Vitu-Insle
D Vitu-Insle oder Witu-Insle (friejer au Franzesischi Insle oder Frenchinsle) sin e Gruppe vu acht Vulkaninseln, nerdli vu Neibritannie im Bismarck-Archipel im Weschtpazifik. Bolitisch ghere si zue dr Provinz West New Britain z Papua-Neiginea.
| Vitu-Inseln | ||
|---|---|---|
| Gwässer | Pazifik | |
| Archipel | Bismarck-Archipel | |
| Geografischi Lag | 4° 41′ S, 149° 20′ O | |
| ||
| Zahl vo de Insle | 10 | |
| Hauptinsle | Garove | |
| Gsamtflechi | 49.730 km² | |
Geografi
ändereD Inselgruppe umfasst e Biet vu 49.730 km². Di acht Insle sin Witu (au Garove, Garowe oder Deslacs), Mundua, Wingoru, Tschiling, Wambu, Undaga, Naraga un Unea (au Bali). D Vitu-Insle sin ais vu dr Hauptaaböubiet vu Kopra z Papua-Neiginea.
Gschicht
ändereDr erscht Europäer, wu zue dr Vitu-Insle chuu isch, isch dr niderländisch Seefahrer Abel Tasman im Juni 1643 gsii. Anne 1793 isch dr franzesische Seefahrer Joseph Bruny d’Entrecasteaux zue dr Insle chuu un het Isles francaises (Französische Insle) gnännt. Vu 1885 bis 1899 het d Inselgruppe zum sognännte „Dytsche Schutzbiet“ un vu 1899 bis 1914 zue dr Koloni Dytsch-Neiginea ghert.
Dr dytsch Plantaschebsitzer Karl Vieweg het sich doi vum 23. bis zum 25. Novämber 1908 verirrt. Dodriber brichtet s Buech Big Fellow Man, uusegee vu sym Suhn Burkhard Vieweg.
Anne 1914 sin d Insle vu auschtralische Druppe eroberet un noch em Erschte Wältchrieg as Mandat vum Velkerbund vu Auschtralie verwaltet wore. Syt 1975 sin si Dail vum unabhängige Staat Papua-Neiginea.
Bevelkerig
ändereUf Witu un Mudua un dr chlainere Insle wird Mudupa (au Vitu oder Witu; ISO 639-Code: wiv) gschwätzt, uf Unea d Sproch Uneapa (au Bali oder Bali-Vitu; ISO 639-Code: bbn). Die bode Sproche ghere zue dr auschtronesische Sproche un bilde do zämme ne Untergruppe vum Meso-Melanesisch innerhalb vu dr Ozeanische Sproche.
Literatur
ändere- Burkhard Vieweg (Hrsg.): Big Fellow Man: Muschelgeld und Sudseegeister: authentische Berichte aus Deutsch-Neuguinea 1906-1909, Verlag Markgraf, Weikersheim 1990, ISBN 3-8236-1189-5
Weblink
ändere- Vitu Islands uf oceandots.com
- Französische Inseln, Deutsches Kolonial-Lexikon. Band 2, Leipzig 1920, S. 661.
- Muduapa uf ethnologue.com
- Uneapa uf ethnologue.com