Schwyzerischi Voogelwaart Sämpech

Di Schwyzerisch Voogelwaart Sämpech (dt. Schweizerische Vogelwarte Sempach) isch e gmainnitzigi Stiftig fir Voogelkund un Voogelschutz mit Hauptsitz z Sämpech im Kanton Lozärn.

Schwyzerischi Voogelwaart
Rechtsform	gmainnitzigi Stiftig
Gründung	1924
Sitz	Sämpech
Motto	di haimisch Voogelwält verstoo un si in ire Vyylfalt fir di negschte Generazioone schitze.
Zweck	Stiftig fir Voogelkund un Voogelschutz
Schwerpunkt	Voogelkund un Voogelschutz
Beschäftigte	130
Freiwillige	2000
Website	www.vogelwarte.ch

Aarbet

D Voogelwaart isch anne 1924 as Zäntraal zum Beringe vu Veegel fir d Foorschig zum Voogelzuug im Alperuum grindet woore. Zeerscht isch si im Huus vum Sämpecher Alfred Schifferli senior (1879–1934) gsii, wu si fir Veegel begaischteret het. Vun eme eerenamtli gfierte Ai-Mann-Bedriib het si si syterhäär zue me aigeständige, im In- un Uusland anerkännt Inschtitut mit iiber 130 Mitarbaiter*ne entwickelt.

Anne 1954 isch di Schwyzerisch Voogelwaart Sämpech in e unabhängigi Stiftig no schwyzerischem Räächt iberfiert woore. 1955 isch d Voogelwaart vum Roothuus vu Sämpech in e nei Gebei am Sämpechersee zooge. Syter 1958 bedrybt si unter anderem e Beringigsstazioon am 1'923 m ü. M. hooche Col de Bretolet.

Dr privaat Staatus vu dr Schwyzerische Voogelwaart Sämpech isch ainzigaartig. Vyyl anderi Voogelwaarte un ornitoloogische Inschtitut sin staatligi Yyriichtige. Di Schwyzerische Voogelwaart Sämpech wird finanziäll drait vu Spände un cha bi dr landeswyte Iberwachig vu dr Voogelbständ uf d Unterstitzig vu iiber 2000 freiwillige Mitarbaiter*ne zelle. Si het Regionaalstelle z Sittu, z Contone, z Khuur un z Yverdon-les-Bains.

Di Schwyzerisch Voogelwaart Sämpech iberwacht di yyhaimisch Voogelwält, foorscht zue dr Lääbeswyys vu dr Veegel, wu wild lääbe, un goot dr Uursache uf dr Grund, wu ne Gfoor d Voogelwält sin. Fir gfäärdeti Voogelaarte duet si Schutz- un Feerdermaassnaame entwicklet, bsundersch au in Schutzbiet an Gwässer. Zäme mit ire Paartner setzt si si derfiir yy, ass s Wisse dr Voogelwält un dr Natuur hälfe. Di Schwyzerisch Voogelwaart Sämpech het e Bfläägstazioon fir chranki, verletzti un verwaisti Veegel. As nazionaal Kumpetänzzäntrum fir Voogelkund un Voogelschutz isch si Uuschumfts- un Berootigsstell fir d Effetligkait, Meedie un Beheerde. Mit Schuelbrogramm un Aagebot in dr Umwältbildig versuecht si d Bevelkerig fir dr Schutz vu dr Voogelwält z sänsibilisiere. Dooderzue dient vor allem s modäärn Bsuechszäntrum, wu 2015 z Sämpech ufgmacht wooren isch. S dreisteckig Laimgebei isch s eerscht vu dääre Aart in dr Schwyz.

Fir s Umwältbrogramm vu dr Verainte Nazioone koordiniert d Voogelwaart Sämpech dr afrikaanisch-euraasisch Akzioonsblaan fir Landveegel, wu zien (AEMLAP).

Bilder

• 
  S Bsuechszäntrum
• 
  S Birogebei
• 
  Nischtchaschte im Roothuusmuseum Sämpech
• 
  Wanderwäägwyyser Voogelwaart

Literatuur

• 100 Jahre Vogelwarte Sempach 1924–2024. Sempach 2024.
• Luc Schifferli, Christian Marti, Verena Keller: Von der Idee einer Beringungszentrale zur Stiftung Schweizerische Vogelwarte. In: Der Ornithologische Beobachter. Band 106, Nr. 1, März 2009, S. 87–93.

Weblink

 Commons: Schweizerische Vogelwarte Sempach – Sammlig vo Multimediadateie

• Websyte vu dr Schwyzerische Voogelwaart Sämpech
• ornitho.ch

Fueßnote

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Schweizerische_Vogelwarte_Sempach“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.