René-Nicolas Ehni

Dr René-Nicolas Ehni (info) (* àls René Claude Ehni àm 29. Àwrìl 1935 z’ Rìxa, Owerelsàss; † 18. Jüüni 2022 z’ Pfàscht) ìsch a elsassischer Schrìftschtäller, Dramadìchter, Theàter- un Fìlmschàuischpìeler gsìì. Gschrìewa hàt’r vor àllem uff Frànzeesch, àwwer àui à bìtsi-n-uff Elsässerdiitsch.

Dialäkt: Mìlhüüserdiitsch

sii Laawa

Uff d’ Walt kumma-n-ìsch dr René Ehni ànna 1935 z’ Rìxa bii Mìlhüüsa-n-ìm Elsàss. Ar hàt vun’ra jìddischa Roma-Fàmìlia gschtàmmt. Siina Äältra un Verwàndta sìnn Büüra un Àrwaiter gsìì. Uffgwàcksa-n-ìsch dr Ehni àn dr Schtrooss D’Rüahj (rue du Repos) z’ Aschendswiller. Ar ìsch ìn d’ Sekundààrschüal Saint-André z’ Kolmer un ìm Lambert-Gymnàsium z’ Mìlhüüsa gànga. Àb 1953 hàt’r àn dr Theàterschüal vu dr Rue Blanche z’ Pàriis gschtudiart. Ar hàt z’äärscht ìn a pààr Fotoromààna un Warbunga gschpìelt un ìsch drnooh ìm Àlgeriakriag gànga ge kampfa.

Noh dräi Joohra-n-ìm Àlgeria-n-ìsch’r uff Rom gànga. Doo hàt’r fànga-n-àà schriiwa un hàt d’ bekànnta itàlianischa Kìnschtler Laura Betti, Alberto Moravia, Franco Zeffirelli un Elsa Morante kännaglehrt. Ar ìsch schpeeter z’ Pàriis z’ruckkumma un hàt doo fìr d’ Zittschrìft Les Temps modernes gschrìewa. Jeeda Wucha hàt’r zamma mìt dr Simone de Beauvoir gassa. Ìm Septamber 1964 ìsch ìm Ehni sii äärscht Romààn La Gloire du vaurien üssagànga. Ìm Büach wìrd’s vu’ma junga Homosäxüäll’r grädd. Vum Büach hàt d’ Prassa vìel grädd. S’ Wark ìsch vu dr Simone de Beauvoir unterschtìtzt worra. Ìn dara Zitt ìsch dr Ehni a Frììnd vum Pàriiser Verleeger Christian Bourgois worra. Dräi Joohra làng ìsch’r dr Gfährta vum Tànzer Maurice Béjart gsìì. Obwoohl’r s’ Laawa-n-ìm Pàriis meega hàt, hàt’r s’ Pàriiser Bìrgerschàft haftig kritisiart.

Schpeeter hàt dr René-Nicolas Ehni fìrs Farnsah, Radio un Theàter gschrìewa. Siina bekànntschta Theàterschtìckla sìnn Que ferez-vous en novembre ? (1967) un Super-positions (1970) gsìì. Ar hàt àui a Schtìckla-n-uff Elsassisch gschrìewa, wo ànna 1972 ìm Elsassischa Theàter vu Mìlhüüsa gschpìelt worra-n-ìsch. Ìm gliicha Joohr hàt’r Pàriis fàraloo un ìsch z’ Aschendswiller z’ruckkumma, fìr geega d’ Karnenärgii un d’ Üüssdehnung vum Kànààl àm Rhii protäschtiara. Ar àui àui fìr d’ Regionààlschproocha gekampft. Ìm Elsàss hàt’r dr Àrzt Louis Schittly kännaglehrt, wo àui engaschiart gsìì-n-ìsch. Mìt ìhm ìsch’r vìel graist. Ànna 1975 hàt’r d’ Rolla vum Pfàrrer ìm Schittly siim Fìlm „D’Goda“-n-uff Elsassisch gschpìelt.^[1] Ìm naachschta Joohr hàt’r a Theàterschtìckla-n-uff Elsassisch fìrs Pàriiser Nàzionààltheàter Chaillot gschrìewa.

Ànna 1980 hàt sìch dr Ehni zem orthodoxa Glàuiwa bekehrt, nohdam àss’r a pààr Joohra làng Kàtekeet ìm Athos ìm Griachalànd gsìì-n-ìsch. Ar hàt àui a pààr Frìinda bekehrt. Noh siina Bekehrung hàt’r dr Nàmma Nicolas àn siim Geburtsnàmma gschtällt. Ànna 1991 ìsch’r uff Plaka Apokrono uff Kreta gànga ge laawa. Doo hàt’r d’ junga Myriam ghiiroota un hàt mìt ìhra zwai Kìnder ghàà. Ar ìsch schpeeter ìm Elsàss z’ruckkumma. Ànna 1997 hàt’r Rolla ìm Mathieu Amalric siim Fìlm Mange ta soupe gschpìelt. Ànna 2008 ìsch ìm Ehni siina aigena Laawesbschriiwung uff Frànzeesch, Apnée, autobiographie, ärschìena. Sa ìsch fìr dr Médicis-Priis nominiart worra.

Dr René-Nicolas Ehni ìsch àm 18. Jüüni 2022 z’ Pfàscht bii Mìlhüüsa gschtoorwa, ìm Àlter vu 87 Joohra.^[2]

Ànna 2010 hàt d’ Schtàdtbibliothek vu Mìlhüüsa mehr àss 4.000 Dokümenta un Wark vum René-Nicolas Ehni kàuift.^[3] Ànna 2004 ìsch ìm Jean-Luc Bouveret sii Belehrfìlm ìwwer’m Ehni veräffentligt worra gsìì.^[4]

siina veräffentligta Wark

La Gloire du vaurien, Julliard, 1963 — nochamol veräffentlig vun UGE, Raihja 10/18, 1974, un vum Christian Bourgois, 2000.
Que ferez-vous en novembre ? (Théâtre I), Christian Bourgois, 1968.
Ensuite, nous fûmes à Palmyre, Gallimard, 1968.
L'Amie Rose (Théâtre II), Christian Bourgois, 1970.
Super-positions (Théâtre III), Christian Bourgois, 1970.
Babylone vous y étiez, nue parmi les bananiers, Christian Bourgois, 1971 — nochamol veräffentlig vun UGE, Raihja 10/18, 1973, un vum Christian Bourgois, 2000.
Eugénie Kroponime, Christian Bourgois, 1972.
Pintades, Christian Bourgois, 1974 — nochamol veräffentligt vum Christian Bourgois, 2000.
Jocaste, Christian Bourgois, 1976.
La Raison lunatique. Roman du pays, zamma mìt’m Louis Schittly, Gallimard, Raihja. « Les Presses d'aujourd'hui », 1978.
Le Mariage de Gudrun, Éditions libres Hallier, 1979.
Côme, confession générale, Christian Bourgois, 1981.
Rahab et les héritiers de la gloire, Schtroossburi, BF, 1988.
Vert de Gris, traité autobiographique, Schtroossburi, La Nuée bleue, 1994.
Venez, enfants de la patrie !, Schtroossburi, La Nuée Bleue, 1998.
Quand nous dansions sur la table ; suivi de Lettre à Dominique, Christian Bourgois, 2000.
Algérie-roman, Denoël, 2002.
Chantefable, le Père, la Fille et le Saint-Ballon, Schtroossburi, La Nuée bleue, 2006.
Apnée, autobiographie, Christian Bourgois, 2008 – a aigena Laawesbschriiwung

a Zitààt vum René-Nicolas Ehni

„Le village où l’on a grandi est un être qu’on aime : qu’en un éclair, comme pour une petite mort fatale, l’eau abondante de la fontaine du grand tilleul ! Là pousse l’amour. Au moins la dolce vita, la movida.“

„S’ Haimetdorf ìsch a Waasa, wo ma liabt: numma blìtzschnall, wia fìr a klainer schicksààlhàfter Tood, s’ riichlig Wàsser vum Brunna unter dr groossa Lìnda! Doo wàckst Liawa. Doo ìsch mìndeschtens s’ siassa Laawa, s’ Nàchtlaawa.“

– dr René-Nicolas Ehni: ìn siina prìwààta Schrìfta

Lìteràtüür

Jean-Pierre Kintz, Gabrielle Claerr-Stamm: René-Nicolas Ehni. In: Nouveau dictionnaire de biographie alsacienne. Band 44. Fédération des sociétés d’histoire et d’archéologie d'Alsace, 2004, S. 4583 (französisch, alsace-histoire.org [abgerufen am 20. Juni 2022]).
Gilles Pudlowski: René-Nicolas Ehni. In: Dictionnaire amoureux de l’Alsace. Plon, 2010, ISBN 978-2-259-20947-2, S. 231–234 (französisch, google.fr [abgerufen am 20. Juni 2022]).
Jacques Lindecker: Eschentzwiller, le paradis perdu de René-Nicolas Ehni. In: L’Alsace. 4. Dezember 2020 (französisch, lalsace.fr [abgerufen am 20. Juni 2020]).
Jacques Lindecker: René-Nicolas Ehni, l’Alsacien terrible de la littérature. In: L’Alsace. 18. Juni 2022 (französisch, lalsace.fr [abgerufen am 20. Juni 2022]).
Éric Loret: Le pope club de René-Nicolas Ehni. In: Libération. 13. Januar 2000 (französisch, liberation.fr [abgerufen am 20. Juni 2022]).
Alsace Monde (Hrsg.): René-Nicolas Ehni : l’écrivain aux semelles de vent. (französisch, alsacemonde.org [PDF; abgerufen am 20. Juni 2022]).

Weblìnks

Commons: René-Nicolas Ehni – Sammlig vo Multimediadateie

René-Nicolas Ehni in de Internet Movie Database (änglisch)

Ainzelnoohwiisa

↑ Simone Wehrung: D’Goda, unique film de Louis Schittly, en cours de restauration : un film dialectal au temple du cinéma français. In: Dernières Nouvelles d’Alsace. 10. Februar 2013, abgruefen am 20. Juni 2022 (französisch).
↑ EHNI Rene Claude. In: matchID. Abgruefen am 24. August 2022 (französisch).
↑ Fonds René Nicolas Ehni : une acquisition exceptionnelle à la Bibliothèque municipale de Mulhouse. Frànzeesch Kültüürminìschterium, 16. Juli 2012, abgruefen am 20. Juni 2022 (französisch).
↑ Ehni. In: film-documentaire.fr. Abgruefen am 20. Juni 2022 (französisch).

[1] Simone Wehrung: D’Goda, unique film de Louis Schittly, en cours de restauration : un film dialectal au temple du cinéma français. In: Dernières Nouvelles d’Alsace. 10. Februar 2013, abgruefen am 20. Juni 2022 (französisch).

[2] EHNI Rene Claude. In: matchID. Abgruefen am 24. August 2022 (französisch).

[3] Fonds René Nicolas Ehni : une acquisition exceptionnelle à la Bibliothèque municipale de Mulhouse. Frànzeesch Kültüürminìschterium, 16. Juli 2012, abgruefen am 20. Juni 2022 (französisch).

[4] Ehni. In: film-documentaire.fr. Abgruefen am 20. Juni 2022 (französisch).

[1]

[2]

[3]

[4]