Lied

Lied (vo middelhochdüütsch liet, wo „Stroofe“ bedüttet het) isch dr Sammelbegriff für chliineri, gsungeni Komposizione mit Muusig und Tegscht. Mä findet Lieder in alle Kulture. S Lied cha vo eim Sänger alei oder vom ene Chor vortreit wärde, und zwar mit oder ooni Begleitmusig.

Teggst und Noote vom ene Drinklied

Äigeschafte

Im Vordergrund stoot d Melodik, wo singbar und im Doonumfang mäistens begränzt isch, und es bestoot en ängi Beziejig zwüschen em Teggst und em Doon. D Melodik isch rhütmusch-metrisch und folgt im allgemäine em Sproochfluss vom Teggst. Usser em Kunstlied chönne die mäiste Lieder ooni bsundrigi Stimmusbildig gsunge wärde. E Lied isch nit kompliziert ufbaut und het äifachi Melodie und Forme. Die tüpischi Liedform bestoot us drei Däil (A-B-A). Noch de erste Takt (A) chunnt e melodisch nöije Däil (B), und noch däm wider d Melodii vom erste Däil (A).

Wörter

Dr Begriff Lied existiert au as Frömdwort in e baar andere öiropäische Länder und wird mit dr dütsche Kultur assoziiert: So bruucht me s Wort le lied z Frankriich, und the lied heisst’s z Groossbritannie.

Umkeert si d Wörter für Lied us andere Sprooche – wie französisch chanson; änglisch song, tune oder hymn – zum Däil ins Dütsche übernoo worde. Dis isch bsundrigs bim Wort Chanson eso, wo im Dütsche en Art vom franzöösische Lied drmit gmäint isch. Song isch e Bezäichnig für änglischi Lieder us em populäre Muusigberiich bis hii zu dr Rockmusig.

Gsangskultur

Vo Lieder list me scho in Wärch vo dr Antike, wie öppe bi de hymnische Lieder vom Orpheus, und au i dr Bible, dört vor alem im Buech vo de Psalme.

Im Middelalter isch näbe der geischtliche Musig z Weschtöiropa e höchi kultureli Form vo Lieder vo de Minnesänger entwiklet worde. Bänkelsänger sind dur’s Land zoge zum mit Ballade und anderne Lieder d Lüüt z underhalte. Lieder sind bis hüt s wichtigschte Musigmaterial füre Chorgsang, wo grad vom Hans Georg Nägeli z Züri starch gförderet worden isch. Sid em 18. Joorhundert sind Lieder au als Form vom Kunschtgsang gschribe worde, öppe vom Franz Schubert.

Es git Liebeslieder, Heimetlieder, politischi Lieder, Spottlieder, Wienechtslieder, Soldatelieder, Studäntelieder und no vil anderi Sorte vo Gsäng. Schöni Gedicht vo Schriftsteller wärde vo Komponischte verdoont und mit Liederbüecher bekant gmacht.

Lüüt, wo sech für d Sproochgschicht intressiere, sind sid em 19. Joorhundert Lieder i dr Mundart go samle, so wie öppe dr Gottlieb Jakob Kuhn, dr Ludwig Tobler und dr Otto vo Greyerz mit dr Samlig «Im Röseligarte».

Lieder, wo i dr modärne Massekultur beliebt wärde, heisse Schlager. Und vo Lieder oder äbe Song läbt au d Popmuusig.

S Singe isch es Elemänt vo dr Musigpädagogik.

Lueg au

• Volchslied
• Schwiizer Singbuech
• Neui Volksmusig

Litratuur

• Hermann Danuser (Hrsg.): Musikalische Lyrik. 2 Bänd. Band 1: Von der Antike bis zum 18. Jahrhundert, Band 2: Vom 19. Jahrhundert bis zur Gegenwart – Außereuropäische Perspektiven. Laaber 2004 (Handbuch der musikalischen Gattungen Band 8,1 und 8,2).
• Hartmut Krones: Lied. In: Oesterreichisches Musiklexikon. Online-Uusgab, Wien 2002 ff., ISBN 978-3-7001-3077-2; Druckausgabe: Band 3, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Wien 2004, ISBN 3-7001-3045-7.
• Dieter Lohmeier (Hrsg.): Weltliches und Geistliches Lied des Barock. Amsterdam 1979 (Daphnis 8.1).
• Günther Müller: Geschichte des deutschen Liedes. 2. Ufl. 1959.
• Karl Riha: Moritat, Bänkelsong, Protestballade. Kabarett-Lyrik und engagiertes Lied in Deutschland. 2. Ufl. Frankfurt a. M. 1979.
• Otto von Greyerz: Historische Volkslieder der deutschen Schweiz. Leipzig 1922.
• Otto von Greyerz: Das Volkslied der deutschen Schweiz. Frauefäld 1927.

Weblingg

 Commons: Lieder – Sammlig vo Multimediadateie

Fuessnoote

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Lied“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.