Wenkerbogen von Iisebach

Dr Wenkerboge vo Iisebach isch e Blatt für di grosse Uffnahm vo dr ditsch Sproch, wo dr Sprochforscher Georg Wenker vo 1852 bis 1911 für dr Ditsch Sprochadlas gmacht hod. D Schuele im domolige ditsche Reych hend e Frogeboge kriägt mit Muschdersätz, zuem si in lokale Dialäkt z ibersetze. Ao im alemannische Sprochgebiet hond d' Gmeindschuele mitgmacht.

Hiwiis zuem Boge 41091

• Iisebach het domols zuem Bezirk Nöistadt im Großherzogtum Bade ghärt.
• De Ord ligt im Sproochruum vum Oberrhinalemannische/Neustädter Raum .
• Die vierzig Sätz sén domols in Isebach vun de Schüeler un em Léhrer Phillipp Danneffel us Leiberdenga, Amt Mässkirch usgefillt worre. Diä Sätz sinn werdlig ibertrage worre, wie si de Danneffel uffgschrieba het.
• As Üssproch vum Ortsnamme wird im Boge „Isabach“ ogeh.
• In Süddischland sinn d Bege anne 1887 uffgnumma worre, der vo Iisebach het d Nummere 41091 griägt.

Wenkersätz

1. Im Winter fliaga diè druchena Bletter in d'r Luft rum.
2. S'hört gli uf zschneia, dro wird’s Wetter wieder besser.
3. Thua Kohla in da Ofa, daß Milch bal afangt zkocha.
4. Dr guat alt Ma ischt mit em Roß durs Is broche un is kalt Wasser keit.
5. Er isch vor 4 oder 6 Wocha gschtorba.
6. S'Für ischt zstark gsi, Kuacha sin unna ganz schwarz brennt.
7. Er ißt d Äier allawill uni Salz un Pfeffer.
8. D Füaß diamer selli weh, i glaub, i ha si dur gloffa.
9. I bin bi dr Frau gsi un han eras gseit, dro hät si gseit, sie wells ihrer Tochter sagen
10. I wills au nümma dua!
11. I schla dr gli mit m Kochlöffel um d Ohra, du Aff!
12. Wo gosch ai, sollamer mit dr gau?
13. Sin schlechte Zitta.
14. Mi liab Kind, blib do una stau, di bösa Gäns bißa di dot.
15. Du häscht hit am meschta glehrt und bischt artig gsi, du darfscht ender haim gau als die andara.
16. Du bisch no nitt groß genuag um a Flasch Wi usztrinka, du muasch zerscht no weng wasa un größer wära.
17. Gang, bis so guat, un sag dinara Schwester, sie soll Klaider für euera Muatter fertig neiha un mit dr Bürschta sufer macha.
18. Hettescht du ihn kennt! dro wärs anderscht kuh, un du dätescht besser um ihn schtau.
19. Wer hät mir min Korb mit Fleisch gschtolla?
20. Er duat so, als hätta sie ihn zum drescha bschtellt; sie häns aber selber dau.
21. Wem hätt er die neu Gschicht verzellt?
22. Mer muaß lut schwätze, sunscht verschtoht er üs nitt.
23. Mir sin muäd un hen Durscht.
24. Als mer geschtert Oba zruck ku sin, dro sin di Andere schu im Bett glega un hän fescht gschlofa.
25. Da Schnee ischt dia Nacht bi üs liga blieba, aber hüta Morgen ischr verschmolza.
26. Hinter iserem Hus stehn drei schö Apfelbäum mit rote Äpfili.
27. Kinnenr nitt no a Augenblick uf is warta, dro gemmer mitichi.
28. Ihr dürfet keini Kindereien trieba.
29. Isere Berig sin nitt selli hoh, eure sin viel höher.
30. Wevel Pfund Würst un wevel Brot wender ha?
31. I verstand i itt, ihr müand e bißli luter schwätza.
32. Henner kai Stückli wißi Seife für mi uf mim Tisch gfunda?
33. Sin Bruader will zwei schäni Hüser in euern Garten bauen.
34. Das Wort kunt ihm vom Herza.
35. Deß isch recht gsi vo ihnen!
36. Wa sitza do für Vögili do oba uf dem Müerli?
37. D Bura hen füf Ochsa un nü Küai un zwölf Schöfli vors Dorf brocht un verkaufa wella.
38. D Lüt sin hüt alle duß uf m Feld und mähia.
39. Gang nu, dr bru Hund duatr nüt.
40. I bi mit da Lüt do hinna über d Wies is Korn gfahra.

Werder im Wenkerboge

• heiß, nai, blau, grau, haua, Hand, Hanft, Helm, Flas, er west, Bessa, Pfluma, Briaf, Hof, jung, krumm.
• Suntig, Mäntig, Zischtig, Mittwoch, Dunstig, Fritig, Samschtig
• elf, fufze, sechze, fufzg

Lueg au do no

• Lischte vo de Wenkerböge
• d Wenkersätz uf Hochditsch

Wu kunnts här

• Digitalisat: Wenkerboge vo Iisebach