Anatolischi Sprooche

Di anatolische Sprooche sind e Zwiig vo de indogermanische Sprooche. Si sind scho us em 19. Joorhundert v. Chr. öberliferet und sind dodemit die ältiste indogermanische schriftliche Zügnis. Uusgstorbe isch de Sproochzwiig i de Römerzitt. Gredt wore sind si z Anatolie ond tailwiis au z Syrie.

di anatoolische Sprooche i de Bronzezitt und früene Isezitt (uufrecht) und i de Antiki (schrääg).
Hethitischi Kailschrifttafle
Hieroglypheluwischi Inschrift us Andaval; 8. Jh.v. Chr.

Gliderig ändere

  • Hethitisch (nesili, 18.–12.Jh.v. Chr.) isch em beste öberliferet. S isch di offizielli Sprooch vom Hethitische Riich gsii. S isch i de Kailschrift gschribe wore.
  • Palaisch (palaumnili, 16.–15.Jh.v. Chr.) isch nume i wenige Ritualtegscht i de hethitische Kailschrift öberliferet.
  • Lydisch (5.–4.Jh.v. Chr.) isch vo guet 50 Inschrifte imene aigne Alphabet bikannt.
  • Luwoid
    • Luwisch (luwili, 18.–7.Jh.v. Chr.) mit zwee Hoptdielekt, em Kailschrift- und em Hieroglypheluwische. Isch di anatoolischi Sprooch, wo am zwaitbeste erforscht isch.
    • Karisch (7.–3.Jh.v. Chr.) isch vo guet 180 Inschrifte imene aigne Alphabet bikannt, e Tail vo Karie (4.–3.Jh.v. Chr.) und en andere Tail vo karische Sidler z Ägypte (7.–5.Jh.v. Chr.).
    • Lykisch (Lykisch A; trm̃mili, 5.–4.Jh.v. Chr.) isch vo guet 190 Inschrifte und merere Münze imene aigne Alphabet bikannt.
      • Milyisch (Lykisch B; 4.Jh.v. Chr.) nu zwoo Inschrifte, s isch en archaischi, velicht e poetischi Form, vom Lykische.
    • Sidetisch (3.–2.Jh.v. Chr.) isch nu vomene Totzed Inschrifte imene aigne Alphabet bikannt und schlecht erforscht.
    • Pisidisch (1.–3.Jh.n. Chr.), nume wenigi Personenäme und und chuum erforscht, und da nume vo de ältere Forschig.

Sicher isch au z Kilikie no e luwoide Tielekt bis i d Römerzitt ine gredt wore, wiemer us Personenäme schlüsse cha. Au z Kataonie, z Lykaonie und z Isaurie chöntet anatolischi Sprooche bis i d Antiki ine gredt wore sii.

Nöd zom Anatolische ghöred s Hattische und s Hurritische, baides nödindogermanischi Sprooche vo de Bronzezitt. Au s Phrygische und s Galatische, baid sind indogermanischi Sprooche, ghöret nöd zom anatolische Zwiig.

Merchmool ändere

Di typischte Merchmool sind de Erhalt vom indogermanische Laryngal *h2 (transkribiert as /ḫ/ oder /h/) im Luutliche und e Genus commune nebetem Neutrum statt Maskulinum, Femininum und Neutrum. S Verbsystem isch im Vergliich zo anderne indogermanische Sprooche relativ aifach und starch uusgliche woore.

Literatur ändere

  • Gert Klingenschmitt: Sprachverwandtschaft in Europa. In: Gene, Sprachen und ihre Evolution. Hrsg. v. Günter Hauska. Universitätsverlag, Regensburg 2005, S. 112. ISBN 3-930480-46-8
  • Sylvain Patri: L'alignement syntaxique dans les langues indo-européennes d'Anatolie (Studien zu den Boǧazköy-Texten 49). Harrassowitz, Wiesbaden 2007. ISBN 978-3-447-05612-0
  • Maciej Popko: Völker und Sprachen Altanatoliens. Harrassowitz, Wiesbaden 2008. ISBN 978-3-447-05708-0