Tabal

Tabal isch e neohethitisches Land gsii, wo nochem Zämebruch vom Hethiterriich um 1180 v. Chr. öbrigbliben isch.

de Warpalawa eert de Wettergott vom Wingert, İvriz, um 730 v. Chr.

Gschicht

Wo um 1180 v. Chr. s Hethiterriich zämebrochen isch, hett offebaar s Land Tarḫundassa s Erb vom bronzezittliche Riich wittergfüert und de Hartapu, wo denn glebt hett, hett sich drufabe Grooskönig gnennt. Au de Kuzi-Tessub, de domoolig hethitisch Vizekönig vo Karkamis hett sich de Titel Groosskönig zueglait, beed Könige hend anere Sittelini vom hethitische Könighuus aghöört. Di beede neohethitschie Riich sind aber offebar denn i chlinneri Stadtstaate usenanderghait.

Tabal isch denn as Name vom süüdliche Zentralanatolie uufchoo und isch vermuelit e loose Bund vo Stadtstaate gsii, mit merere chliine Förstetümmer. So hett de Salmanasar III., wo ane 837 v. Chr. as erste assyrisch König i Tabal iigfalen isch, zwai Totzet König aatroffe, wo underem Bifeel vom Tuwattu vo Tabal gstande sind. De Salamanassar het Artulu, d Hoptstadt vom Tuwattu eroberet, und de Kikki, de Soo vom Tuwattu, het sich em mit 20 anderne Förste underworffe. Denn isch er gege de Puḫamme von Ḫubušna zoge.

De Tiglatpilesar III. listet meriri Könige vo Zentralanatoolie uuf, wonem Tribut i de Joore 739 und 732 v. Chr. zallt hend, drunder de Kaskäer Dadilu, de Wassurme vo Tabal, de Ušḫitti vo Atuna, de Urballa vo Tuḫana, de Tuḫamme vo Ištunda und de Urimme vo Ḫubišnu. Um 730 hetter de uufmüpfig Wassurme dör de Ḫulli, e „Soo vo Niemertem“ ersetzt, aso amene Emporkömmling. De Salmanassar hett em Ḫulli und sim Soo Ambari bifole uf Assyrie z choo, dai hett er em Ambari sini Töchter Aḫatabīša zor Frau ggee und hetten as König öber Ḫilakku iigsetzt, wo zwöschet Tabal und Hiyawa glegen isch.

De Sargon II. hett de König Kiakki vo Šinuḫtu bischuldigt, aser d Aid broche heb, e Masche, wo de Sargon o mit anderne Könige dörgefüert hett. Aso hett er ane 718 v. Chr. de Kiakki abgsetzt und de Kurti vo Atuna as Noofolger bistimmt. Ane 713 isch de Ambari a d Raie choo, wel er mitem Mita vo Muški und em Rusa vo Urartu abandlet heb. De Sargon het de Ambari samt Famili uf Assyrie verfrachtet und Tabal as e Provinz is assyrische Riich iiglideret. Doch Tabal, wo zerst vom Mita vo Muški, denn vo de Kimmerier bidrängt wooren isch, isch nöd zur Rue choo und de Sargon II. isch ane 705 v. Chr. im Chrieg gege d Kimmerier gfalle, woruf Tabal sich vo Assyrie glööst hett.

De Sennaherib isch zwaimool gege Tabal vordrunge, aber ooni Erfolg. De Esarhaddon het 679 v. Chr. bi Ḫubušna gege d Kimmerier gchämpft und isch denn geg s uufständische Ḫilakku vorggange. Underem Assurbanipal hett de Mugallu vo Tabal und Malida Ross an assyrische Hoof gschickt, well er Hilff gege d Kimmerier bruucht hett. Si Soo aber hett sich umentschide und mitem Kimmerierkönig Dugdamme verbündet, isch aber glii drufabe umchoo.

König vo Tabal

I Chlammere stönd d Joore, wo die Könige bilait sind. Ali Joorzaale sind v. Chr.

König vo Tabal

• Tuatti (836)
• Kikki (836), Soo vom Tuatti
• Tuwatti (Mitti 8.Jh.)
• Wasu-Sarrumma (ass. Wassurme, vor 730)
• Hulli (noch 730), ev. Neff vomene Ruwa
• Ambari, Soo vom Hulli

König vo Hubisna

• Puḫamme (836)
• Urimme (um 730)

König vo Tuwana

• Muwaharrani
• Warballawa (ass. Urballa, um 730), Soo vom Muwaharrani
• Muwaharrani, Soo vom Warballawa

König vo Nahida

• Saruwanni (836)

König vo Atuna

• Asahwi (ass. Ušḫitti, um 730)
• Kurti, Soo vom Asahwi

König vo Sinuhtu

• Kiakiya (ass. Kiakki, um 730)

König vo Istuna

• Tuḫamme

Literatur

• O. R. Gurney: The Hittites. London 1952.
• Seton Lloyd: Ancient Turkey. British Museum, London 1989.
• Yak Yakar: Ethnoarchaeology of Anatolia: Rural Socio-Economy in the Bronze and Iron Ages (= Monograph Series of the Sonia and Marco Nadler Institute of Archaeology 17). Tel Aviv, Emery and Claire Yass Publications in Archaeology 2000. ISBN 965-266-011-6