Jean Tinguely

Dr Jean Tinguely (* 22. Mai 1925 z Friiburg im Üechtland, † 30. August 1991 z Bärn) (au Jeannot Tinguely) isch ä ziitgenössische Schwiizer Moler und Bildhauer gsi, wo zum Nouveau Réalisme zelt wird. Er isch eine vo de Hauptverträter vo dr kinetische Kunscht.

Läbe

Dr Tinguely isch z Basel ufgewachse, het noch dr Schuel z erschd ä Lehr as Dekorateur gmacht. Sit 1952 isch er mit dr Eva Aeppli verhürotet gsi. 1955 het er d Künschdlere Niki de Saint Phalle kenne glehrt, won er 1971 in zweiter Eh ghürotet het. Mit em Iiseplaschtiker Bernhard Luginbühl isch er guet Fründ gsi. Mit ihm und andere Künschdler wie em Daniel Spoerri und dr Niki de Saint Phalle het er verschiideni gmeinsami Brojekt realisiert. Dr Tinguely isch vor allem bekannt worde für siini beweglige, maschineähnlige Skulpture.

Er het än internationale Ruef gha: 1990 het z Moskau ä Tinguely-Uschdellig in der Tretjakow-Galerii schdtattgfunde, und in siim letschde Läbesjohr 1991 het dr Tinguely d Gross-Hängeskulptur La Cascade z Charlotte (North Carolina) in de USA gmacht.

Dr Jean Tinguely isch 1991 im Alter vo 66 Johro im Inselspital z Bärn gschdorbe.

S Jean Tinguely Museum

Im Johr 1996 isch z Basel s Jean Tinguely Museum ufgmacht worde, wo vom Mario Botta entworfe worden isch und wo zahlriichi Wärke vom Kinetiker usgschdellt wärde.

Wärk

Sit dr Middi vo de 50er Johr het sich dr Tinguely mit em Bau vo motorbetriibene Maschineplaschtike beschäftigt, won er us Droht, Bläch und allerlei andere Fundstück und Schrottdeil zsämmegsetzt het. Siini beweglige Plaschtike wärde vom Betrachter as höchscht aktiv, arüehrend, heiter und verspiilt, hüfig as witzig und mänggisch au as melancholisch erläbt. Er het siis umfangriiche Wärk mit verbrechlige und zittrige Droht-Bläch-Kompositione agfange. D Blächdeil si meischdens farbig bemolt. Um 1960 het dr Tinguely Zeichnigsautomate erfunde und baut, wo uf Bapierschdreife maschinell Zeichnige hai chönne mache. Sit 1996 zeigt s Tinguely-Museum Basel in erä permanänte Uschdellig ä groosse Deil vo siine Wärk.

Wärksuswahl

1953: "Métamécaniques"
1954: "Elément Détaché II", Basel, Museum Jean Tinguely
1960: "Hommage à New York", autodestruktivs Wärk (zerschtört)
1964: "Eureka" (Heureka), Züri, am Zürihorn
1969/91: "Le Cyclope" (Der Zyklop), Gmeinschaftswärk, Frankriich, im Wald vo Milly-la-Forêt
1977: "Carnaval" (Fasnachtsbrunne), Basel, Theaterplatz
1978: "Plateau agriculturel", Basel, Museum Jean Tinguely
1983: "Fontaine Stravinski (Stravinsky-Brunne) zsämme mit dr Niki de Saint-Phalle, Paris, näbem Centre Pompidou
1985: "Große Meta Maxi-Maxi Utopia", Basel, Museum Jean Tinguely
1986: "Mengele Totentanz", Basel, Museum Jean Tinguely
1996: "Fontaine Jo Siffert" z Fribourg
2002: Phantastischs Paradiis vor em Moderna Museet z Stockholm (mit dr Niki de Saint-Phalle)

Dokumänt

1991 - Gesichter der Schweiz vo Claude Goretta u. a. Dokumentarfilm zur 700-Jahre-Jubiläumsfiir vo dr Eidgenossenschaft. Episode: Jean Tinguely

Literatur

Margrit Hahnloser (Hrsg.): "Briefe von Jean Tinguely an Paul Sacher und gemeinsame Freunde" Bern, Benteli Verlag
"Nouveau Réalisme. Revolution des Alltäglichen", Hatje Cantz Verlag, Ostfildern 2007, ISBN 978-3-7757-2058-8
Niki de Saint Phalle, Jean Tinguely. DUO Catalogo della mostra a cura di Artrust SA, Melano, Artrust edition, 2015

Weblingg

Commons: Jean Tinguely – Sammlig vo Multimediadateie

Jean Tinguely. In: Sikart (Lexikon un Datebank zue dr Chunscht in dr Schwyz un im Firschtetum Liechtestei).
Roland Wetzel: Jean Tinguely In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
Jean Tinguely uf kunstaspekte.de
Suech no Jean Tinguely in dr Dytsche Digitale Bibliothek (DDB)
Tinguely-Museum z Basel
Materialien von und über Jean Tinguely im documenta-Archiv
Iidrag in der Art Cyclopaedia (uf Änglisch)

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Jean_Tinguely“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.