Roger Bacon

D Johresaagobe si unsicher; d Quelle underscheide sich stark

Dr Roger Bacon (* 1214 in dr Nöchi vo Ilchester in Somerset; † 1292 oder 1294 z Oxford), isch en änglische Franziskaner-Mönch und Philosoph gsi und gältet as eine vo de erste Verfächter vo empirische Methode. Mä het em Doctor Mirabilis (latiinisch: "wunderbare Lehrer") gsait.

Läbenslauf

Im Roger Bacon si Familie het us dr obere Mittelschicht gstammt, aber während dr Herrschaft vom Heinrich III. isch ihr Vermöge beschlagnahmt und Mitgliider vo dr Familie si ins Exil verdriibe worde.

Dr Roger Bacon het an dr Universität Oxford studiert, het denn Vorläsige über e Aristoteles und die pseudo-aristotelische Schrifte ghalte. Er isch vermuetlig 1233 Baccalaureus worde und uf Frankriich gange, zum an dr Universität Paris z schaffe, wo denn s Zentrum vom intellektuelle Läbe in Europa gsi isch. An dr Fakultät vo de Artes het er Vorläsige abghalte, wo vil bsuecht worde si. Öbbe 1245 isch er uf Oxford zrugg gange. Er het Fründschafte gschlosse mit iiflussriiche Persone wie dr Adam de Marisco und dr Robert Grosseteste, dr Bischof vo Lincoln, (wo s Studium vo dr griechische Sproche propagiert het, zum dr Aristoteles und d Bible im „Original“ z studiere). Dr Bacon het Mathematik studiert, wo au d Astronomii und d Astrologii umfasst het, Alchemii und Optik und Sproche glehrt und experimentelli Forschig bedriibe. Für siini Studie – wo dütlig verschiide gsi si vo dene vo siine Kollege – het er e grose Deil vo siim Familievermöge iigsetzt.

Er het sich öbbe zäh Johr lang intensiv mit siine Forschige beschäftigt und isch denn em Franziskanerorde bidrätte. Dört isch er allerdings bald in Verdacht groote, „gföhrligi“ Lehre z verbreite und isch under strängi Ufsicht gstellt worde. Im Pariser Konvent isch er in Komflikt mit dr Wiisig vom Bonaventura vo Bagnoregio groote, wil er bevor er öbbis veröffentligt het, nid um d Zuestimmig vo de Obere vom Orde bittet het. Won en d Familie nüm finanziell het chönne understütze, het er e Förderer gsuecht und gmeint, ass er so ein gfunde haig im Kardinal Guy le Gros de Foulques, wo sich sehr für siini Ideä intressiert het. 1266/1267 het er für en, drotz em Verbot vo siine Obere, drei Schrifte eini noch dr andere veröffentligt: s Opus maius, s Opus minus und si Opus tertium. Dr Erfolg, won er druf ghofft het, isch aber nid cho, wil si Gönner, wo 1265 zum Papst Clemens IV. gwehlt worden isch, im Johr 1268 gstorben isch. In de Johr druf het er wiiteri Schrifte verfasst: d Communia naturalium, d Communia mathematica und s Compendium philosophiae.

Öbbe 1278 isch er under Arrest gstellt worde; d Gründ si wohrschiinlig siini Aagriff gege d Scholastiker und si Hang zum Mystizismus (bsunders d Prophezeijige vom Joachim de Fiore) gsi. 1292 het men en us em Arrest entloo und er het siini These no einisch in eme Compendium studii theologiae zsämmegfasst, won er die ziitgenössische Theologe din scharf kritisiert het. Im Juni 1292 (oder 1294) isch er gstorbe. Au wenn em siini Ziitgenosse doctor mirabilis (bewundernswärte Lehrer) gsait hai, het er doch keini Schüeler gha und isch bald vergässe worde.

Leistig

E Buechsiite über Optik us em Roger Bacon siim Wärk Opus Maius us em Johr 1267

Die wüsseschaftligi Usbildig, wo dr Bacon übercho het, isch vom Studium vo de arabische Autore vom Mittelalter cho, wo dr Aristoteles (bzw. d Schrifte wo men em zuegschriibe het) as dr Grösst agluegt hai. Si hai d Mängel vo der akademische Usbildig im Okzident ufzeigt: dr Aristoteles isch zwar bekannt gsi, allerdings nume in schlächte Übersetzige. Kuum eine vo de Profässer het die griechischi Sproch beherrscht. S Gliiche het für die Heiligi Schrift gulte. D Gsetz vo der Natur het mä nit dur Erkenntnis uf aristotelisch Art erkennt, sondern as immerwährends Si, wo vo Gott erschaffe worden isch. Die beide grösste Orde, d Franziskaner und d Dominikaner, hai – wenn au no jung – schnäll d Füehrig in dr theologische Diskussion überno. Dr Bacon het schliesslig d Scholastik völlig abglehnt. Dr einzig Dozänt, won er anerkennt het, isch dr "Petrus de Maharncuria Picardus" bzw. "Petrus us dr Picardie" gsi, wo vermuetlig idäntisch isch mit em Mathematiker Petrus Peregrinus us dr Picardie. Im Bacon siim Opus Minus und em Opus Tertium schimpft er über e Alexander vo Hales, won er no z Paris bewunderet gha het, und über en andere Dozänt, wo "nume glehrt het, wenn er anderi underrichtet het". Siini dogmatische Schrifte hai en z Paris mit em Aristoteles, em Avicenna und em Averroes gliichgstellt. Si zeige, ass er en Ahänger vom Aristoteles gsi isch, wenn er au dütlig bim Neuplatonismus usglehnt het. An dr Wirksamkeit vo magische Praktike het er genau so wenig zwiiflet wie siini Ziitgenosse; er het aber gmeint, ass es schwiirig siig, zwüsche Magii und Wüsseschaft z underscheide.

Dr Bacon het sich us arabische und griechische Schrifte und dur eigeni Beobachtig en ungwöhnligi Kenntnis vo de Wüsseschafte aageignet und het brobiert, uf dene Grundlage en System vo dr Erfahrigsphilosophii z errichte, won er dr Scholastik entgegegsetzt het. Er het vier offendicula (Hindernis) gseh, wo dr Wäg zur wohre Naturerkennig versperre: 1. Respäkt vor Autoritete, 2. Gewohnheit, 3. Abhängigkeit vo de Meinige vo dr Mängi und 4. Unbelehrbarkeit vo unsere natürlige Sinn (in dere Beziehig isch er e Vorgänger vo siim Namensvetters Sir Francis Bacon gsi).

Scho in siine Schrifte für e Klemens IV. het dr Bacon e Reform vom theologische Studium verlangt. Philosophischi Hoorspaltereie sötte weniger betont wärde, as es in dr Scholastik dr Fall gsi isch. Anstatt vo däm sott d Bible sälber wider im Mittelpunkt stoh. S Studium vo dr heilige Schrift sott in de ursprünglige Sproche gmacht wärde. (D Fehlübersetzige und Fehlinterpretatione si Legion gsi.) Usserdäm het er d Theologe ufgforderet, die ganze Wüsseschafte z studiere, und si zur universitäre Usbildig drzue z due.

Er het s blinde Folge vo früehnere Autoritete abglehnt, in dr theologische und au in dr wüsseschaftlige Hisicht. Si Opus Maius enthaltet Kapitel über Mathematik und Optik, Alchemii und d Härstellig vo Schwarzpulver und d Position und Grössi vo Himmelskörper. Er het d Gsetz vo dr Spiegelig und vo dr Brächig vom Liecht richdig beschriibe, het undersuecht wie s zum Rägeboge chunnt und dr Zsämmehang vo de Geziite mit dr Mondposition. Au d Brülle söll er erfunde ha und sich drbii uf d Vorarbeite vom Alhazen gstützt ha. Er haig Erfindige wie s Mikroskop, s Teleskop, fliegendi Maschine und Dampfschiff vorusgsait. Dr Bacon het glaubt, ass d Himmelskörper Iifluss uf s Schicksal und dr Geist vom Mensch haige und er het au dr Julianisch Kaländer kritisiert, wo denn no bruucht worden isch.

Würdigung

Mit siiner Forderig, sich vo de Autoritete ab- und de reale Sache zuezwände, isch dr Roger Bacon ohni Zwiifel e – unziitgmässe – Vorläufer vom Dänke vo dr Renaissance gsi, wo sich ufs Diessiits bezoge het. Doch au wenn er d Erfahrig zur Basis vo de Wüsseschafte het welle mache, isch siis Dänke no stark alchemistisch und mystisch prägt gsi. Öbbe vier Johrhundert spöter hai sich d Ufklärer z Oxford an ihre „Vorgänger“ erinneret und ihn zum "muetige Vorkämpfer vom Empirismus" gege die mittelalterligi Scholastik erhobe. Öb er das gsi isch, stellt das Zitat aber in Frog:

„Wenn d Wohrhet vo dr Philosophii beiidrächtigt wird, so liidet d Theologii Schade; denn es isch ihri Ufgob, d Macht vo dr Philosophii z bruuche, nit as Sälbstzwäck, sondern zum d Chille z länke, d Gmeind vo de Gläubige z füehre und bi dr Bekehrig vo de Ungläubige z hälfe…"

D Instrumentalisierig vo dr Wüsseschaft im Dienst vo dr Religion het s no bis in s 19. Johrhundert ge.

Mä schriibt em Bacon mänggisch d Urheberschaft vom sogenannte Voynich-Manuskript zue.

Litratur

Hans Bauer: Der wunderbare Mönch. Koehler & Amelang, Leipzig 1963 (ohne ISBN).
Friedrich Wilhelm Bautz: Roger Bacon. In: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Band 1, Hamm 1975, Sp. 331-332.
Nicolaus Equiamicus (Bearbeiter): Die Geisterwelt. Eine Schatzkammer des Wunderglaubens. Luise Bernhardi zugeschrieben. Ubooks, Diedorf 2008, ISBN 978-3-86608-086-7 (Enthält ein ausführliches Kapitel über den Alchemisten Bacon).
Mara Huber-Legnani: Roger Bacon, Lehrer der Anschaulichkeit. Der Franziskanische Gedanke und die Philosophie der Einzelnen. In: Hochschulsammlung Philosophie. Band 4. Hochschulverlag, Freiburg in Breisgau 1984, ISBN 3-8107-2195-6 (Zugleich Dissertation an der Universität Freiburg 1994).
Michael Kuper: Roger Bacon. Der Mann, der Bruder Williams Lehrer war. In: Biografie. Band 3. Zerling, Berlin 1996, ISBN 3-88468-059-5.

Weblingg

Druckschrifte vo un iber Roger Bacon im VD 17
Jeremiah Hackett: Yytrag in dr Stanford Encyclopedia of Philosophy (änglisch, mit Literaturaagabe)
Digitalisierig im Projekt Medieval and Modern Thought vo der Stanford University
Roger Bacon. In: MacTutor History of Mathematics archive. (änglisch)
Uszug us em "Klassiker" vom Karl Vorländer: Geschichte der Philosophie, 1902 (Online-Ausgabe).
"Roger Bacon, ein Märtyrer der Wissenschaft" vom Stefan Winkle

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Roger_Bacon“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.