D Modärne in dr Archidektur

Dr Begriff Modärne bzw. Modernismus bezäichnet in dr Gschicht vo dr Archidektur e Periode, wo mä allgemäin nid genau cha abgränze. Vilmol mäint mä drmit die internazional verwändeti Formesprooch, wo sich innerhalb vom Kunstgebiet am Aafang vom 20. Joorhundert, wo mene em hüte die klassischi Modärne säit, entwigglet het und zum Däil bis hüt verwändet wird. Mä gränzt mit em Begriff die modärni Archidektur vo dr klassische noch em Vitruv ab. Aber au d Tendänze sit dr Rewoluzionsarchidektur und em Klassizismus in dr Zit um 1800 wärde as Modärne bezäichnet, nid nume die jüngste und zitgenössische Strömige, und dorum muess mä dr Kontext kenne, zum wüsse, weli Bedütig gmäint isch. So cha mä au d Postmodärne oder dr hütig Neohistorismus as modärn bezäichne, je noch em Zämmehang.

S rekonstruierte Bauhuus z Dessau

D Beweegige in dr Modärne

Im 20. Joorhundert goot mä mäistens drvo us, ass sich d Modärne mit dr Arts and Crafts-Beweegig in Groossbritannie am Ändi vom 19. Joorhundert und mit em Juugedstiil (um 1895–1906) in ganz Öiropa het afo entwiggle. Im Dütsche Wärkbund si die erste Theorie ufcho und mä het afo experimentiere. Die äigentligi Modärne het denn noch em Erste Wältchrieg 1918 aagfange und umfasst verschidnigi Ströömige, wo mä vilmol nit äidütig cha vonenander abgränze: Grob chronologisch cha mä sä eso iiordne: Expressionismus, Bauhuus, Nöis Baue, Nöiji Sachlichkäit, Internazionale Stiil, Funkzionalismus und sit em Ändi vom Zwäite Wältchrieg d Noochchriegsmodärne, wo under anderem dr Brutalismus und dr Strukturalismus umfasst.

D Modärne het zwäi Grundbrinzip: d Form läitet isch vo dr archidektonische Funkzion ab, und weniger isch mee. Vo do chunnt au, ass si Ornamänt abläänt und im Fall vom Brutalismus sogar dr Beton eso loot, wien er us dr Verschaalig cho isch.

D Postmodärne

Mit dr Postmodärne und em Dekonstruktivismus, dr Organische Archidektur und andere Ströömige wärde vo de 1960er und 1970er Joor aa d Aaliige vo dr Modärne no di no überwunde: klassischi Forme wärde mänggisch wider brucht und d Ornamäntik isch wider in.

Wichdigi Archidekte vo dr Modärne

• Frank Lloyd Wright (1867–1959)
• Peter Behrens (1868-1940)
• Hans Poelzig (1869–1936)
• Adolf Loos (1870–1933)
• Auguste Perret (1874-1954)
• Bruno Taut (1880-1938)
• Otto Rudolf Salvisberg (1882-1940)
• Otto Bartning (1883-1959)
• Walter Gropius (1883–1969)
• Ludwig Mies van der Rohe (1886–1969)
• Erich Mendelsohn (1887–1953)
• Le Corbusier (1887–1965)
• Gerrit Rietveld (1888–1964)
• Wassili Luckhardt (1889-1972)
• Hans Luckhardt (1890-1954)
• Jacobus Johannes Pieter Oud (1890-1963)
• Richard Neutra (1892–1970)
• Hans Scharoun (1893–1972)
• Richard Döcker (1894-1968)
• Richard Buckminster Fuller (1895–1983)
• Bohuslav Fuchs (1895-1972)
• Alvar Aalto (1898–1976)
• Louis I. Kahn (1901–1974)
• Konrad Wachsmann (1901–1980)
• Arne Jacobsen (1902–1971)
• Giuseppe Terragni (1904–1943)
• Egon Eiermann (1904–1970)
• Oscar Niemeyer (1907–2012)

Archidekturtheoretiker vo dr Klassische Modärne

• Adolf Loos: Ornament und Verbrechen, 1908
• Le Corbusier: Urbanisme, 1925 (dütsch: ‚Städtebau‘); Vers une architecture, 1923 (dütsch: ‚Ausblick auf eine Architektur‘)
• Adolf Behne: Der moderne Zweckbau, 1926
• Sigfried Giedion: Befreites Wohnen, 1929; Raum, Zeit, Architektur, 1965

• 
  Johannes Duiker: Freiluftschuel, Amsterdam 1926-1931
• 
  Berthold Lubetkin: Pinguinbecki, London 1933-1934
• 
  Juan O’Gorman: D Zentralbibliothek vo dr UNAM, Mexiko-Stadt 1953-1956
• 
  Clorindo Testa: Banco de Londres y América del Sur, Buenos Aires 1959-1966
• 
  Eladio Dieste: „Cristo Obrero“-Kiirche, Atlántida (Uruguay) 1958-1960
• 
  Skidmore, Owings and Merrill: Lever House, Nöi York 1951-1952
• 
  Mies van der Rohe: Seagram Building, Nöi York 1954-1958

Weblingg

 Commons: D Beweegig vo dr Modärne – Sammlig vo Multimediadateie

 Commons: Architektur vo de 2000er – Sammlig vo Multimediadateie

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Moderne_(Architektur)“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.