Schtàdtrepüblik Mìlhüüsa

Dialäkt: Mìlhüüserdiitsch

D’ Schtàdtrepüblik Mìlhüüsa (hoochdiitsch Stadtrepublik Mülhausen, làtiinisch Republica Mulhusina, frànzeesch république de Mulhouse) ìsch vu 1347 bis 1798 a Schtàdtschtààt ìm Owerelsàss gsìì, wo s’ Gebiat um Mìlhüüsa-n-umfàsst hàt. Mìlhüüsa-n-ìsch àb 1293 a Fräija Raichschtàdt gsìì, un ìsch ànna 1347 a Repüblik worra —doo ìsch dr äärscht Bìrgermaischter gwählt worra. Ànna 1395 hàt sa d’ vollschtandiga-n-Otonomii ìnnerhàlb vum Hailiga Reemischa Raich bikumma, wàs dr owerelsassischa-n-Àdel ärbìttert hàt. Wagadam hàt sa ìhra Beziihunga mìt’m eewriga-n-Elsàss müassa-n-unterbracha un hàt noh-n-em Säcks-Plàpper-Kriag a militäärisch Bìndniss zamma mìt dr Àlta-n-Aidgnossaschàft àbgschlossa. Noh-n-em Siig ìm Kriag ìsch d’ Schtàdtrepüblik Mìlhüüsa de facto salbschtandig gsìì. D’ Salbschtandigkait ìsch àwwer numma-n-ìm Joohr 1515 internàzionààl àànärkànnt worra, wu d’ Schtàdtrepüblik offiziäll un ändgìltig ìhra Beziihunga mìt’m Hailiga Reemischa Raich unterbrocha hàt. Ìm Làuif vu dr Reformàzioon ìsch dr Protäschtàntischmus ànna 1529 d’ ainziga-n-ärlàuibta Religioon z’ Mìlhüüsa worra. Àb 1746 ìsch d’ Schtàdtrepüblik Mìlhüüsa-n-a Waagberaiter ìn dr ìndüschtriälla Revoluzioon gsìì. Àm 15. März 1798 hann d’ Mìlhüüser unter Zwàng dr Zammaschluss àns revoluzionäära Frànkrììch gwählt.

Weblìnks

• a Websitta-n-ìwwer d’ Schtàdtrepüblik Mìlhüüsa (ùff Frànzeesch)

Lìteràtüür

• Nicolas Schreck: Mülhausen. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
• Charles de Lasablière: Histoire de la ville de Mulhouse jusqu’à sa réunion à la France en 1798… J. R. Riesler, Chantilly 1856 (französisch, 209 S.). 
• Eugène Véron: Les institutions ouvrières de Mulhouse et de ses environs. Hachette, Paris 1866 (französisch, 404 S.). 

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „République_de_Mulhouse“ vu de französische Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.