Vulkan

E Vulkan isch e geologischi Struktur, wo entstoot, wenn Magma (Gstäischmelzi) bis an d Oberflechi vom ene Blaneet (z. B. dr Ärde) ufstigt. Alli Begläiterschiinige, wo mit em Ufstiig und em Usdritt vo dr gluetflüssige Gstäischmelzi verbunde si, bezäichnet mä as Vulkanismus. Bim ene Vulkanusbruch wärde nit nume gluetflüssigi, sondern au festi oder gasförmigi Stoff freigsetzt.

Gran Canaria: Verlöschti Vulkan, wo nie me chönne usbräche.

Geology

Im Fall vo dr Ärde schmelze in ere Diefi vo 100 km aa, wo d Tämpratuure zwüsche 1000 und 1300 Grad Celsius hooch si, Gstäi zu zeecblastischem Magma, und das sammlet sich in groosse, dropfeförmige Mahmahärd in ere Duefi vo 2 bis 50 km. Wenn dr Druck z grooss wird, stigt s Magma über Spalte und Klüft in dr Lithosfääre uf. Magma, wo eso an d Oberflechi vo dr Ärde chunnt, wird as Lava bezäichnet.

Die mäiste Vulkan häi öbbe d Form vom ene Chäigel, und d Näigig vom Hang hängt drvo ab, wie zeech d Lava isch. D Gstalt cha aber au unregelmäässig si oder wien e Kupple.

Etymologii

Dr Begriff „Vulkan“ läitet sich vo dr italiänische Insle Vulcano ab. Das isch äini vo de Liparische Insle im Tyrrhenische Meer. In dr römische Mythologii het die Insle as d Schmiidi vom Vulcanus gulte, wo dr römisch Gott vom Füür gsi isch.

Lueg au

Tschimborasso

Litratuur

Hans-Ulrich Schmincke: Vulkanismus, 3. Uflaag. Wissenschaftliche Buchgesellschaft 2010, ISBN 978-3-89678-690-6
Gerd Simper: Vulkanismus verstehen und erleben. Feuerland Verlag, Stuttgart 2005, ISBN 978-3-00-015117-0
Hans Pichler und Thomas Pichler: Vulkangebiete der Erde.. Spektrum Akademischer Verlag, Häidelbärg 2007, ISBN 978-3-8274-1475-5
Felix Frank: Handbuch der 1350 aktiven Vulkane der Welt, Ott Verlag, Thun 2003, ISBN 3-7225-6792-0
Haack TaschenAtlas Vulkane und Erdbeben, bearb. von Harro Hess, Klett-Perthes, Gotha 2003, ISBN 3-623-00020-5