Centovalli TI

Centovalli , offiziell Comune delle Centovalli, isch e Gmai im Kanton Tessin in dr Schwyz. Si ghert zum Chrais (circolo) Melezza im Bezirk Locarno.

Centovalli
Wappe vo Centovalli
Basisdate
Staat:	Schwiiz
Kanton:	Tessin (TI)
Bezirk:	Locarnow
Kreis:	Melezza
BFS-Nr.:	5397i1f3f4
Poschtleitzahl:	6654
Koordinate:	693560 / 11344746.1668.65366
Höchi:	366 m ü. M.
Flächi:	51.39 km²
Iiwohner:	1102 (31. Dezämber 2022)
Website:	www.intragna.ch
Lionza im Centovalli Lionza im Centovalli
Charte
Charte vo Centovalli w

Geografi

D Gmai isch im undere Deil vom Daal, wo dr Fluss Melezza drin flüüsst; das Daal het scho früener dr Name Centovalli gha. Zoberscht isch s Dorf Borgnone mit de Frakzione Camedo, Costa un Lionza; die sind linggs vo de Melezza. Zunderscht isch Intragna und zue däm ghere d Frakzione Golino, Verdasio, Pila, Vosa, Cremaso, Calezzo, Costa, Corcapolo un syt 1972 Rasa, wu bis 1864 zue dr Gmai Palagnedra ghert het. Zu Palagnedra, wo am rächte Bärghang lyt, ghere d Frakzione Bordei, Moneto un Cresto-Monadello.

Gschicht

Di hütig Gmai Centovalli isch entstande am 25. Oktober 2009 dur d Fusion vu dr bishärige Gmaine Borgnone, Intragna un Palagnedra. Die drei Gmaine sind aber erscht ane 1838 sälpschtändig worde, wo die früeneri Gmai, wo vorhäär au scho Centovalli ghäisse het und wos sid em Middelalter ggä het, uufdailt worden isch.

S Dorf Borgnone isch zuem erschte Mol anne 1364 as Brugnono, Intragna 1272 as Intranea, Palagnedra anne 1236 (1379: Pallagnidrio) erwäänt.

Vercheer

Dur s Daal und durd Gmai goot d Kantonsstraass und d Baanlinie vu dr Centovallibaan, wo ane 1923 eröffnet worden isch und wo im Gebiet vo Centovalli wäg de vile Felsvorsprüng nünzää Dunnel het. Id Bärgdörfer ue hets es baar Luftsäilbaane. Uf de schmale Bärgrügge und Gräät beidsyts vom Daal sind schöni Wanderwääg.

Verwaltig

Dr Burgermaischter (Sindaco) vu Centovalli isch dr Ottavio Guerra.

Bevelkerigsentwicklig

Quälle: Bundesamt für Statistik 2005

Johr	1850	1860	1870	1880	1888	1900	1910	1920
Borgnone	409	386	389	390	375	393	327	322
Intragna	1428	1274	1567	1362	1264	1240	1126	1058
Palagnedra	337	367	264	264	300	267	243	261
Johr	1930	1941	1950	1960	1970	1980	1990	2000
Borgnone	295	294	307	226	182	165	140	143
Intragna	947	903	957	848	841	849	857	915
Palagnedra	266	271	298	198	129	123	95	92

Dialäkt

Dr lombardisch Dialäkt vu Centovalli ghert zum Ticinese.

Böuwärch

• Chilche Beata Vergine dell' Assunta, Borgnone (1364-65 böue)
• Chilche S. Anna, Rasa (1753)
• Chilche SS. Giacomo e Cristoforo, Verdasio (um 1800)
• Chilche S. Michele, Palagnedra (1640 un 1732 böue, 1964-66 un 1999-2001 reschtauriert, mit eme spotgotische Freskezyklus vum Antonio da Tradate)

• 
  Borgnone
• 
  Intragna
• 
  Palagnedra
• 
  S. Michele, Palagnedra
• 
  Kapäll Bordei
• 
  Verdasio

Literatur

• Rodolfo Huber: Centovalli. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
• Rodolfo Huber: Borgnone. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
• Rodolfo Huber: Intragna. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
• Rodolfo Huber: Palagnedra. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
• Simona Martinoli und andere: Guida d’arte della Svizzera italiana. Hrsg. Gesellschaft für Schweizerische Kunstgeschichte, Edizioni Casagrande, Bellinzona 2007, ISBN 978-88-7713-482-0, S. 151, 152, 178, 212, 215-219, 221.
• Elfi Rüsch: Distretto di Locarno IV. Hrsg. Gesellschaft für Schweizerische Kunstgeschichte, Bern 2013, ISBN 978-3-03797-084-3, S. 180–184.

Weblink

 Commons: Centovalli – Sammlig vo Multimediadateie

• Website vo dr Gmaiverwaltig uf intragna.ch