Gschicht von de politische Ideä

Unter Gschicht von de politische Ideä sind do sowohl uusgarbeiteti Schtaatstheoriä z verschtoh als au historisch wichtigi politischi Einzel-Üsserige vor allem vo Philosophe. D Lischte isch nitt vollschtändig.

  • Die griechischi Verfassig vom Solon, 594 vor Chrischtus, mit eme 4-Klasse-Zensuswahlrecht; d Volksversammlig het au d Gsetz verabschiidet.
  • D Verfassig vom Kleisthenes, 509 bis 507 v. Chr.; au si isch nitt voll demokratisch gsii, der Einzig, wo damals auch en Iibezug von de Sklave gforderet het, isch der Antiphon gsii.
  • Der Theolog Augustinus will 396 nach Chrischtus in "De civitate Dei" en Gottesschtaat uf Ärde errichte
  • Der Niccolo Machiavelli publiziert 1513 "Il Pricipe", d Theorie vom Machtschtaat, wo sich rücksichtslos düüresetzt. Hett schpöter im Absolutismus en gwüssi praktischi Umsetzig gfunde.
  • Der englisch Uufklärer John Locke (gläbt bis 1704) forderet d Gwalteteilig im Schtaat zwische Parlamänt, Regierig und Grichtsbarkeit zum di persönlichi Freiheit und s Eigetum von de Bürger z sichere.
  • Der Uufklärer Charles-Louis de Montesquieu poschtuliert 1748 in "De l' esprit des lois" e konschtitutionelli Monarchii, wo der König durch ne Verfassig, also durch Bürgerrecht und es Parlament, iigschränkt wird.
  • Der Uufklärer Voltaire schpottet z. B. gäge d Kirche und s Chrischtetum, er möcht en verwältlichte Schtaat, wo d Kirche zrückdrängt isch.
  • Der Uufklärer Jean-Jacques Rousseau forderet 1762 im "Contrat Social" en radikal direkti Demokratii, wo sogar d Gsetz und d Regierig sälber durch Volksversammlige gmacht wärde. Er orientiert sich derbii teils an de antike griechische Volksversammlige.
  • Der dütschi Uufklärer Immanuel Kant (gläbt bis 1804) forderet z. B. der "Uusgang vom Mensch us siinere sälber verschuldete Unmündigkeit", hin zum freie Bürger.
  • Der Karl Marx und der Friedrich Engels fordere in der zweite Helfti vom 19. Jahrhundert en völlig neui Staatsform, wo s Privateigetum v. a. an de Produktionsmittel kollektiviert isch, d. h. em Schtaat ghört und der Schtaat sälber en "Diktatur vom Proletariat" (von der Arbeiterschaft) isch (z. B. "Kommunistisches Manifest" und "Das Kapital"). Das 'Experiment' isch denn aber, am drastischste in der Sowjetunion, im 20. Jahrhundert gschiiteret.
  • Der Friedrich Nietzsche verachtet in de 1880er Jahr, z. B. in siim "Also sprach Zarathustra", die schwache Mensche und setzt ihne der "Wille zur Macht" gegenüber. Er chnüpft dodermit wiitgehend an de Machiavelli an und üebt erhebliche Iifluss uff die nachmalige faschistische Diktatore vom 20. Jahrhundert uus.
  • Der Soziolog Herbert Marcuse forderet in de 1960er/1970er Jahr en Bekämpfig von manipulativer "Ghirnwäsch durch d Konsum-Werbig" und "Masseverdummig durch d Kulturindustrie" in de kapitalistische Schtaate.
  • 1972 poschtuliert der Club of Rome um de Denis Meadows uffgrund von de Umweltproblem in "Die Grenzen des Wachstums" en Abchehr vom schtändige Wirtschaftswachstum.
  • Unter andere d Alice Schwarzer forderet ab de 1970er Jahr d Gliichschtellig von de Fraue.

Literatur ändere

  • dtv-Atlas Weltgeschichte, 2 Bänd
  • J. Médina et al.: Du Contrat Social - Texte et Contextes