Verlag Moritz Schauenburg

Dr Verlag Moritz Schauenburg isch e Verlag mit Sitz z Lohr gsii. Dr Verlag isch anne 1999 ufglest wore.

Gschicht

Titelblatt vu dr 1814er Uusgab vum Lahrer Hinkenden Bote

Titelblatt vu dr Erschtuusgab vum Allgemeine Deutsche Commersbuch

Titelblatt vum 1. Band vum Badische Werterbuech

Dr Verlag goht zrugg uf d Lohrer Druckerei Geiger, wu vum Buechbinder Johann Heinrich Geiger (1764-1849) grindet woren isch. Är isch 1788 vu Kallsruh uf Lohr zoge. S erscht noowysbar Druckwärch, e Rächnig vu dr Stadt Lohr, stammt vu 1794, wahrschyns het dr Geiger aber scho syt 1792 druckt.

Dr Geiger het vor allem Etilkette druckt fir d Lohrer Induschtry, wu nodisno ufchuu isch, är het aber au scho frie ne ABC-Buech un „Sack- und Comtoirkalender“ druckt. Derzu het er mit sym Brueder ne Buechbinderei gfiert. Ab 1795 het dr Geiger aimol in dr Wuche ne Zytig uusegee, aafangs isch des nume ai Blatt gsii mit amtlige Verchindige, Chilchebuechyydreg un private Aazaige. Ab 1803 isch des Wucheblatt zwaimol in dr Wuche uusechuu, ab 1866 derno all Wuchedag.

As Buechbinder het dr Geiger scho frie dr Basler Hinkende Bot un andri Volkskaländer bunde un verdribe, anne 1800 het er no mit em Lahrer Hinkende Bote ne aigene Kaländer uusegee. Scho bal het där Kaländer ne Uflaag vu 20 000 Exemplar ghaa, Ändi 19. Jorhundert sin s 1,5 Millione gsii. Dr Kaländer git s hite no, no dr Uflesig vum Verlag Moritz Schauenburg isch er vu 2001 bis 2000 im Verlag Ernst Kaufmann z Lohr uusechuu un syt 2011 wird er im Dibenger Silberburg-Verlag publiziert, wu 2017 vum Münchner Verlagshuus Gera-Nova Bruckmann ufgchauft woren isch.

Noch em Dod vum Johann Heinrich Geiger anne 1849 het sy glychnamig Suhn Johann Heinrich Geiger (1791–1884) d Druckerei ibernuu, d Gschäft het er scho vorhär gfiert ghaa. Im Johr 1850 het er dr Verlagsbuechhändler Johann Moritz Konrad Schauenburg (1827-1895) vu Herford yygstellt. Anne 1854 het dr Schauenburg d Julie Amalie Geiger ghyrote, d Dochter vum Geiger un e Änkeli vum Druckerei-Grinder. Dr Schauenburg ibernimmt zäme mit sym Schwoger Ferdinand Groß anne 1858 d Sortimäntsbuechhandlig Geiger, dr Groß het im Ussedienscht gschafft, dr Schauenburg het d Gschäft gfiert, ab 1864 isch er derno ellainige Bsitzer gsii.

Unter sym Name isch dr Verlag Moritz Schauenburg uusböue wore. Mit em Allgemeine Deutsche Commersbuch (ADK), wu dr Moritz Schauenburg anne 1858 zäme mit sym Brueder Hermann Schauenburg di erscht Uusgab dervu uusegee het, isch em dr Durbruch glunge. Vu 1858 bis 2021 sin 167 Uflage uusechuu, dodermit isch s ADK s am maischte ufglait dytsch Liederbuech. Syt dr Uflesig vum Moritz Schauenburg Verlag 1999 chunnt s ADK bim Morstadt-Verlag.z Kähl uuse.

Vu 1863 bis 1874 het d Druckerei Geiger dytschlandwyt „Des Lahrer Hinkenden Boten illustrierte Dorfzeitung“ verdribe, ab 1869 het si „Lahrer Zeitung“ ghaiße.

Wu s Elsass zum Dytsche Chaiserrych chuu isch, het dr Schauenburg as ain vu dr erschte Dytsche im Elsass inveschtiert. Är het d Druckerei Silbermann gchauft un d Rächt am „Niederrheinische Kurier“ iberchuu. Im Johr 1890 het dr Schauenburg au s Frankfurter Journal gchauft, het s aber drei Johr speter scho wider wyterverchauft.

Im Verlag isch au Der heilige Antonius von Padua uusechuu, aini vu dr friejere Bildergschichte vum humoristische Zaichner un Dichter Wilhelm Busch. Dr Heilige Antonius von Padua isch anne 1870 uusechuu un dodermit in ere Zyt, wu Pius IX. im 1. Vatikanische Konzil d Dogme vu dr päpschtlige Uufählbarkait verchindet het. Dr Verlag isch wäg dr Kommersbiecher bsundersch sträng vu dr Zänsur iberwacht wore. Am 8. Juli 1870 het d Staatsaawaltschaft z Offeburg dr Verleger Moritz Schauenburg wäge „Herabwürdigung der Religion und Erregung öffentlichen Ärgernisses durch unzüchtige Schriften“ aagchlagt. S Düsseldorfer Landgricht het s Wärch in Bschlag näme loo. Am 27. Merz 1871 isch dr Verleger Schauenburg freigsproche wore, bis zue däm Urdail isch s Buech z Bade un in andere Länder (z. B. Preuße, Bayern) verbote gsii, z Eschtrych isch bis anne 1902 verbote blibe.

Noch em Dood vum Moritz Schauenburg 1895 het sy Suhn August Moritz Ferdinand Schauenburg (1863-1933) dr Verlag ibernuu un en bis zue sym Dood glaitet.

Syt 1925 isch im Verlag Moritz Schauen s Badische Werterbuech publiziert wore, wu dr Ernst Ochs syt 1914 draa gschafft het. Bis 1999 sin insgsamt 57 Liferige uusechuu, no dr Uflesig vum Verlag isch s Badisch Wertebuech an dr Oldenbourg-Verlag z München gange, wu zwische 2000 bis 2012 d Liferige 58 bis 82 uusechuu sin. Syt dr Liferig 83 (2014) duet dr Walter de Gruyter Verlag, Berlin/München/Boston s Badisch Werterbuech publiziere.

Zwische 1952 un 1982 het dr Karl Friedrich Müller, wu 1946 bis 1948 as freiwillige Mitarbaiter bim Badische Wertebuech gschafft het un 1961 Noofolger vum Ernst Ochs as Bearbaiter vum Badische Werterbuch woren isch, im Verlag Moritz Schauenburg d Silberdistel-Reihe uusegee, e Publikationsraie mit Literatur us dr Region am Oberrhy. S het Bänd mit Gedicht un Bänd mit Prosa, zum Dail uf Hochdytsch, zum Dail uf Alemannisch. Insgsamt sin rund 85 Biecher in däre Serie uusechuu. Au speter sin im Verlag no Biecher uf Alemannisch uusechuu, z. B. vum Philipp Brucker, vum Karl Kurrus oder vum Gerhard Jung.

Syt 1968 isch im Verlag Moritz Schauenburg au dr Civis Academicus uusechuu (3. bis 7. Uflag), s „Handbuech vu dr dytsche, eschtrychische un schwyzerische Korporazione un studäntische Verainigunge an Uniwersitete un Hochschuele, un Schuelerverbindige“. Di acht Uflag het derno d Gemeinschaft für deutsche Studentengeschichte e.V. (GDS) im SH-Verlag uusegee.

Dr Verlag Moritz Schauenburg isch anne 1999 ufglest wore. Dr Name fiert hite d Kommanditgsellschaft Verlag Moritz Schauenburg GmbH & Co. KG, wu si unter em Name Sellwerk mit em Kramer Verlag, em Freiburger Telefonbuchverlag un em Medienhaus Rastatt zämegschlosse het un Internetaawändige aabietet. Dr Sitz isch hite z Fryburg.

Weblink

• Zur Geschichte des Verlags Moritz Schauenburg im Internet Archive