König und Kaiser vo Italie (774–1014)
|
Dä Artikel behandlet d Uflischtig vo de Könige und Kaiser vo Italie vo 774 bis 1014; für di modern Verwändig vom glichnamige Titel vo 1861 bis 1946 lueg under König vo Italie. |
Karolinger
ändere| Name (Läbensdate) | Regierigsziit | Fürstehuus | Notize | |
|---|---|---|---|---|
|
Karl I. dr Gross (* 2. April 742, † 28. Januar 814) |
774–781 | Karolinger | Sohn vom Pippin III.. Kaiser und König in Personalunion. Dr Karl dr Grossi het s Frankeriich erwiiteret, under anderem e Vernichdigschrieg gege d Sachse gfüehrt und d Langobarde underworfe. Im Johr 800 isch er zum Kaiser krönt worde. Er het mit Byzanz und de Muslime diplomatischi Beziehige ufgnoh. Im Riich het er grossi Reforme duuregfüehrt: in dr Verwaltig, im Gäldwäse und in dr fränkische Chille. D Kultur isch under ihm ufblüeiht, mä redet vo dr Karolingische Renaissance. |
| Pippin (* 777; † 8. Juli 810) |
781–810 | Karolinger | Sohn vom Karl I. em Grosse. 781 isch er zum König vo Italie krönt worde. In de 790er Johr het er Chrieg gege d Aware gmacht; 797 het er s Land vo de Slawe verwüestet und 799 isch er mit sim Vater gege d Sachse zoge. Bi dr Riichsdeilig 806 (Divisio Regnorum) het er Bayre und Italie übercho. Er het d Maure vo Korsika verdriibe und isch churz druf, im Johr 810, gstorbe und z Mailand begrabe worde. | |
| Bernhard (* wohrschiinlig 797; † 17. April 818) |
812–818 | Karolinger | Sohn vom Pippin (Karlmann). 813 het em dr Karl dr Grossi s Erb vo sim Vater gee. Wo dr Ludwig dr Frommi brobiert het, si Sohn Lothar I. as kaiserlige Nochfolger iizsetze, het sich dr Bernhard gegen 817 en erhobe. Er het zerst d Alpebäss bsetzt, het sich denn aber em Ludwig underworfe. Dä het en 818 lo blände und dr Bernhard in an de Verletyige gstorbe. | |
|
Ludwig I. dr Frommi (* Juni/August 778; † 20. Juni 840) |
818–822 | Karolinger | Sohn vom Karl I. em Grosse. Kaiser und König in Personalunion. 813 het en dr Karl dr Grossi zum Mitkaiser krönt und wo dä im Johr druf gstorben isch, isch er Kaiser über s ganze Riich worde. Er het zerst witergmacht mit de Reforme und isch stark under em iifluss vo Chillelüt gsi. Bi dr Riichsdeilig vo 817 het er em Lothar d Kaiserwürde versproche und denn, wo dr Bernhard vo Italie sich gege die Neuverdeilig gwehrt het, het er en zum Dod verurdeilt, aber denn nume lo blände. |
|
Lothar I. (* 795; † 29. September 855) |
822–855 | Karolinger | Sohn vom Ludwig I. 830 hai d Söhn vom Ludwig em Fromme ihre Vater zum erste Mol abgsetzt, drei Johr druf ändgültig zum zweite Mol. Dr Lothar het sich nid gege siini Brüeder chönne duuresetze. Bis 840 isch er zwar Mitkaiser gsi, aber sust hai en dr Ludwig und dr Karl nid vil lo mache. Vo 822 aa isch er König vo de Langobarde und vo Italie gsi, aber wo si en 834 bi Blois gschlage hai, het er nume no Italie as Riich gha. 841 hai en siini Brüeder bi Fontenoy gschlage und im Verdrag vo Verdun vo 843 isch er zwar Kaiser bliibe, aber nume König vom Lotharii Regnum (em Middelriich) worde. 848 hai d Araber siini italiänische Provinze verwüestet. 855 het dr Lothar churz vor sim Dod sis Middelriich in dr D Deilig vo Prüm under siine Söhn ufdeilt. |
|
Ludwig II. (* , † ) |
855–875 | Karolinger | Sohn vom Lothar I.. Dr Ludwig II. isch König vo Italie vo 839/840 aa gsi, König vo de Langobarde sit 844, römische Mitkaiser sit 850 und Kaiser sit 855. D Sarazene hai agfange Süditalie z erobere, dr Ludwig het sich mit Byzanz verbündet und 871 Bari zruggeroberet und d Sarazene afo verdriibe. Si Chriegszug gege Benevent isch nid glungs und 875 isch er bi Brescia gstorbe. |
|
Karl dr Kahli ( 13. Juni 823; † 6. Oktober 877) |
875–877 | Karolinger | Sohn vom Ludwig I.. Kaiser und König in Personalunion. Noch em Dod vom Ludwig II. vo Italie im Johr 875 het er däm siis italiänische Königriich gerbt, wo sit em Dode vo sim Neveu Karl vo dr Provence im Johr 863 au e grosse Deil vom Burgund drzue ghört het. 875 isch dr Karl z Rom zum römische Kaiser krönt worde. |
| Karlmann (* öbbe 830; † 29. November 880) |
877–879 | Karolinger | Sohn vom Ludwig em Dütsche. 865 isch er Herzog vom ostfränkische Deilriich Bayre worde, und wo si Vater gstorben isch, het er 876 d Herrschaft vom Ostfrankeriich übernoh. 877 het er au si Unggle, dr Karl dr Kahl, beerbt und isch König vo Italie worde. 879, won er scho nüm het chönne regiere, het er Italie sim Brueder Karl III. em Dicke gee, wo im alemannische Deilriich gherrscht het. | |
|
Karl III. dr Dick (* 839; † 13. Januar 888) |
879–888 | Karolinger | Sohn vom Ludwig em Dütsche. 876 isch er König vom Ostfrankeriich worde und 879 König vo Italie. 881 het en dr Papst Johannes VIII. zum römisch-dütsche Kaiser krönt. Wo dr Karlmann, dr König vom westfränkische Riich, 884 gstorben isch, isch er au Herrscher vom Westfrankeriich worde und so isch s Riich vom Karl em Grosse no einisch für churzi Zit vereint gsi. Aber scho 887 het em im Ostfrankeriich si Neveu, dr Arnulf vo Kärnte, d Herrscherwürde wäggnoh und im Johr druf isch dr Karl III. gstorbe. |
Unruochinger
ändere| Name (Läbensdate) | Regierigsziit | Fürstehuus | Notize | |
|---|---|---|---|---|
| Berengar I. (* öbbe 840; † 7. April 924) |
888–891 | Unruochinger | Sohn vom Eberhard, sit 874 Markgraf vo Friaul. 888 isch er zum König vo de Langobarde krönt worde, er het aber im ostfränkische König Arnulf as König vo Italie ghuldigt, wo dä mit ere Armee uf Italie cho isch. |
Guidone (Widone)
ändere| Name (Läbensdate) | Regierigsziit | Fürstehuus | Notize | |
|---|---|---|---|---|
| Guido vo Spoleto (* ?, † Dezember 894) |
891–894 | Guidone | Sohn vom Wido I., Herzog vo Spoleto. 889 isch dr Guido König vo Italie und zwei Johr druf vom Bapst zum Kaiser krönt worde. | |
| Lambert vo Spoleto (* , † ) |
894–896 | Guidone | Sohn vom Guido vo Spoleto. 892 isch er Mitkaiser vo sim Vater, em Guido, worde. Wo dr Guido 894 gstorben isch, het dr Arnulf vo Kärnte Oberitalie bsetzt. Dr Lambert het d Chrone gerbt, si aber scho 896 an Arnulf verlore, wo dr Papst Formosus uf Italie grüeft het, wil ihm d Guidone z mächdig worde si. Noch em Abzug vom Arnulf und em Dod vom Formosus isch dr Lambert 897 wider Kaiser worde, isch aber scho im Johr druf gstorbe. |
Karolinger, Buvinide
ändere| Name (Läbensdate) | Regierigsziit | Fürstehuus | Notize | |
|---|---|---|---|---|
|
Arnulf vo Kärnte (* öbbe 850; † 8. Dezember 899) |
896–899 | Karolinger | Sohn vom Karlmann. Kaiser und König in Personalunion |
| Ludwig III. dr Blindi (* öbbe 881/882; † 5. Juni 928) |
899–905 | Buvinide | Sohn vom Boso vo Vienne. Kaiser und König in Personalunion |
Unruochinger
ändere| Name (Läbensdate) | Regierigsziit | Fürstehuus | Notize | |
|---|---|---|---|---|
| Berengar I. (* öbbe 840; † 7. April 924) |
905–924 | Unruochinger | Im Johr 905 het dr Berengar dr Ludwig vo Niiderburgund gfangegnoh, isch aber erst 915 vom Papst Johannes X. zum Kaiser gchrönt worde. Italiänischi Adligi hai 919 em König Rudolf II. vo Hochburgund d Chrone vo Italie adrait. Dr Rudolf het 923 dr Berengar besiigt. Es het e Verschwörig gegen e Berengar gee, und er isch 924 z Verona ermordet worde. |
Welfe
ändere| Name (Läbensdate) | Regierigsziit | Fürstehuus | Notize | |
|---|---|---|---|---|
| Rudolf II. (* ?; † 11. Juli 937) |
924–926 | Welfe | Sohn vom Rudolf I. vo Hochburgund. 921 het en dr Adalbert vo Ivrea as König vo Italie welle und nochdäm er dr Berengar I. besiigt het, het er die italiänischi Chrone übercho. Dr italiänisch Adel het sich aber gegen en erhobe, und dr Rudolf het sich us Italie zruggzoge und 926 si Absicht klar gmacht, ass er nüm König vo Italie welli si. Im Usdusch für s Niiderburgund, het er 933 zugunste vom Hugo vo Provence uf Italie verzichdet. |
Bosonide
ändere| Name (Läbensdate) | Regierigsziit | Fürstehuus | Notize | |
|---|---|---|---|---|
| Hugo I. (* ?; † 10. April 947) |
926–945 | Bosonide | Sohn vom Theotbald vo Arles. Dr Hugo het 924 d Macht über s Niiderburgund übernoh, isch denn vo de Gegner vom Rudolf II. uf Italie grüeft und 926 zum König vo Italie krönt worde. Gegen e Berengar I. het er d Sarazene noch Italie grüeft, und die und d Ungare, wo mit ene verbündet gsi si, hai Oberitalie afo usblündere. Er het dr Berengar II. welle stürze, dä het dr Hugo aber zwunge in d Provence z flüchte, won er 947 gstorben isch. | |
| Lothar II. (* öbbe; 928; † 22. November 950) |
945–950 | Bosonide | Sohn vom Hugo I. vo Italie. 931 isch dr Lothar Mitregänt vo siim Vater worde, und 946 het däm si Dron gerbt. Die wirkligi Macht isch aber in de Händ vom Markgraf vo Ivrea, em Berengar II., gsi, und wo dr Lothar gstorben isch isch dä König worde. |
Markgrafe vo Ivrea
ändere| Name (Läbensdate) | Regierigsziit | Fürstehuus | Notize | |
|---|---|---|---|---|
| Berengar II. (* öbbe 900; † 6. August 966) |
950–961 | Sohn vom Adalbert I. von Ivrea. Dr Berengar het d Macht in Italie scho gha, wo dr Lothar no König gsi isch. Noch däm sim Dod hai d Lombarde ihn und si Sohn Adalbärt zu König gwehlt. Dr Berengar het welle, ass d Witwe vom Lothar dr Adalbärt wurd hürote, die het aber nid welle und het dr Otto I. um Hilf bittet. Dä isch uf Italie zooge, het dr Berengar gschlage und sich zum König vo de Lombarde erklärt. Dr Otto isch wider abzoge und het em Berengar und em Adalbärt Italie as Lääche gee. Wo dr Otto mit ere Revolte beschäfdigt gsi isch, het dr Berengar brobiert si Macht z vergrössere. Dr Otto het en Armee under sim Sohn Liudolf gschiggt und dr Berengar 957 festgnoh. Wo dr Liudolf im gliiche Johr gstorben isch, isch dr Berengar wider an d Macht cho und dr Babst het dr Otto um Hilf bittet. Dr Berengar het sich zerst vor ihm in ere Festig verschanzt, sich aber 964 ergee. Er isch zwei Johr druf as Gfangene z Bambärg gstorbe. | ||
| Adalbert (* 936 ?; † 30. April 971) |
960–961 | Sohn vom Berengar II.. Dr Adalbärt isch bis zum Sturz vo sim Vater 961 Mitkönig vo Italie gsi. |
Liudolfinger
ändere| Name (Läbensdate) | Regierigsziit | Fürstehuus | Notize | |
|---|---|---|---|---|
|
Otto I. ( * 23. November 912; † 7. Mai 973) |
951–973 | Liudolfinger | Sohn vom Heinrich I. Kaiser und König in Personalunion. Italie wird Deil vom Heilige Römische Riich. |
|
Otto II. (* 955; † 7. Dezember 983) |
973–983 | Liudolfinger | Sohn vom Otto I. Kaiser und König in Personalunion. |
|
Otto III. (Juni oder Juli 980; † 23. oder 24. Januar 1002) |
983–1002 | Liudolfinger | Sohn vom Otto II. Kaiser und König in Personalunion. |
Markgrafe vo Ivrea
ändere| Name (Läbensdate) | Regierigsziit | Fürstehuus | Notize | |
|---|---|---|---|---|
| Arduin vo Ivrea (* öbbe 955; † 1015) |
1002–1014 | Sohn vom Dado, Markgraf vo Ivrea. Dr letzt iiheimisch König vo Italie bis 1861 |
Liudolfinger
ändere| Name (Läbensdate) | Regierigsziit | Fürstehuus | Notize | |
|---|---|---|---|---|
|
Heinrich II. (* 6. Mai 973 oder 978; † 13. Juli 1024) |
1014–1024 | Liudolfinger | Sohn vom Herzog Heinrich II. (Bayern) (*951; †995). |
Salier
ändere| Name (Läbensdate) | Regierigsziit | Fürstehuus | Notize | |
|---|---|---|---|---|
| Konrad (* 12. Februar 1074; † 27. Juli 1101) |
1093–1098 | Salier | Sohn vom Heinrich IV. Bis 1087 isch er Markgroof vo Turin gsi. As Konrad III. isch er vo 1087 bis 1098 römisch-dütsche König gsi. 1093 isch er ins päpstlige Lager gwächslet und bis 1098 König vo Italie gsi. Er het sich im Papst Urban II. underworfe und dä het em versproche ihn zum Kaiser z mache. Si Vater, dr Heinrich IV. het en druf abgsetzt und si jünger Sohn Heinrich as si Nochfolger iigsetzt. |