Alemannische Wikipedia

Jangtsekiang

Dè Jangtsekiang (chin. 長江 / 长江, Cháng Jiāngⓘ/? „Langè Fluss“) isch dè längschte Fluss vo China. Mit 6380 Kilometèr, vo dennè 2800 Kilometèr schiffbar sin, isch er au dè längschte Fluss vo Asiè un nõch èm Nil un èm Amazonas dè drittlängschti Strom vo dè Wält. Sy Quellgebièt lyt im Hochland vo Tibet z Qinghai. A sinèrè Mündig ys Ostchinesische Meer füürt er im Johresdurchschnitt 31.900 m³ Wassèr pro Sekundè.

Jangtsekiang
DateVorlage:Infobox Fluss/GKZ_fehlt
Laag China
Flusssystem Jangtsekiang
Urschprung als Tongtian He us èm Zämmèfluss vo Tuotuo He un Dam Chu in Yushu, Qinghai[1]
34° 5′ 31,7″ N, 92° 54′ 47,4″ O
Quellhöchi 4.461 m[2]
Mündig Nördlich vo Shanghai i s Ostchinesische MeerKoordinate: 31° 15′ 0″ N, 122° 2′ 0″ O
31° 15′ 0″ N, 122° 2′ 0″ O
Mündigshöchi 0 mVorlage:Infobox Fluss/NACHWEISE_fehlen
Höchiunterschiid 4461 m
Lengi 6380 kmVorlage:Infobox Fluss/NACHWEISE_fehlen
Iizugsgebiet 1.722.155 km²Vorlage:Infobox Fluss/NACHWEISE_fehlen

Abfluss MQ
 31.900 m³/s
Linggi Nääbeflüss Chumar (drittè Quellfluss), witeri luèg am Sitèènd
Stausee Guanyinyan-Dalschpèrri, Wudongde-Dalschpèrri, Baihetan-Dalschpèrri, Xiluodu-Dalschpèrri, Xiangjiaba-Dalschpèrri, Drei-Schluchtè-Damm, Gezhouba-Dalschpèrri
Groossstedt Panzhihua, Yibin, Luzhou, Chongqing, Yichang, Jiangling (Jingzhou), Shishou, Yueyang, Xianning, Wuhan, Ezhou, Huangshi, Jiujiang, Anqing, Tongling, Wuhu, Ma'anshan, Nanjing, Yangzhou, Zhenjiang, Nantong, Shanghai
Mittelgroossi Stedt Batang (Sichuan) u. witeri
Iiwooner im Iizugsgebiet 350 Mio
Schiffbar 2.800 km (Shanghai bis Panzhihua)Vorlage:Infobox Fluss/BILD_fehlt

Dè Jangtsekiang spillt im Sèlbschtvoschtändnis vo dè Chinesè è großi Roll. Er deilt s Land i Nord- un Südchina un isch dè Ort vo zaalrychè wichtigè Ereignis i dè chinesischè Gschichte gsi. Dezuè zellt öppè sini Überquerig durch d Volksbefreiigsarmee wòrend èm Chinesischè Bürgerchrièg am 21. April 1949 un des bis Mitti vom 20. Johrhundert exischtyrendi Rächt vo weschtlichè Mächt, dè Fluss mit Kanonèböötli z befaarè.

Flussnamè ändere

  • Diè offizièll Bezeichnig isch Chang Jiang (长江, ‚Langè Fluss‘).
  • Dè tibetisch Namè isch Dri Chu (chin. 治曲), dütsch ‚Kuh-Fluss‘ (Dri isch dè wybliche Grunz-Ochs odder Yak).
  • Diè chinesisch Bezeichnig vo sellem Abschnitt (Obberlauf) isch Tongtian He 通天河, wa so vill wiè „Fluss, welle dè Himmel durchquert“ bedütet.
  • Vor èm Ytritt is Rote Beggi heißt dè Jangtsekiang Jinshajiang (金沙江, Jīnshājiāng „Goldsandfluss“), èn Hywys uff Goldvorkommè i selli Region.
  • Chuan Jiang (chin. 川江, Chuān Jiāng) heißt er vo Yibin (Sichuan) bis Yichang (Hubei)
  • Ès chinesische 扬子江, Yángzǐjiāng (au chin. 揚子江 / 扬子江, Yángzǐ Jiāngⓘ/?), wo nu für s Mündigsgebièt gildet (im chinesischè Sprõchgebruuch d Bezeichnig für dè Unterlauf vom Chang Jiang vo dè Städt Yizheng un Yangzhou absi), isch im ußerchinesischè Sprõchgebruuch diè allgemein Bezeichnig für dè Fluss in sinerè ganzè Längi. Vo dèm leitet sich au diè traditionell dütschi Benamsig Jangtsekiang[3] ab.

Flusslauf ändere

 
 
Shigu-Biègig vom Jangtsekiang.
 
Kartè vom Quèllgebièt
 
Tigerschprungschlucht nordöschtlich vo Shigu
 
Tausend Meilen den Jangtsekiang entlang (Wang Hui, um 1700)
 
Mündig vom Jangtsekiang nördlich vo Shanghai

Dè Jangtsekiang entschpringt im Tanggula Shan, innerhalb von èm mehreri hundert Quadratkilometèr umfassendè Quèllgebièt im Weschtè vo dè Provinz Qinghai.

Knapp 1500 Kilometèr stromabsi bildet dè Fluss è scharfi Hoornodlkurvè (⊙); im witerè Volauf, abglenkt durch è Kalkschteimassiv, keert sich dè bisher in südöschtlichi Richtig flièßendi Fluss nõch meererè Richtigswechsel a dè Großè Biègig vo Shigu (⊙) um un flièßt witer durch d Tiger-Sprung-Schlucht in nordöschtlicher Richtig.

Bi Shiluoke ändert dè Fluss nômoll d Richtig un flièßt nõch Südè bis zu dè Ortschaft Chitian. Nõch èrè 90°-Kurvè Richtig Oschtè erreicht dè Fluss nõch öppè 55 km dè Ort Rubeidi, vo wo er nômoll in nordöschtlichi Richtig abbiègt. Bi Gelipingzhen ändert sich d Flussrichtig nõch Oschtè, wo dè Jangtsekiang bis kurz vor d Mündig vom Xiao Jiang (das heisst "chline Fluss"), wellè ganz uss èm Südè kunnt, bi Yenjuping bybhaaltet. Vo dört flièßt dè Fluss vorwigend in nordöschtlichi Richtig.

Bi Xinshizhen git s è 180°-Schlyfe mit aaschlièßendem Richtigswechsèl nõch Ostsüdoscht bis zu dè Stadt Yibin. Dört mündet dè Min Jiang, wo uss Nordweschtè kunnt, i dè Jangtsekiang (bis dõhèr: Jinshan Jiang), wellè vo dört witer Richtig Nordoschtè nõch Chongqing flièßt.

Bedütig ändere

 
Kuimen – S Dor zu dè Qutang-Schlucht

Schifffaart ändere

Dè Jangtsekiang isch ab dè Stadt Yibin (305 m übber m Meeresschpygel) bis zu dè Mündig i dè Pazifik uff 2800 Kilometèr schiffbar. Öppè 400 Kilometèr flussabwärts lyt Chongqing, schpôter Wanxian. Unterhalb vom Drei-Schluchtè-Staudamm sin Yichang, Wuhan-Hankou, Jiujiang, Wuhu un Nanjing wichtigi Binnèhäfè.

Dè Bau vom Schiffshebewärk neb dè großè fünfschtufigè Schlüüsè isch wegè finanziellè un technischè Brobleem immer widder vrschobè worrè. Im Juli 2016 isch es eröffnet wore und ka Schiff bis zu 3.000 Tonnè beförderè. Es isch 120 Metèr lang und 18 Metèr brait. De Höhèunterschyd wird in 10 bis 30 Minute überwunde, abhängig vom Wasserstand.

A dè Mündig lyt èn älterè Deil vum Hafè vo Shanghai.

Schluchtè un Stauseè ändere

 
Drei-Schluchtè-Damm

A sim Obber- un Mittellauf bis Yichang wyst dè Jangtsekiang villi Schluchtè uff. Diè bekannteschtè sin d Drei Schluchtè Qutang, Wuxia un Xiling zwischè Chongqing un Yichang, wo inzwischè durch dè umschtrittene Bau von èm witerè Großkraftwärk, èm Drei-Schluchtè-Damm, gfluètet wörrè isch, so dass èn 600 km langè Stausee entschtandè isch, bi dèmm dè Wasserspiègl bi Füllig uff 175 m übr em Meeresspiègl lyt.

Vor em Ufstau sind 1,4 millione Lüt umgsidlet worde. Fruchtbari Böde im Tal sind verlore gange und d’Lüt händ miesse uf steili Hanglage umsidle.[4]

Durch diè gwaaltigi Rodung vo dè Berghaaldè am Yangtse-Mittellauf z Oscht-Tibet sin Hangrütsch (Murè) abgangè, wo gwaaltigi Sedimèntydrääg i dè Fluss (ca. 2 Mrd. m³/Johr) voursacht hèn, so dass dè Fluss ebbèfalls zuè nem „gäälè Fluss“ (Namè vom Huang He z Nord-China) worrè isch.

Dõdurch bschtoot è erheblichi Gfõõr vo dè Voschlammig vom Drei-Schluchtè-Stausee. Sit 1998 bschtoot è Holzyschlagvoboot a dè Bärghaaldè vom Tibet, un Wäälder wörred widder uffgforschtet.[5]

Unterhalb vo dè großè Staumuèrè flûèßt dè Fluss langsamer un breiter durch d Ebenè vo Mittelchina. S èrschti großi vo dè natürlichè Rugghaaltebeggi, wo è wichtigi Fungtion als Schutz vor Überschwemmigè uusübèd, isch dè Dongting-See. In Abhängigkeit vo dè im Lauf vom Johr unterschydlichè Wassèrfüürig änderet er wiè au dè gröschte See vo China, dè Poyang-See, sini Uusdeenig. Übber dè Kaiserkanaal, wo dè Jangtsekiang bi Yangzhou chrützt, bschtoot è Vobindig zum Gäälè Fluss. Bi Shanghai mündet er in èm Delta i s Ostchinesischi Meer.

Nebbè m Bau vom Drei-Schluchtè-Staudamm git es è zweits Großbrojèkt, s Süd-Nord-Wassèrtransfèrbrojèkt, è Wasserumleitigssischteem, durch wellès dè unter Wassermangèl lydende Nordè vo China mit Wassèr uss èm Jangtsekiang vosorgt wörrè söll. Diè erscht Trassè entlang vom Kaiserkanaal wörd schu benutzt, soll abber no uusbaut wörrè; zwei witeri Trassè im Obberlauf vom Yangtse sin im Blanigsschtadium.

Diräkt unterhalb vom Drei-Schluchtè-Damm lygt d Gezhouba-Dalschperri.

Sidligè ändere

Wichtigi Städt am Jangtsekiang sin Chongqing, Shashi, Wuhan, Nanjing un Shanghai. Wegè sinerè Breiti wörd dè Fluss vo deilwys rächt imposantè Bruggènè übberschpannt, unter anderem vo dè Runyang-Brugg odder dè Wuhan First Bridge.

 
 
Brugg z Wuhan

Ökologischè Zuèschtand ändere

Endi 2007 hèt ès chinesisch-schwizerisches Forscherteam z Bern d Resuldaat von èrè Untersuchig vorglait. Dè Bricht vo dè „Yangtze Freshwater Dolphin Expedition“ unter dè Leitig vom Inschtitut für Hûdrobiology/Chinesischi Akademy vo dè Wissenschaftè z Wuhan un dè Stiftig Baiji.org hèt erschtuunt: Trotz dè Yleitig vo großè Mängè vo Schadschtoff sige d Qualidät vom Wassèr besser als zvor aagnõõ. D Chemiker hèn sell uff dè Effèkt vo dè Verdünnig zrugg gfüürt: Dè Jangtsekiang mit sinè huufigè Zuèbringerflüss däät enormi Wassèrmängè mitfüürè, welli d Konzentration vo Schadschtoff vpdünnè würded, hèn d Forscher in irem Bericht gschribbè.[6] 2012 hèn chinesischi Forscher im Fachblatt Science abber è „stygendi Kontamination“ beklagèt un è „byschpillosi Voschmutzig“ vom Fluss.[7]

Stròmerzügig ändere

Am Drei-Schluchtè-Staudamm keit s Wassèr durch d Löcher i dè Staumuèr i dè 113 Metèr duèfere Flusslauf. 26 Turbinè un Generatorè erzüüged elegtrischè Stròm.

Nõch chinesischè Aagaabè erzüügt s Chraftwärk durchschnittlich 9500 MW elegtrischè Strôm (zum Voglych: z Dütschland wörd öppè s sechsfachi, z China bishèr s füüffachi vo sellèrè Leischtig erzüügt.

Hochwassèrschutz ändere

Dè Jangtsekiang isch bekannt für sini Flutkataschtrophè, wo i dè letschtè 100 Johr drei Millionè Menschè s Läbbè koschtet hèn.[8] Immer hüüfiger isch es zuè nèm bedròlichè Hochwassèr kõ, allei sechs Mõl i dè letschtè 15 Johr. Dè Staudamm söll jetzt s übberschüssigi Wassèr uffnää.

Dõmit wörd abber nüt gegè d Ursachè vo dè „Nadur“- Kataschtrophè unternõ, beklaged Kritiker. Dè Jangtse isch zwar scho immer regèlmäßig übber d Ufer trèttè. Dõdurch isch abber au s Ackerland regèlmäßig mit fruchtbarem Flussschlamm übberzogè un d Gegènd è attraktivs Aabaugebièt.

Diè schlimmè Übberflutigè hèn sich allerdings i dè letschtè Johr uff unnatürlichi Wys ghüüft. Voantwortlich defür sin zum eintè d Abholzig vo dè Wälder, wo bis jetzt großi Mengè Regèwassèr uffgnõ hèn. Zum anderè sin au immer mee Seè in sellèm Gebièt drochèglait worrè, um Land für d ständig wachsendi Bevölkerig z schaffè. Bi Hochwassèr ka dè Fluss jetzt nimmi in natürlichi Überflutigsgebièt uuswychè un überschwèmmt Städt un Dörfer.

Nebbèflüss vom Jangtsekiang wörred woll au in Zuèkumpft vo Flutkataschtrophè betroffè sy, well dè Staudamm dört nit helfè ka.

Literadur ändere

  • Tor Farovik: Jangtse - Strom des Lebens, Piper Volaag, Münchè 2010, ISBN 978-3-89029-760-6
  • Simon Winchester: Der wilde Strom – Eine Reise auf dem Yangtse. Goldmann Verlag, Münchè 2000, ISBN 3-442-72966-1.

Weblingg ändere

  Commons: Jangtsekiang – Sammlig vo Multimediadateie

Einzelnõchwys ändere

  1. ↑ Stichwort 通天河 (Tongtian He) im Online-Lexikon Baidu Baike (chinesisch)
  2. ↑ Sowjetischi Generalschtabskartè
  3. ↑ Deutsche Namen und ihre phonetische Umschriftung für geographische Objekte in Ländern oder Gebieten ohne deutsche Amtssprache Archivlink (Memento vom 30. Oktober 2013 im Internet Archive) vom Ständigè Uusschuss für geographischi Nämè (StAGN)
  4. ↑ Christoph Seeber & Lorenz King: Umsiedlungen am Yangtze – ein Erfolg? Ausmaß und Folgen des Landnutzungswandels in der Drei-Schluchten-Region. - Spiegel der Forschung Nr. 1/20: 50 – 63, 2010 Volltext (PDF) auf geb.uni-giessen.de
  5. ↑ Xie Zhenhua: Umwelt ist wichtiger als Wachstum Die Zeit, 1999
  6. ↑ Der Jangtse lebt - ein bisschen jedenfalls Die Welt, 2. November 2007
  7. ↑ Hong Yang et al.: Pollution in the Yangtze. In: Science. Band 337, Nr. 6093, 2012, S. 410, DOI:10.1126/science.337.6093.410-a
  8. ↑ Lorenz King & Tong Jiang: Hochwasser im Yangtze-Delta – Ursachenanalyse in einem deutsch-chinesischen Projekt. – Spiegel der Forschung Nr. 2/11, 2 – 8, 1994. Volltext (PDF) auf geb.uni-giessen.de
  Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Jangtsekiang“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.
Vun "https://als.wikipedia.org/w/index.php?title=Jangtsekiang&oldid=1015834"