D Schbootziit vom alten Ägypte
D Schbootziit vom alten Ägypte isch d Periode vo 664 bis 332, d Ziit wo zum letschte Mol iiheimischi Dynaschtiie s Land regiert hai, bis zur Eroberig vom Alexander em Groosse. Es git Gschichtschriiber wo au die kuschitischi 25. Dynaschtii zur Schbootziit zele.
Chronologie
ändere
- Grüen: iiheimischi Dynaschtii;
- Rot: usländischi Dynaschtii.
Die 26. Dynaschtii (664-525)
ändereIm Johr 656 isch Ägypte nüm under dr Assyrische Kontrolle gschtande. Dr Psamtik I., 656-609, wo–wie si Vadder Necho I vor ihm–ä wichtigi Rolle in dr assyrische Verwaltig vom Land gschbiilt het, isch Pharao worde. Er het zur Meschwesch ghört, libyschi Chrieger wo sich im Nildelta agsiidlet hai. Dr Psamtik het brobiert, d Assyrer vor em Untergang dur d Babylonier und d Mede z bewahre und isch mit erä Armee bis nach Mesopotamie zooge und het 616 mit de Assyrer in erä Schlacht 300 Kilometer vo Babylon kämpft. Aber scho zwei Johr schbööter hai d Mede underem Cyaxares Assur eroberet und 612 isch Niniveh gfalle. S Ändi vom assyrische Riich isch 610 mit dr Eroberig vo Haran cho. Ägypte isch zwar nit erfolgriich gsi, het aber zum erschte Mol sit langer Ziit zeigt, ass me immer no mit em Land as erä politische und militärische Macht söt rächne.
Dr Necho II., 609-594, het agfange ä Schiffkanal vom Nil zu de Bittere Seä z grabe, het s aber widder ufgä. Er het ä Flotte lo baue, het Syrie eroberet und het 609 Haran belageret, aber d Babylonier hai en abgwehrt. 605 isch er bi Kerkamesch vom babylonische König Nebukadrezzar II. gschlage worde, het ganz Syrie verlore und sich müesse nach Ägypte zruggzieh.
Dr Wahibre (griechisch Apries), 587-569, het syrische Ufschdänd gege d Babylonier underschdützt, aber alli si niidergschlage worde. In Nordafrika het ihn dr libysch König vo Kyrene um Hilf gege d Grieche bittet. Im Wahibre si Armee isch aber gschlage worde und 569 isch dr Pharao gschdürzt worde vom General Ahmose.
Dr Ahmose II. (griechisch Amasis), 569-526, het dr Coup gege dr Wahibre agfüehrt und isch denn Pharao worde. Under ihm het Ägypte im allgemeine im Friide gläbt und het ä kulturelle Blüeteziit erläbt. Er het griechischi Kolonischte z Naukratis im Nildelta agsiidlet und gueti Beziehige zu de Grieche gha. Er het sich mit em Polykrates vo Samos und em Krösus vo Lydie verbündet. D Perser si ä Landmacht ohni Flotte gsi, so het dr Ahmose im Johr 560 Zypere eroberet. Gege s Ändi vo siiner Regierigsziit het dr Perserkönig Kambyses Ägypte mit emä Agriff droht und s Bündnis mit em Polykrates isch in Brüch gange.
Numen ä baar Mönet nach em Ahmose siim Dod het dr Kambyses II. Ägypte eroberet und im Ahmose si Sohn, dr Psamtik III, 526, abgsetzt.
Die 27. Dynaschtii (525-404)
ändereNochdäm dr persisch König Kambyses II. Ägypte, Libya und Kyrene eroberet het, het er d Titel vom enä Pharao agnoh und het bis 522 as ägyptische König gregiert. Er het au brobiert si afrikanischi Satrapii z vergrössere. Aber än Armee won er zur Siwa Oase gschickt het, isch schbuurlos in dr weschtlige Wüeschti verschwunde. Au in Nubie isch si Kampanie ohni Erfolg bliibe. Dr Kambyses het in Ägypte ä schlächte Ruef gha, oder das hai wenigschtens dr Herodot und dr Diodorus Siculus verzellt, will mä behauptet haig er wurd die ägyptische Götter nit verehre.[1]
Für d Perser isch Ägypte eini vo ihrne riichschte Satrapie gsi. Im Kambyses si Nochfolger, dr Darius I., 521-486, het dr Kanal wo dr Necho II. het afo usgrabe, fertig gmacht und so d Verbindig zwüsche Ägypte und Persie sehr verbesseret.
Im grossen und ganze isch Ägypte under dr erschte Perserdynaschtii wohlhabend und friidlig gsi. S het aber do und dört Rebellione gä wo underdruckt worde si, wie die wo noch erä Schdüürerhöhig 486 under em Darius usbrochen isch und si Nochfolger, dr Xerxes, 486-465, het müesse d Ägypter widr unterwerfe.[2]
Grösser und für d Perser gföhrliger isch än Ufschdand während dr Regierig vom Artaxerxes I. im Johr 460 gsi. Dr Afüehrer, dr Libyer Inarus, het sich mit de Athener verbündet, won ä Flotte vo 200 Schiff gschickt hai. Dr Satrap Achaemenes isch umcho in dr Schlacht bi Papremis im weschtlige Nildelta.[3]
In de letschte Johr vom 5. Johrhundert hai d Perser under sich sälber gschtritte. Dr jünger Kyros het sich gegen e Artaxerxes II. erhobe, isch aber in dr Schlacht vo Cunaxa im Johr 401 umcho. Dr Tamos, än Admiral vo Memphis won ä Fründ vom Kyros gsi isch, het die ganzi Flotte mit sch gfüehrt uf siiner Flucht nach Ägypte. Dört isch er aber vo öbberem, won em dr Diodorus Siculus dr Name Psammetichos gä het, hiigrichtet worde. Es git Hischtoriker wo dänke, ass dä Psammetichos dr König Amyrtäus vo dr 28. Dynaschtii gsi sig.[4]
Die 28. Dynaschtii (404-399)
ändereDr Amyrtäus, 404-399, vo Sais, villicht ä Verwandte vom Amyrtäus wo dr Kampf vom Inarus widdergfüehrt het, wo dä vo de Perser gfangegnoh worden isch, het im Johr 404 än Ufschdand gege d Perser agfüehrt und und vier Johr druf het er au Oberägypte eroberet. Denn het er s ganze Land bis 399 gregiert. Dr Amyrtäus isch dr einzig König wo zue dere Dynaschtii ghört.[5]
Die 29. Dynaschtii (399-380)
ändereZue dere Dynaschtii zellt mä vier König: dr Nepherites I., 399-93, dr Achoris (Hakor), 393-380, dr Psamuthes, 380, und dr Nepherites II, 379. Si hai vo Mendes im Nildelta us gregiert und die ägyptischi Flotte widr ufbaut. Si hai mit dä Schbartaner under em Evagoras a Bündnis abgschlosse und hai se mit Weizeliiferige und Material für ihri Schiff underschdützt. Dr Achosis het sogar fufzig Schiff gschickt für zum die griechischi Flotte z verschdärke. Aber d Artaxerxes het mit siinere Flotte vo 300 Schiff Zypere de Schbartaner widr abgnoh und dr Evagoras isch nach Ägypte gflüchtet. Schbööter het er mit de Perser si Friide gmacht. D Perser hai dr Satrap Datames gschickt für zum d Ägypter z underwerfe, aber dr Achoris het griechische Söldner underem Athener Chabrias und em Schbartanische König Agesilas aagworbe und het se in Chliiasie gege d Perser iigsetzt.
Die 30. Dynaschtii (380-343)
ändereDr Nectanebo, 380-362, het dr Droon usurbiert und het ä Persischi Armee under em Satrap Pharnabazos im Nildelta abgwehrt. Im Johr 374 het dr Pharnabazos ä neui Armee vo meh as 200,000 Ma under em Athener Iphikrates gschickt, wo bis Memphis vordrunge si. Wäge dr Nilüberschwemmig hai si sich müesse us em Land zruggzieh, bevor is s hai chönne erobere.
Im Nectanebo si Sohn Dschedhor, (362-360), het die agressivi Bolitik vo sim Vadder widdergmacht, und für zum se z finanziere het er s Gold us de Tämpel konfisziert und d Schdüüre erhöht. Während dr Dschedhor in Phönizie Chrieg gmacht het, isch dehai än Ufschdand usbroche. Si Brueder, dr Nectanebo, isch vo Syrie nach Ägypte zrugg und isch zum König gmacht worde. Dr Dschedhor het si Friide mit em Artaxerxes II. gmacht und het ghofft Hilf z übercho für zum Ägypte zrugg z erobere, aber dr Perserkönig isch 358 gschtorbe.
Dr Nectanebo II., 359-343, het en Ufschdand nidergschlage mit dr Hilf vom Schbartaner Agesilas, wo churz druf z Kyrene gschdorben isch. Im Johr 351 het er mit em Athener Diophantes und em Schbartaner Lamias zsämme än Agriff vo de Perser abgwehrt und denn an Ufschdand gege d Perser z Phönizie underschdützt. Er het im König vo Sidon 4000 griechischi Soldate gschickt aber dä het sich 344 de Perser ergä und dr Artaxerxes III. het d Schdadt lo verbrenne. D Perser hai denn en Armee vo 300,000 Fuesssoldate, 30,000 Kavallerischte und ä Flotte vo 300 Chriegs- und 500 Dransbortschiff gschickt. Dr Nectanebo het an Armee vo öbbe 100,000 Ma gha. Er het vorgha, sich an dr Nilmündig und in dr Sinaiwüeschti z verdeidige, aber d Perser si ins Nildelta iidrunge und dr Nectanebo isch nach Ethiopie gflüchtet.
Die 31. Dynaschtii (343-332)
ändereDie zweiti Perserdynaschtii foht under em Artaxerxes III. a, wien er s Land usblünderet und Schdatmuure und Befeschdigunge lot lo abrisse. 338 isch dr Artaxerxes ermordet worde, und für ä churzi Ziit het dr Nubier Chabash d Kontrolle über Deil vo Ägypte chönne a sich riisse.[6] Dr Ptolemäus Lagides, wo schbööter dr König Ptolemäus I. Soter worden isch, het im Johr 305 vo ihm als "König vo beide Länder", d. h. Pharao, gredet.[7] Aber scho 335 het dr Darius III. Ägypte zruggeroberet.
Quelle
ändere- ↑ The Encyclopedia Americana, Grolier Incorporated 1988, p.734
- ↑ James Maxwell Miller, John Haralson Hayes, A History of Ancient Israel and Judah, Westminster John Knox Press 1986, p.464
- ↑ Gaston Maspero, History of Egypt, Kessinger Publishing 2003, p.250
- ↑ Alan Henderson Gardiner, Egypt of the Pharaohs: An Introduction, 1961, p.372
- ↑ Alan Henderson Gardiner, Egypt of the Pharaohs: An Introduction, 1961, p.372
- ↑ Phiroze Vasunia, The Gift of the Nile: Hellenizing Egypt from Aeschylus to Alexander, University of California Press 2001, p.266
- ↑ Records of the Past Being English Translations of the Assyrian and Egyptian Monuments, Adamant Media Corporation 2001, p.73
Lueg au
ändereAllgemein:
Gschicht: