Antonio Vivaldi

Dr Antonio Lucio Vivaldi (* 4. März 1678 z Venedig; † 28. Juli 1741 z Wien) isch e venezianische Komponist und Violinist im Barock gsi.

Dr Antonio Vivaldi,
Chupferstich vom F. M. La Cave (1725)

Im Vivaldi si Underschrift

Lääbe

Die früeje Joor

Dr Antonio Vivaldi isch s erste vo nüün Chinder vom Giiger Giovanni Battista Vivaldi (1655–1736) gsi und isch as äinzige vo sine Gschwüsterte Bruefsmuusiker worde. Er het Giige gleert und het scho früe si Vater im Orchester chönne verdräte.

Mit fufzääni het er d Tonsur und die ersti niideri Weiji zum Briester überchoo, mit achzööni die ersti hööcheri Weiji zum Subdiakon, mit fümfäzwanzig isch er Briester worde und denn Kaplan an dr Chillee S. Maria della Pietà. Er isch Giigeleerer am Ospedale della Pietà, eme Wäisehuus für Mäitli. Noch anderthalb Joor het er s Amt vom Briester ufgee.

Dr Vivaldi het au s Orchester vom Ospedale gläitet, won en usgezäichnete Ruef gnosse het. Er het e Hufe Giigekonzärt und Sonate für s gschriibe, wo in de Gottesdienst gspiilt worde si. 30 Giigekonzärt het er für si Schüelere, d Giigere Anna Maria, gschriibe.

In ganz Öiropa isch dr Vivaldi mit sinere Sammlig vo Konzärt L’estro armonico (öbbe: „Die harmonischi Iigääbig“) op. 3 bekannt worde, wo 1711 druckt worde isch. Bis 1729 si im Ganze 12 Sammlige erschiine, wo vom op. 3 aa alli in Amsterdam druckt worde si. In de zwölf Konzärt op. 8 (druckt 1725) Il cimento dell’armonia e dell’inventione (öbbe: „Dr Wettstrit zwüsche dr Harmonii und dr Erfindig“) si as die erste vier Konzärt die berüemte Le quattro stagioni (Die vier Jooreszite) din.

As Komponist vo Opere und Intendant z Venedig und z Mantua

No won er am Ospedale della Pietà gsi isch, het dr Vivaldi aagfange Opere z komponiere. Die ersti isch Ottone in villa, wo 1713 z Vicenza urufgfüert worde isch und bis 1739 het er no mee as fufzig Opere gschriibe. Nääbei isch er au no Impresario am venezianische Theater Sant’Angelo worde. Wäärend em venezianische Türkechrieg het dr Vivaldi 1716 e patriotischs Oratorium Juditha triumphans gschriibe, wo dr Stoff drfüür us em Buech Judith choo isch.

Vivaldi-Karikatur vom P. L. Ghezzi (1723)

Won er z Venedig Händel überchoo het, isch er 1718 uf Mantua gange. Dört isch er im Dienst vom Landgroof Philipp vo Hesse-Darmstandt gstande Er het hauptsächlig as Intendant und Operekomponist gschafft. Noch 1721 isch er a baar Mol z Rom gsi, het zwäimol vor em Babst gspiilt und erhielt e Hufe Ufdrääg für Opere und Chillemuusig überchoo.

1726 isch er as musikalische Läiter zrugg an s Teatro Sant’Angelo z Venedig. Dört isch er as Komponist und au as Giigevirtuos zur lääbige Legände worde und e Hufe Musiker us ganz Öiropa si en go luege. Er het d Anna Girò, e franzöösischi Sängere wo denn sächzääni gsi isch, kennegleert, und die het en vo denn aa uf sine Räise begläitet. Zwüsche 1729 und 1733 isch dr Vivaldi in e Hufe oberitaliänische Stedt gsi (Verona, Ancona, Reggio und Ferrara) und woorschinlig au z Prag, wo zwei vo sine Opere urufgfüert worde si.

Dr Stilwandel zur Wiener Früeklassik

Um 1730 het e Stilwandel iigsetzt – vom Barock zum Style galant. Wääge däm si im Vivaldi sini Komposizioonen vor allem bim venezianische Publikum immer weeniger beliebt worde. Das isch woorschinlig dr Grund, ass er 1740 uf Wien gange isch. Dr Kaiser Karl VI. won er von em ghofft het, ass er en wurd understürzr, isch aber im Oktober 1740 gstorbe und dr Musiker, won emol in ganz Öiropa villicht dr bekanntist gsi isch, isch z Wien vo dr Muusigwält nit beachdet worde.

Dr Vivaldi isch zää Möönet druf am 28. Juli 1741 z Wien gstorbe und im ene äifache Graab uf em Spitaller Gottsacker vor em Kärntnerdoor begraabe worde. An däm Blatz stoot hüte s Hauptgeböid vo dr Technische Universidäät Wien (Karlsplatz).

D Muusig

Vo de fast 500 Konzärt vom Vivaldi si 241 für Giige as Soloinstrumänt erhalte. Für s Fagott het er 39 gschriibe, für verschideni Holzbloosinstrumänt e baar, wie au für s Dschello, aber au für usgfalleni Instrumänt wie d Viola d’amore oder d Mandoline. In ere Operearie het er sogar e Salterio, en italiänischs Barockhackbrätt, iigsetzt. Usser bi de säggs Flötekonzärt op. 10 het s in alle veröffentligte Konzärtsammligen äi oder meereri Solovioline. Öbbe 70 Konzärt si für zwäi oder mee Soliste, und in e baar von ene het s usgfallnigi Kombinazioone vo Instrumänt – im Konzärt RV 555 isch d Sologrubbe sogar uf 16 (!) Soliste erwiteret – was bewiist wie groos d Experimentierlust vom Vivaldi gsi isch.

Dank em Vivaldi isch s Solokonzärt e Hauptform vom Hoochbarock worde, und er het de dreisätzige Wärk zum Durchbruch verholfe. In de gschnälle Eggesätz het er as Erste süstematisch d Ritornell-Form iigsetzt, wo s Orchester e musikalischi Passaasche e baar Mol widerholt und mit solistische Abschnitt abwäggslet, won e freijere, mee episodische Charakter häi und wo s Passaasche, wo moduliere, din het. E Kennzäiche vo sine langsame Middelsetz si d Kantilene vom Soloinstrumänt.

Au öbbe 55 Ripienokonzärt, das si Konzärt ooni Soliste, und 21 Kammerkonzärt für Soliste ooni Orchester zäige wien er sich intensiv mit dr Konzärtform beschäfdigt het.

Bis jetz si 49 Opere vom Vivaldi identifiziert worde. Vo de 1970er Joor aa si si noo di noo widerentdeggt und uf Festival ufgfüert oder für CDs broduziert worde. Iiri Partiture oder Räst vo alte Nootebeständ wärde zum grösste Däil in dr Biblioteca Nazionale z Turin ufbewaart.

S Magnificat

Erst in dr jüngste Zit het au im Vivaldi si umfangriichs gäistligs Wärk wider Beachdig afo finde. Mä findet doo vilmol dr gliich schwungvolli, virtuosi Stil und en äänligi Fröid am Experimentiere wie in sine Solokonzärt.

Dr Vivaldi isch nit nume in Norditalie seer iiflussriich gsi, sondern au im dütsche Ruum. Dr Johann Georg Pisendel het noch sinere Italieräis im Vivaldi sini Technike am Dresdner Hoof verbräitet. Dr Stil vom Johann Sebastian Bach het under em Iifluss vom Vivaldi e Witerentwigglig duuregmacht, wo dief grife het; under anderem het dr Bach meereri Konzärt für s Dschembalo und für d Orgle transkribiert.

D Widerentdeckig

Im Vivaldi si Muusig isch bald vergässe gsi. Erst vom Aafang vom 20. Joorhundert het mä sich wider für e Vivaldi afo intressiere. 1926 häi d Salesianermönche z Montferrat dr Turiner Nazionalbibliothek e Sammlig vom e Däil vo de Wärk vom Vivaldi abote. Dr zwäit Däil het mä bim Marquis Marcello Durazzo gfunden und so isch d Sammlig 1930 wider ganz gsi. Sit denn het mä no mee Komposizioone gfunde, z. B. 1973 e Sammlig vo zwölf Sonate z Manchester und meereri Psalme z Dresde in de Joor 1991, 2003 und 2005.

Litratuur

• Peter Ryom: Verzeichnis der Werke Antonio Vivaldis. (RV). Kleine Ausgabe. VEB Deutscher Verlag für Musik, Leipzig 1974 (Ryom-Verzeichnis).
• Michael Talbot: Vivaldi (= BBC Publications = BBC Music Guides). British Broadcasting Corporation, London 1979, ISBN 0-563-12856-9.
• Michael Stegemann: Vivaldi (= Rowohlts Monographien. Bd. 338). Rowohlt, Reinbek bei Hamburg 1985, ISBN 3-499-50338-7.
• Michael Talbot: Antonio Vivaldi. A Guide to Research (= Garland Composer Resource Manuals. Bd. 12 = Garland Reference Library of the Humanities. Bd. 757). Garland Press, New York NY u. a. 1988, ISBN 0-8240-8386-5.
• Sebastian Zips: Die Violoncellosonaten des Antonio Vivaldi. Eichstätt 2005 (Dissertation an der Universität Eichstätt-Ingolstadt, 2005).
• Theophil Antonicek, Elisabeth Hilscher: Vivaldi. Akademische Druck- und Verlagsanstalt, Graz 1997, ISBN 3-201-01677-2.
• Peter Ryom: Antonio Vivaldi. Thematisch-systematisches Verzeichnis seiner Werke. (RV). Breitkopf & Härtel, Wiesbaden u. a. 2007, ISBN 978-3-7651-0372-8.
• André Romijn: Hidden Harmonies. The Secret Life of Antonio Vivaldi. Roman House Publishers, Ripon 2008, ISBN 978-90-8662-009-8.
• Siegbert Rampe: Antonio Vivaldi und seine Zeit. Laaber-Verlag, Laaber 2010, ISBN 978-3-89007-468-9.

Weblingg

 Commons: Antonio Vivaldi – Sammlig vo Multimediadateie

• Lääbenslauf, Wärkverzäichnis
• Wärkverzäichnis (änglisch)
• Wärkverzäichnis (franzöösisch)

Onläin-Partituure

• Gmeinfreji Note vu Vivaldi im International Music Score Library Project
• Gmeinfreji Note vu Antonio Vivaldi in dr Choral Public Domain Library (ChoralWiki) (änglisch)
• Magnificat (Kantoreiarchiv)

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Antonio_Vivaldi“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.