Karl Willy Straub

Dr Karl Wilhelm Straub, zmaischt Karl Willy Straub (* 12. Merz 1880 z Charlsrue; † 20. April 1971 z Saarbrücken), isch e dytsche Schriftsteller gsii.

Juged un Studium

Dr Karl Wilhelm Straub isch e Suhn vum Boschtdiräkter Karl Straub un däm syre Frau Wilhelmine geb. Neuz gsii. Ase chlai isch er zerscht z Charlsru un z Manne ufgwagse. Wu sy Vater anne 1893 ins Rychsland uf Schlettstàdt versetzt woren isch, isch dr Karl Willy uf s dertig Gimnasium gange. Sy Abitur het er anne 1900 z Raschti gnacht. Derno het er sy Militerdienscht as Aijehrige z Stroßburi glaischtet.

Em Straub sy Zyt im Elsass het en nit nume kulturäll bregt, au literarisch dur syni Fryndschafte mit em Paul Schmitthenner, em Paul Bertololy un em Franz Spieser, scho as Schueler het er erschti schriftstellerischi Versuech gmacht. Au in dr Zyt vu sym Jurastudium ab 1902 z Stroßburi, z Fryburg, z Berlin un z Haidelberch het er si Literatur, Theater un Architäktur inträssiert un het au Vorläsige in Filosofy, Germanischtik un Chunschtgschicht bsuecht. Dernäbe het er gschribe un het 1903 in dr Münchner Neueste Nachrichten e Nowälle chenne vereffetlige.

Beruef un Beruefig

Anne 1908 het dr Karl Willy Straub e Volontariat bi dr Haidelbercher Zytig absolviert. Wu dr Haidelbercher Staatsrächtler Lilienthal anne 1909 sy Dissertazion iber Zeugnispflicht und Zeugniszwang in der Presse abglähnt ghaa het, het dr Karl Willy Straub bschlosse, as freie Chinschtler z läbe. Näbe schurnalistische Arbete het er 1909 sy erscht groß Prosawärch Vollblutfrauen. Acht Frauenschicksale vereffetligt. Wu Straub vu 1911 bis 1914 z Würzburg as Redakter fir s Feuilleton bi dr Bayerische Landeszytig gschafft het, het er dr dert aasässig dryzeh Johr eltere Schriftsteller Max Dauthendey chänneglehrt. Im Erschte Wältchrieg het dr Straub an dr lothringische un dr russische, gege Chriegsänd an dr Haimet-Front kämpft. Noch em Erschte Wältchrieg isch er uf Saarbrücken zoge, wun er d Vereinigung der Kunstfreunde an der Saar mitgrindet het, wu em kulturälle Läbe dert neii Impuls gee het. Anne 1920 het er d Klara Maria Emonds ghyrote. Us däre Eh sin e Dochter un e Suhn firigange.

Anne 1928 het en dr Brofässer fir Architäktur Paul Schultze-Naumburg an d Berliner Uniwersitet gruefe. Dert het dr Straub vu 1927 bis 1932 as Privatdozänt fir Böukultur gschafft. Z Berlin het er d Schriftsteller Paul Fechter un Hans Martin Elster chänneglehrt. 1928 het dr Straub uf Empfählig vu sym Jugedfrynd Paul Schmitthenner d Redakzion vu dr Zytschrift Deutsche Baukultur ibernuu. Syt syre Juged mit „dytscher Architäktur“ bregt dur dr Aablick vum Stroßburger Minschter het dr Straub dr Historismus un au dr Bauhausstil abglähnt. Gege di nei Sachligkait het er 1932 sy Buech Die Architektur im Dritten Reich gschribe.

Au as Schriftsteller isch dr Straub konservativ gsii. Är het dr Expressionismus abglähnt un syne Kollege as Maischter vum Sonett gulte. Au in syre Prosa isch sy lyrische Stil duregschine wie zem Byschpel in sym Dagebuechroman etwa vu 1926 Die Reise um Silvia. Im Johr 1931 isch dr Straub Mitglid vu dr NSDAP wore. Im nämlige Johr isch dr Straub bin ere Dagig vum Rynische Dichterkrais z Fryburg gsii un het derno entschide, si in dr oberrhynische Stadt niderzloo.

Im Dritte Rych

Z Fryburg isch er 1933 kulturälle Beroter un Laiter vum Prässamt vu dr Stadt wore. Im Lauf vu dr Zyt isch s zue all greßere Spannige zwische ihm un Oberburgermaischter Franz Kerber chuu. Wäge däm isch dr Straub 1937 ins Fryburger Stadtarchiv gwägslet un het dert Biografie un Ufsätz zur badische Literatur gschribe. Anne 1939 het er d Frieda Franziska Auguste Koller in zwooter Eh ghyrote, wu chinderlos bliben isch.

Anne 1940 isch dr Fryburg-Roman Hüter der Flamme uusechuu, wu as Hommage an dr Emil Gött verfasst gsii isch un au autobiografischi Zig ghaa het. Fir s Sälbschtbild un s Dichtigsverständnis vum Straub giltet där as Schlisselroman. D Erinnerige an syni Jugedjohr, wu 1940 bi re Dichterfahrt dur s vu dytsche Druppe bsetzt Elsass ufchuu sin, het er in sym Buech vu 1966 Erinnerungen an das Elsaß. Ein Zeitdokument verschafft.

Noochriegszyt

Bi syre Entnazifizierig no Chiegsänd het d Spruchchammere dr Karl Willy Straub as Mitlaifer yygstuft. Fir ihn isch ainewäg e Wält zämebroche. Im Gegesatz zum literarische Wandel vu dr 1950er Johr isch er als syre aigene literarische Wält vu Autore wie Richard Sexau, Ludwig Finckh, Hermann Burte, Hermann Eris Busse, Emil Strauß un Paul Sättele verhaftet blibe, wu im 19. Jorhundert fu Wält chuu sin un alli mit em Nazi-Regime simpathisiert ghaa hän. Dr Straub het gmerkt, ass di literarisch Erneierig noch em Chrieg, zem Bysxchpel mit dr Gruppe 47, nimi sy Sach gsii isch, wäge däm het er sy Gsellschaftsroman Ruf nach Istanbul nit drucke loo. Fascht drotzig het er syne gsammlet Sonett dr Titel Hundert Sonette eines Zeitlosen gee. E baar Johr het er no fir dr Sidweschtfunk gschafft un het Theme vu dr Badische Haimet bhandlet. Anne 1968 isch dr Karl Wilhelm Straub zrug zoge uf Saarbrücken, wun er 1971 gstorben isch.

Literarisches Erbe

D Witfrau Frieda Straub het dr literarisch Nooloss vum Karl Wilhelm Straub an s Staatsarchiv Fryburg gee. Sy privati Bibliothek het s Stadtarchiv Fryburg iberchuu.

Uuszaichnig

• 1967: Max-Dauthendey-Plakette in Silber

Wärch un Ufsätz

• Spiel und Kampf. Gedichte. 1908.
• Vollblutfrauen. Acht Frauenschicksale. 1909.
• Zwischen Tag und Abend. Gedichte. 1916.
• Sonette. 1920.
• Die Reise um Silvia. Tagebuch eines Empfindsamen. 1926.
• Letzte Fahrt. Neue Sonette. Privatdruck 1927.
• Zwischen Gott und Welt. Neue Gedichte. 1930.
• Die Architektur im Dritten Reich. 1932.
• Über sich selbst in Ekkhart. in: Jahrbuch für den Oberrhein (1935), 64f.
• Hüter der Flamme. Roman, 1940.
• Silberfüchse. Roman, 1943.
• Freiburg in vier Kriegen, Kriegsnöte und Kriegslasten Anno dazumal. in: Der Alemanne 1943?
• Architektur als Ausdruck der Gesinnung. in: Der Alemanne vum 28. April 1945.
• Das Heiratskarussell. Lucrezia Corsini. 2 Novellen. Verlag Moritz Schauenburg, Lahr/Schwarzwald 1955 99 S. (Silberdistel-Reihe 11/12)
• Die hundert Sonette eines Zeitlosen. 1907–1957.
• Eine Auswahl. 1960.
• Heidelberg. Hg. vom Fremdenverkehrsamt der Stadt, o. J. (1962).
• Erinnerungen an das Elsaß. Ein Zeitdokument. 1966.

Literatur

• Ferdinand Gregori: Lyrik des Jahres, in: Das literarische Echo, 23. Jg. 1921, H. 8, Sp. 468.
• Erich Dürr: Karl Wilhelm Straub, in: Saarbrücker Zeitung vum 27. November 1926.
• Wilhelm Westecker: Lyriker, in: Berliner Börsenzeitung vum 25. März 1931.
• Hans Franck: Zwischen Gott und Welt, in: Hamburger Nachrichten vum 26. Juni 1931.
• Erich Dürr: Zwischen Gott und Welt. Der badische Lyriker Karl Wilhelm Straub, in: Neue Badische Landeszeitung vum 19. August 1931.
• Paul Weinacht: Karl Wilhelm Straub. Zu seinem 60. Geburtstag, in: Der Führer vum 10. März 1940.
• Fritz Bühler: Karl Wilhelm Straub 75 Jahre alt, in: Badische Heimat, 35 Jg. 1955, H. 1, S. 41–43.
• Wilhelm Kosch: Deutsches Literatur-Lexikon. 2. Auflage. Bd. 4. 1958, S. 2899.
• Gustav Faber: Karl Wilhelm Straub, Architekt der Sprache. Zum 80. Geburtstag, in: Ekkhart – Jahrbuch für den Oberrhein, 1960, S. 27–29.
• Gustav Faber: Meister der Sonette. Zum 80. Geburtstag von Karl Wilhelm Straub, in: Badische Neueste Nachrichten vum 11. März 1960.
• Fritz Bühler: Karl Wilhelm Straub, Dichter und Publizist. Zu seinem 80. Geburtstag, in: Saarheimat, 4. Jg. 1960, H. 3, S. 20 f.
• Gustav Faber: Architekt der Sprache. Der badische Dichter Karl Wilhelm Straub 90 Jahre, in: Saarbrücker Zeitung vum 9. März 1970.
• Paul Raabe: Bücher und Autoren des literarischen Expressionismus. 1992, S. 460 f.
• Manfred Bosch: Straub, Karl Wilhelm (Willy), Schriftsteller, 1880–1971. In: Bernd Ottnad, Fred. L. Sepaintner (Hrsg.): Baden-württembergische Biographien. Band 3, Stuttgart 2002, S. 405–408 (online).

Weblink

• Landesarchiv Bade-Wirttebärg, Abt. Fryburg, Bstand T1, Zuegang 1976/0046
• Straub Karl Willy in dr Datebank Saarland Biografien

Fueßnote

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Karl_Willy_Straub“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.