Tobias Wunderlich

Wärkdaate
Originalditel:	Tobias Wunderlich
Form:	Sengschbiil
Originalsprooch:	deitsch
Muusig:	Joseph Haas
Libretto:	Ludwig Andersen
Literarischi Vorlaag:	Erzehlong vom Hermann Heinz Ortner
Uruffüerig:	24. November 1937
Ort vo dr Uruffüerig:	Kassel
Lengi vo dr Opere:	2 ¾ Stond
Ort und Zit vo dr Handlig:	Dorf en de deitsche Alba om 1937 rom
Persoone
Dr Holzschua-Macher Tobias Wunderlich (Bariton) De Heilig Barbara (Sopran) Dui Zigeiner-Barbara (Mezzosopran) Dr Birgermoischtr (Bass) Dr Fink ond dr Wurm, zwoi Gmoidrät (Tenor ond Bass) Dr Schreiber vo dr Gmoid (Bass) Dr Mister Brown, a amerikanischer Kunschthändler (Tenor) Dr Rosazweig, nomôl a Kunschthändler (Tenor) Dr Mesner (Schbrechroll) Musikanda, d Eiwohner vom Dorf ond einige Wallfahrer (Chor ond Stadischda)

Dialäkt: Schwäbisch

Tobias Wunderlich ischt a deitscha Volksopr en drei Uffziig vom Kombonischda Joseph Haas (1879 bis 1960). S Libreddo stammt vom Ludwig Andersen (1883 bis 1978), wo mit-em birgerlicha Nama Ludwig Strecker ghoißa hôt, ond gôht zruck uff-na Erzehlong vom Hermann Heinz Ortner. Zom erschda Môl uff d Bihne komma isch des Werk am 24. November 1937 em Opernhaus z Kassel. Dui Opr hôt d Form vo-ma Sengschbiil, des hoißt, dass de oinzlne musikalische Doil wia Aria, Duett, Cheer ond so weidr durch gschbrochene Dialog mitnander vrbonda send. A Uffihrong dauret rond zwoi-dreivirtel Stond.

Dr Joseph Haas, dr Kombonischt vo dera Opr, uff-ma Fodole us-em Herderlexikoo vo 1931

Firs Orkeschtr braucht-ma

Zwoi Fleeda, zwoi Oboa, zwoi Klarinedda, zwoi Fagodd, viir Herner, zwoi Trombeeda, drei Posauna, oi Basstuba, a Harf, a Orgl, a Schlagwerk ond 30 Streicher

Handlong

Ort ond Zeit

Dui Opr schbiilt en irgend ama ärmlicha Dorf en de deitsche Alba zor Zeit vo dr Uruffihrong, also so oms Jôhr 1937 rom.

Erschtr Uffzug

Bild: En dr Kirch

Uff-em Fligelaltar vo dr Dorfkirch thront a wonderscheena Figur, wo de Heilig Barbara darstellt ond an hoha Wert han soll, obwohl dr Schnitzer et bekannt ischt. Weil dui Gmoid arg en de Schulda steckt, hôt dr Gmoidrôt beschlosse, dui Figur zo vrsteigra. Entresse zeiget zwoi reiche Manna; oiner drvoo ischt a Amerikaner namens Brown. Dr sell biadet a halba Millioo Mark ond kriagt da Zuaschlag.

Fir da Holzschuamacher Tobias Wunderlich isch des, was sei Hoimetort grad vrôschdalda duat, a Schendong vo dr Kirch, wenn et gar a Goddesläschderong. Drom fellt’r vôr dera Statue uff d Knia ond bidded om a Wonder. Sei Gebet wuud au glei erheert: Dui Barbara-Figur wuud lebendig, steigt raa vom Altar ond reicht em Tobias ihr Hand. Ihr Nama wär Elisabeth Velbacherin. Se sei em Middlalder d Magd vo-ma berihmda Bildhauer gwäa ond hett-em Modell gschdanda fir de Heilig Barbara. Wenn’s-em nix ausmacha dät, dät-se mit-em hoim ganga ond ehm als Magd diina. Dô drmit zeigt sich dr Holzschuamacher glei eivrstanda.

Vrwandlong – Bild: A Zemmer em Rôthaus

D Honorazioora vom Dorf rätslet driiber, wia dui Heiliga Barbara hôt oifach vrschwenda kenna, ohne dass des ebbr gmerkt hôt. Nôch ma langa Rom-ond-nom-diskudiira einiget-se sich dô druff, dass eigentlich bloß sella Zigeiner-Barbara als Ibltätere en Frôg komma kôô. Dui abr weist älle Ôschuldigong zruck ond kôô au beweise, dass-se oschuldich ischt. Dr amerikanische Kunschthendler Brown vrlangt d Rickgab vo seim Scheck. Abr dô drmit kommt’r z schbät, dr Schultes hôt-en bereits eigleest.

Zwoidr Uffzug

Bild: D Stub em Tobias seira Wohnong

Dr Tobias kôô’s emmer noh kaum glauba, was dô fir a Wonder bassiirt ischt. Wenn jetzt scho des Mädle us-em Middlalder bei ehm wohna duad, nô kennt’r jô amôl probiira, selbr a Figur vo dera Scheena zo schnitza. Ond siihe da: d Fellbachere stôht-em Modell. Se sait-em abr, er soll jô näamert vrzehla, wer sui en Wirklichkeit wär, sonscht miaßt-se wiidr vrschwenda.

Vrwandlong – Bild: Wiider s Zemmer em Rôthaus

Dr Tobias hôt a Vorladong uffs Rôthaus kriagt ond kommt-ra nôch. Dui Befrôgong steigret sich zo-ma reglreachda Vrheer, weil der Kerle vrdächdigt wuud, dui wertvolla Statue gschdohla zo han. Em Schuamacher glengt’s zwar, da Vordacht zo entkrefda, endem’r sei Magd au zom Rôthaus komma lôôt; abr en seira Wuat vrzehlt’r, wer des Mädle en Wirklichkeit ischt. En deam Moment vrdonklet sich s Zemmer, ond wia’s wiidr hell wuud, isch de “heilig Barbara” vrschwonda. Kurz druff kommt dr Mesner ond sait, sella helzerna Figur dät wiidr an ihrem ôôgschdammda Platz standa. Durch dui Nôchricht fellt älle em Zemmer an Stoi vom Herza – auß-rem Holzschuamacher, dr sell vrsenkt en dr Vorzweiflong ond duat Triabsal blôôsa.

Dridder Uffzug

Bild: Platz vôr dr Kirch

Des Wonder vom Vorschwenda vo dr Heiliga-Figur ond ihrem ibrraschenda Wiidruffdaucha hôt sich en kurzer Zeit en dr ganza Regioo romgschbrocha. Der Vorfall hôt bewirkt, dass aus-em Dorf a Wallfahrtsort wôrra ischt. An Haufa Leit vo weit her pilgret zor Kirch, om dui Heiliga Barbara om ebbes zo bidda. Es send et grad wenig Eiwohner, wo des Schbekdakel fir ihr Gschäft auszonitza vrschdandet. Dr Kunschthendler Brown probiirt’s a zwoids Môl, dui Holzfigur zo erwerba; abr dr Birgermoischtr gôht jetzt nemma uffs Angebot ei; nôch ällem, was bassiirt ischt, soll de Heilig Barbara nemme ihrn Platz vrlassa.

Em Tobias Wunderlich gôht dui Geschäftemacherei gheerich uff d Nerva. Lautstark fordret’r d Wallfahrer auf, Vrnunft ôôzonemma.

Vrwandlong – Bild: Wiider d Stub vom Tobias

So nôch ond nôch wuud dr Holzschuamacher mit seira Statue ferdich, au wenn’r jetzt koi Modell meh hôt. Uff oimôl kriagt’r Bsuach vom Gmoidrôt. Der will-en jetzt zom Ehrabirger ernenna; abr dui Ehrong ischt em Tobias et willkomma. Au em Mr. Brown sei Ôgebot, ehm dui selbr gschnitzda Barbara-Figur fir a stolza Summe zo vrkaufa, lehnt’r ab. Wia-nem abr nô der Amerikaner ôôbiadet, ehm em Lauf vo de nägschde baar Jôhr 10.000 Holzschua zo liifra, ischt’r wiidr vrsehnt mit dr Welt.

Wiidr alloi en seim Haus, macht dr Tobias a Nickerle. Uff oimôl wuud sei Statue lebendig ond steigt raa vo ihrem Podeschtle. Dr Tobias wacht auf ond strahlt sei Werk ôô. E-ma stilla Gebet schliaßlich fendet dia zwoi no anander.

Musik

D Musik isch durchweg tonal ond melodisch. Drom schbricht-se au an Haufa Leit ôô, au soddiche, wo normalerweise mit dr moderna Musik et viil ôôfanga kennet. Zom Doil strahlt des Werk a derba Frehlichkeit aus, vormischt mit-ra naiva Fremmichkeit. An bsondra Eidruck henderlasset dia Cheer en dr Opr. Am ôschbruchsvollschda send dia Dobbelcheer em Dridda Uffzug.

Litradur ond Quella

• Joseph Haas, Hermann Heinz Ortner, Ludwig Andersen: Tobias Wunderlich: Oper in drei Aufzügen (sechs Bildern) op. 90. Schott Music Verlag, Mainz 1937. ISBN 3-79573-313-8.
• Hellmuth Steger + Karl Howe: Opernführer. Fischer Bücherei KG, Frankfurt am Main, 1954, s Daschabuach mit dr Nommer 49.
• Clemens Wolthens: Oper und Operette. Tosa Verlag, Wien, 1967.