsaka-Ebeni, Chūkyō (Nagoya) in dr Nōbi-Ebeni un Kitakyūshū-Fukuoka in dr Tsukushi-Ebeni. Wäg em Mangel an Flachland wäre Bärghäng dur Boodefäldböu kultiviert.

Klima

Di japanisch Inselchette goot im e lange Boge vu Norde (45. Braitegrad, Hokkaidō) no Side (20. Braitegrad, Okinotorishima). Wäge däm isch s Klima z Japan arg unterschidlig uusbregt; vu dr chalt-gmäßigte Klimazone z Hokkaidō mit chalten un schneeryche Winter bis in d Subtropen in dr Brefäktur Okinawa. Derzue chunnt dr Yyfluss vu Wind – im Winter vum asiatische Kuntinänt zum Meer un im Summer vum Meer zum Kuntinänt. Im spote Juni un frieje Juli gheit im Side ne Großdail vum Johresniderschlag as monsunartigi Räägefront (梅雨前線, baiu zensen).

Im Friesummer fangt d Taifun-Saison aa, wu vor allem dr Side un dr Sidweschte vu Japan vu Wiirbelstiir, wu iber Pazifische Ozean entstehn droffe isch. Statistisch gsää cheme di maischte Taifun im Septämber bis Japan, drotz ass si im Pazifikruum im Augschte am hyfigschte sin. Dr sterkscht je ufzaichnet Taifun z Japan isch dr Ise-wan-Taifun vu 1959 gsii. Iber 5.000 Mänsche sin dertemol um s Lääbe chuu.

Japan cha wäg syre brait gfächerete geografische Verhältnis in sechs Hauptklimaregionen yydailt wäre:

Hokkaidō: kaini seli starke Niderschleg, in dr lange Winter greßeri Schneewaajede
Japanischs Meer: Dr Nordweschtwind im Winter bringt starke Schneefall. Im Summer isch die Region chieler wie di pazifisch Region, s het do aber vylmol Feen.
Zäntrals Hochland: starki Tämperaturunterschid zwische Summer un Winter au zwische Dag un Nacht, gringi Niderschleg
Seto-Inlandsee: D Bärg vu dr Region Chūgoku un Shikoku halte dr Wind uf un fiere zue me ganzjehrig milde Klima.
Pazifikregion: chalti Winter mit gringem Schneefall un haißi druckeni Summer
Nansei-Insle (Ryūkyū-Insle): subtropisch Klima mit warme Winter un haiße Summer. Starki Niderschleg vor allem in dr Räägezyt, regelmäßig Taifun.

Klimadiagramm Wakkanai (Hokkaidō)
Klimadiagramm Tokio (Honshū)
Klimadiagramm Kagoshima (Kyūshū)

Geology

Japan lyt an dr geologische Bruchzone vu vier tektonische Blatte vu dr Ärdgruschte:

di Nordamerikanisch Blatte im Norde
di Eurasisch Blatte im Weschte
di Filippinisch Blatte im Side
di Pazifisch Blatte im Oschte

Die Blatte bewege si mit e baar Zäntimeter im Johr gegenenander. Dail vu dr Pazifische Blatte schirge si dert unter di Eurasisch Blatte. Des fiert zue Vulkanismus un hyfige Ärdbidem. Diständig Bewegig (Subduktion) vu dr Gruschtedail losst e großryymigi Verschwaißig vu dr Blatte nit zue, im Gegesatz zem Byschpel zue Indie.

Vu dr rund 240 Vulkan vum „pazifische Fyyrring“ sin 40 aktiv. In dr gsamte Region git s fascht all Dag lychteri Ärdbidem, in greßeren Abständ au schwäri (z. B. 1923, 1995 oder s Tōhoku-Ärdbidem 2011).

In dr letschte döusert Johr sin z Japan iber 160.000 Mänsche dur Tsunami gstorbe. S Land het hite dur Mässbojen im Pazifischen Ozean en effäktiv Tsunami-Friewarnsischtem. Fir d Bevelkerig git s regelmäßig Trainingsprogramm, e Hufe japanischi Kischtestedt schittze si dur hochi Dämm.

Flora un Fauna

Im Inland vu Japan het s e Raie vu Gebirgschette, wu bis iber d Waldgränze gehen. Vergliche mit dr Ängi vum Lääbesruum git s e Vylzahl vu Arte. Dur d Posizion as vorglagereti Inselchette het si ne aigeständigi Flora un Fauna entwicklet, wu mit däre vu „Kontinentalasie“ verwandt isch. D Ogasawara-Insle, 1000 km sideschtli vu Tokio, wäre wäg ihre endemische Spezies vylmol mit dr Galapagosinsle vergliche.

Japan lyt im Schnittpunkt vu drei Ekoregione. D Hauptinsle un d Nochberinsle sin Dail vu Paläarktische Floreregion. D Ryūkyū-Insle sin Dail vu dr Indomalaiische Region un d Ogasawara-Insle ghere zue Ozeanie.

Suuger

An Großsuuger git s unter anderem dr Bruunbäär uf Hokkaidō, uf Honshū dr asiatisch Schwaarzbäär, dr Sikahirsch un dr japanische Serau. Unter dr yyhaimische Arte findet si dr Japanmakak, wu uf dr Shimokita-Halbinsle in dr Brefäktur Aomori haimisch isch dodermit di nerdligscht Affepopulazion vu dr Wält bildet.

D stark Bsidlig an dr Kischte un in dr japanische Ebene het derzue gfiert, ass e Dail Suugerarte uusgstorbe sin, zem Byschpel dr Honshū-Wolf (Canis lupus hodophilax), dr Japanische Seeleeb (Zalophus japonicus), dr Seeotter un dr Fischotter. Hind un Chatze git s z Japan in ere braiten Uuswahl an Rasse. As tipisch japanischi Hundsrasse wird dr Shiba Inu aagluegt.

Veegel

Z Japan sin iber 500 verschideni Vogelarte noogwise wore. Wel d Inselgruppe in allne Richtige vum Meer umgee isch, sin vyl dervu Wasserveegel. Japan isch e wichtigi Zwischestazion fir Zugveegel. Veegel, wu z Sibirie bruetle, finde do ihre Winterquartier, derwylscht die Veegel, wu z Japan bruetle, in Richtig Sidoschtasie zien. Uf die Art findet e Vylzahl vu Voogelarten ihre Wäg uf Japan. Nazionalvoogel isch dr Buntfasan. Dr Nipponibis isch z Japan in freier Wildbahn uusgstorbe. S git aber no ne baar hundert in eme Schutz- un Ufzuchtszäntrum uf Sado un in freier Wildbahn in dr Shaanxi-Brovinz z China.

Flora

Z Japan hets vier Vegetationszone. Die höchschte Bärge rage über d'Waudgränze use, döt findet me alpini Tundra. Aaaschliessend chunt boreale Nohduwaud, dä chunt uf Hokkaidō scho bis i tüferi Lage vor. De gröscht Teil vo Hokkaidō und Nord Honshū wird vo Summergrüenem gmässigtem Laubwaud bedeckt. Im Süde schliesslich wachse immergrüeni subtropische Wäuder.

Kulturbflanze

Di wichtigscht Kulturbflanze z Japan isch dr vu Korea yygfiert Ryys, gnau gnuu Oryza sativa japonica (Churzchornryys). S Strau wird bruucht fir d Tatami-Matte. D Hirsche isch friejer e Ässe fir armi Lyt gsii, wel dr Ryys as Styyrhet mieße zahlt wäre. S wäre au verschideni Bohnesorte aaböue, unter anderem d Adzukibohne, un verscideni Gmies, dodrunter Imber, Reedig un Spinat. Haimisch sin derue au Zitrusbflanze wie d Amanatsu. Yygfiert wore sin verschideni Obst- un Gmiessorte. Zue dr dradizionälle japanische Chuchi ghere au Seetang (zem Byschpel Nori) un Meeresalge (Wakame). Dradizionälli japanischi Hyyser wären unter anderem us em Holz vu dr Sicheltdane böue. E wichtigi nazionali Bedytig het au dr Tee un verschideni Binsge fir d Härsteölig vu dr Tatami-Matte (Flatterbinsge un Doochtbinsge).

Gschicht

Jōmon-Zyt (bis um 300 v. Chr.): D Bsidlig vu dr japamische Insle het wahrschyns vor rund 30.000 Johr aagfange. Uf Okinawa isch dr eltscht Chnochefund vun eme Mänsch gfunde wore (Minatogawa 1, ca. 16.000-19.000 Johr alt) Vermuetli sin Mänsche us drei Regione yygwanderet: Vu Sibirien iber e Landbruck vum asiatische Feschtland noo Hokkaidō, zum zwaite iber e Landbruck vu dr Koreanische Halbinsle uf Zäntraljapan un vu Sidoschtasie iber dr Seewäg in dr Side vu Japan.
Yayoi-Zyt: Erschti bstetigti Kontakt mit em chinesische Rych het s vu ebe 300 v. Chr. bis um 300 n. Chr. gee.
Kofun-Zyt: Großi Schlisselgreberaalage stammen us dr Kofun-Period vu ebe 300 bis 710 n. Chr. S het en änge bolitische Kontakt mit em Nochberland Korea gee un e Yywanderig vu Korea uf Japan. Ab em 5. Johrhundert isch di Chinesisch Schrift ibernuu wore.
Nara-Zyt (710–794): In dr Nara-Period isch dr Buddhismus stark gferderet wore. D Staatsform isch an s chinesisch Vorbild aagläänt wore.
Heian-Zyt (794–1185): Ufschwung vu dr hefische Kultur z Heian-kyō (Kyōto), vor allem Dichtig un Literatur. D Macht vum Chaiser isch all schwecher wore un Chriegerfamilie hän si etabliert. Am Änd vu dr Heian-Period het d Minamoto-Familie s erscht Shōgunat grindet.
Kamakura-Zyt (1192–1333): In dr Kamakura-Period het dr Kublai Khan zwai Moo versuecht, Japan z erobere, was aber dur speter as gettlig interpretierti Taifun (Kamikaze, Getterwind) verhinderet weoren isch.
Muromachi-Zyt (1333–1573): Di mächtigen unabhängige Daimyō hän ihri aigene Armee ghaa. S Shōgunat het d Kuntroll verlore, un d „Zyt vu dr strytige Rych“ (sengoku jidai) het aagfange.
Sengoku-Zyt (1477–1568): Di drei Rychsainiger (Oda Nobunaga, Toyotomi Hideyoshi, Tokugawa Ieyasu) hän in dr Azuchi-Momoyama-Epoche (1568 bis 1603) em iber 100-jehrige Burgerchrieg en Änd gmacht. Vor dr spetere Abschottig vu Japan lyt d Epoche vum Namban-Handel, em Handel mit Portugiese, Spanier un Niderländer vu 1543 bis 1639.
Edo-Zyt (1603–1867): In dr Edo-Zyt het si Japan vu d Ussewält abschottet, d Uusrais isch fir Japaner verbote gsii un d Yyrais fir Uusländer. Mit Uusnahm vu me bschränkte Uusdusch mit China un dr Niderlande, wu anne 1639 as ainzige Europäer dr Ufenthalt z Japan uf dr chinschtlige Insle Dejima vor Nagasaki erlabt woren isch, het s chuum Kontakt zue andere Staate gee. D Tokugawa-Familie het iber 250 Johr lang d Kontroll iber di andere Daimyō ghaa. Die Period isch bregt gsii vu me große Wohlstand fir s japanisch Volk. D Bevelkerig isch als gwachse. S hitig Tokio isch in däre Zyt zue dr greschte Metropolregion vu dr Wält wore. Anne 1854 isch dr US-Kommodore Matthew Perry mit syre Flotte vu vier Chriegsschiff ohni Brobläm in dr Hafe vum hitige Tokio yygfahre go ne Brief vum US-Bresidänt Millard Fillmore z ibergee, wu dä d Tokugawa-Regierig zum uffige Handel mit dr Verainigte Staate din ufgforderet het. Ass dr Perry eso lycht in dr Hafe het chenne yylaufe, het d Schwechi vum Tokugawa-Regime zaigt. Des het zue me Ufstand vu regionale Herrscher gfeirt un emänd zue dr Wideryysetzig vum Tennō (Chaiser), wu aber nume wenig bolitischi Macht iberchuu het.
Meiji-Zyt (1868–1912, Kaiser Mutsuhito): D Reform vum Chaiserhuus unter em Meiji-Tennō ab 1868 (Meiji-Reschtaurazion) het s Änd vum Chriegeradel brocht un d Modärni yyglite. S Land het e modärni Verfassig un e Barlemänt iberchuu, dodermit isch Japan e konschtituzionälli Monarchy wore. Korea isch anne 1910 vu Japan kolonialisiert wore, was bis hit e Lascht fir d Beziehige isch.
Taishō-Zyt (1912–1926; Kaiser Yoshihito): Im Erschte Wältchrieg (1914 bis 1918) isch Japan uf dr Syte vu dr Entente gstande un het noch em Chrieg dytschi Territorie ibernuu (u. a. d Karoline- un Mariane-Insle). D Taishō-Ära isch gchännziachnet gsii dur e kulturälli Dynamik un e wirtschaftlige Ufschwung. D Demokraty isch emänd dur Inschtabilitet fähl gschlaa. S Militer het noodnoo di faktisch Kontroll ibernuu.
Shōwa-Zyt (1926–1989; Kaiser Hirohito) Japaner rucke z Shenyang yy. 1931: Anne 1931 het Japan dr Nordoschte vu China bsetzt un 1932 dr abhängig Staat Mandschukuo (Mandschurei) grindet. Anne 1937 het Japan wyteri Territorie vu China eroberet. Mit Unterstitzig vu Siam un verschidene Yyhaimische het Japan di europäische Kolonialmächt us dr sidoschtasiatische Länder verdibe go sy aige Kolonialrych uusböue. D USA hän ihri Inträsse z Asie (vor allem ihri Kolonie wie d Philippine) gfehrdet gsääne un hän mit Sanktione, eme Embargo un em Yyfriere vu japanische Vermeege im Uusland reagiert. Im Dezämber 1941 hän japanischi Druppe dr US-Stitzpunkt Pearl Harbor uf Hawaii aagrife. Dodermit het si dr Zweet Wätlchrieg uf dr Pazifische Ozean uusgwytet. In China un au in dr andere japanischen Territorie z Sidoschtasie hän d Japaner massivi Chriegsverbräche begang, z. B. Zwangsproschtitution, s Massaker vu Nanking un Experimänt an Mänsche dur d Ainhait 731. Bis 1945 hän alliierti Druppe all mee Biet in dr Nechi vu dr japanische Insle chene erobere, doch vor allem uf chlaineri Insle het s no hetfigi Kämpf gee. Dr Chaiser un dr Premierminischter un syni Aahänger hän welle Friidesverhandlige ufnee, doch s Militeer het mee Macht ghaa. Am 6. Augschte 1945 hän d US-Amerikaner e Atombumbe iber dr Stadt Hiroshima un am 9. Augschte aini iber Nagasaki abgheit. Bis hit lyyde Mänsche unter dr Strahlechranket (Hibakusha). No däne Atombunde un em Chriegsyydritt vu dr Sowjetunion am 8. Augschte 1945 het Japan am 15. Augschte 1945 bedingigslos kapituliert, dr Chaiser het am zwelfi zmidaag dr „chaislerli Erloss fir s Änd vum Chrieg“ („Gyokuon-hōsō|“) verlääse, wu im Raadio iberdrait woren isch. No dr Kapitulation het dr Widerufböu aagfange, aafangs unter dr alliierte Bsatzig, wu 1952 offiziäll zum Änd chuu isch. Vum ehmolige Chriegsgegner USA isch Japan as Vorpfoschte geg dr Kommunismus in s weschtli Bindnissischtem integriert wore. Drotz ass es nit in dr Marshallplan yybunde gsii isch, het Japan unter anderem dur s GARIOA-Programm wirtschaftlgi Ufböuhilf vu dr Verainigte Staate iberchuu. Vor allem syt em Koreachrieg het e rasanti wirtschaftligi Entwicklig yygsetzt, wu japanischi Firme Schritt fir Schritt Määrtaadail in allne wichtige Schlisselinduschtrie hän chene erobere. Japan isch syterhär e stabili, fridligi Demokraty.
Heisei-Zyt (1989–2019, Kaiser Akihito): Fuuli Bankekredit un ibergwärteti Immobilie hän aafangs 1990er Johr d „Bubble Economy“ blatze loo, un Japan isch in e Phase mit Deflation un ere hoche Staatsverschuldig grutscht, wu ne wirtschaftligi Stagnation uf hochem Nivoo brocht het. Unternäme un Banke sin vorsichtig saniert wore, un nodisni git s wider e wirtschaftlige Ufschwung. Gäge s Änd vu Heisei wäre under em Minischterbresidänt Shinzo Abe di konservative un nationalgsinnte Chreft stercher; dr Kaiser Akihito drgäge faart e vorsichtige Kurs i Richtig Versöönig mit dr Noochbere.
Reiwa-Zyt (sit 2019, Kaiser Naruhito)

Literatur

Martin Hürlimann: Japan. Atlantis, Zürich 1970.
Kazuyuki Kitamura: Unbekannter Nachbar Japan. AT Verlag, Aarau/ Stuttgart 1987, ISBN 3-85502-297-6.
Hisako Matsubara: Weg zu Japan – West-östliche Erfahrungen. Knaus, 1983, ISBN 3-8135-0560-X.
Hans Jürgen Mayer, Manfred Pohl (Hrsg.): Länderbericht Japan. WBG, Darmstadt 1998, ISBN 3-534-12743-9.
Manfred Pohl: Japan. Beck (Reihe: Länder), München 2002, ISBN 3-406-48104-3.
Manfred Pohl: Kleines Japan Lexikon. Beck BsR 861, München 1996, ISBN 3-406-39861-8.
Josef Kreiner (Hrsg.): Kleine Geschichte Japans. Reclam, Stuttgart 2010, ISBN 978-3-15-010783-6.