Jean Tinguely
Dr Jean Tinguely (* 22. Mai 1925 z Friiburg im Üechtland, † 30. August 1991 z Bärn) (au Jeannot Tinguely) isch ä ziitgenössische Schwiizer Moler und Bildhauer gsi, wo zum Nouveau Réalisme zelt wird. Er isch eine vo de Hauptverträter vo dr kinetische Kunscht.
Läbe
ändereDr Tinguely isch z Basel ufgewachse, het noch dr Schuel z erschd ä Lehr as Dekorateur gmacht. Sit 1952 isch er mit dr Eva Aeppli verhürotet gsi. 1955 het er d Künschdlere Niki de Saint Phalle kenne glehrt, won er 1971 in zweiter Eh ghürotet het. Mit em Iiseplaschtiker Bernhard Luginbühl isch er guet Fründ gsi. Mit ihm und andere Künschdler wie em Daniel Spoerri und dr Niki de Saint Phalle het er verschiideni gmeinsami Brojekt realisiert. Dr Tinguely isch vor allem bekannt worde für siini beweglige, maschineähnlige Skulpture.
Er het än internationale Ruef gha: 1990 het z Moskau ä Tinguely-Uschdellig in der Tretjakow-Galerii schdtattgfunde, und in siim letschde Läbesjohr 1991 het dr Tinguely d Gross-Hängeskulptur La Cascade z Charlotte (North Carolina) in de USA gmacht.
Dr Jean Tinguely isch 1991 im Alter vo 66 Johro im Inselspital z Bärn gschdorbe.
S Jean Tinguely Museum
ändereIm Johr 1996 isch z Basel s Jean Tinguely Museum ufgmacht worde, wo vom Mario Botta entworfe worden isch und wo zahlriichi Wärke vom Kinetiker usgschdellt wärde.
Wärk
ändereSit dr Middi vo de 50er Johr het sich dr Tinguely mit em Bau vo motorbetriibene Maschineplaschtike beschäftigt, won er us Droht, Bläch und allerlei andere Fundstück und Schrottdeil zsämmegsetzt het. Siini beweglige Plaschtike wärde vom Betrachter as höchscht aktiv, arüehrend, heiter und verspiilt, hüfig as witzig und mänggisch au as melancholisch erläbt. Er het siis umfangriiche Wärk mit verbrechlige und zittrige Droht-Bläch-Kompositione agfange. D Blächdeil si meischdens farbig bemolt. Um 1960 het dr Tinguely Zeichnigsautomate erfunde und baut, wo uf Bapierschdreife maschinell Zeichnige hai chönne mache. Sit 1996 zeigt s Tinguely-Museum Basel in erä permanänte Uschdellig ä groosse Deil vo siine Wärk.
Wärksuswahl
ändere- 1953: "Métamécaniques"
- 1954: "Elément Détaché II", Basel, Museum Jean Tinguely
- 1960: "Hommage à New York", autodestruktivs Wärk (zerschtört)
- 1964: "Eureka" (Heureka), Züri, am Zürihorn
- 1969/91: "Le Cyclope" (Der Zyklop), Gmeinschaftswärk, Frankriich, im Wald vo Milly-la-Forêt
- 1977: "Carnaval" (Fasnachtsbrunne), Basel, Theaterplatz
- 1978: "Plateau agriculturel", Basel, Museum Jean Tinguely
- 1983: "Fontaine Stravinski (Stravinsky-Brunne) zsämme mit dr Niki de Saint-Phalle, Paris, näbem Centre Pompidou
- 1985: "Große Meta Maxi-Maxi Utopia", Basel, Museum Jean Tinguely
- 1986: "Mengele Totentanz", Basel, Museum Jean Tinguely
- 1996: "Fontaine Jo Siffert" z Fribourg
- 2002: Phantastischs Paradiis vor em Moderna Museet z Stockholm (mit dr Niki de Saint-Phalle)
Dokumänt
ändere- 1991 - Gesichter der Schweiz vo Claude Goretta u. a. Dokumentarfilm zur 700-Jahre-Jubiläumsfiir vo dr Eidgenossenschaft. Episode: Jean Tinguely
Literatur
ändere- Margrit Hahnloser (Hrsg.): "Briefe von Jean Tinguely an Paul Sacher und gemeinsame Freunde" Bern, Benteli Verlag
- "Nouveau Réalisme. Revolution des Alltäglichen", Hatje Cantz Verlag, Ostfildern 2007, ISBN 978-3-7757-2058-8
- Niki de Saint Phalle, Jean Tinguely. DUO Catalogo della mostra a cura di Artrust SA, Melano, Artrust edition, 2015
Weblingg
ändere- Jean Tinguely. In: Sikart (Lexikon un Datebank zue dr Chunscht in dr Schwyz un im Firschtetum Liechtestei).
- Roland Wetzel: Jean Tinguely In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
- Jean Tinguely uf kunstaspekte.de
- Suech no Jean Tinguely in dr Dytsche Digitale Bibliothek (DDB)
- Tinguely-Museum z Basel
- Materialien von und über Jean Tinguely im documenta-Archiv
- Iidrag in der Art Cyclopaedia (uf Änglisch)
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Jean_Tinguely“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |