Mansischi Sproch

Mansisch (moańś)
Verbreitig:	Russland
Sprecher:	2'746
Linguistischi Klassifikation:	Uralisch Finno-Ugrisch Ugrisch Obugrisch Mansisch
Offizieller Status
Amtssprooch vo:	–
Sproochchürzel
ISO 639-1	-
ISO 639-2	fiu (anderi finno-ugr. Sproche)
ISO 639-3	mns

Mansisch oder Wogulisch (моаньсь, moańś) ghört zum ugrische Sprochzwyg vo de finno-ugrische Sproche. 'S hät ungfähr 3000 Sprächer und isch de nöchst Verwandt vom Chantische und Ungarische.

Dialäkt und Standardsproch

S Mansisch underscheidet drei Dialäkt, wo sich so stark underscheide, dass d Kommunikation zwüsche ihre Sprächer nümmi möglig isch:

• Nördligi Dialäkt (Sos'va, obers Loz'va). De Underdialäkt Tavda isch in de 1960er-Johr usgstorbe.
• Östligi Dialäkt (Konda)
• Westligi Dialäkt (Pelym, Vagil, mittlers und und obers Loz'va)
• Südligi Dialäkt (Tawda). Er isch braktisch usgstorbe.

D Standardsproch vom Mansische isch de Sos'va-Dialäkt, 's wird aber zum Deil au uff Konda gschrybe. E Rächtschrybig isch im Johr 1932 uff Basis vom Sos'va-Dialäkt entwickelt worre; s latynisch Alphabet isch spöter durch s kyrillisch ersetzt worre. No spöter hät mer sällem no Büechstabe für d Darstellig vo de lange Vokal dezüegfiegt.

Ussproch

D Büechstabe Б, Д, Ж, З, Ф, Ч und Щ werre numme in Lehnwörter verwändet.

A

Б

В

Г

Д

Е

Ё

Ж

З

И

Й

К

Л

М

Н

Ӈ

О

П

a

b

◌ʷ

g

d

ʲe

ʲo

ʒ

z

i

j

k

l, ʎ

m

n, ɲ

ŋ

o

p

Р

С

Т

У

Ў

Ф

Х

Ц

Ч

Ш

Щ

Ъ

Ы

Ь

Э

Ә

Ю

Я

r

s

t

uː

◌ʷ

f

χ

t͡s

t͡ʃʲ

ʃ

ʃʲtʃʲ

ɪ

◌ʲ

ə~ɤ

æ

ʲu

ʲa

Grammatik

Di mansischi Grammatik isch (wie die vo allne finno-ugrische Sproche) durch d Agglutination brägt. D Nome chönne in sechs Kasus stoh (Nominativ, Lativ, Lokativ, Translativ, Instrumental, Ablativ). De Genitiv wird durch Possessivsuffix usdruckt. Verbe känne zwei Zite (Gegewart und Vergangeheit) und vier Modi stoh. Dodeby ändere sich d Suffix je nochdëm, ob s Verb transitiv oder intransitiv isch.

Verglych

Mansisch	Ungarisch	Alemannisch
Hurem né vituel huligel husz hul pugi.	Három nő a vízből hálóval húsz halat fog.	Drei Fraue fange mit me Netz zwanzig Fisch uss em Wasser.
Huremszáthusz hulachszäm ampem viten äli.	Háromszázhúsz hollószemű ebem vízen él.	Dreihundertzwanzig vo mine Hünd mit rabeschwarze Auge läbe uff em Wasser.
Pegte lau lasinen manl tou szilna.	Fekete ló lassan megy a tó szélén.	E schwarzes Ross lauft langsam am Ufer vom See.