Dr Aitolisch Bund

Dr Aitolischi Bund isch e Zämmeschluss vo Stedt in dr antike griechische Landschaft Aitolie gsi.

Bis ins 3. Joorhundert v. d. Z. iine isch Aitolie en eender umbedütendi Region vo Griecheland gsi, au wenn e Zämmeschluss vo de Poleis därt zum ene Bund (koinon) scho für s Joor 367 v. d. Z. dokumentiert isch. Wo in de Diadochechrieg vo 321 v. d. Z. aa Makedonie und anderi Diadocheriich iiri Komflikt au uf griechischem Boode usdräit häi und d Kelte, wo d Grieche ene Galater gsäit häi, vo öbbe 280 v. d. Z. iigfalle si, isch d Bedütig vo de griechischi Stadtbünd gwaggse und si häi sich in Bundesstaate afo verwandle, wo d Mitgliider vor allem ere gmäinsame Ussepolitik verpflichdet gsi si. Näbe de bäide alte Groosspoleis Athen und Sparta und dr Insle Rhodos häi vor allem dr Achaiisch Bund (u. a. mit Sikyon und Korinth) uf em Peloponnes und dr Aitolisch Bund, wo s Gebiet von em zwüsche Epirus, Akarnie und Böozie gläägen isch, d Rolle vo nöije Regionalmächt übernoo. Alli die hellenistische Middelmächt häi brobiert, nid nume iiri Inträsse im Schatte vo de Groossmächt z verdäidige, sondern au iire Iifluss uf Chöste vo ihre Noochbere z vergröössere. Bald häi dorum au e Hufe Grieche zum Aitolische Bund ghöört, wo nid Aitoler gsi si

En ersti Bewäärigsbroob häi d Aitol(i)er gege d Galater bestande, wo si 279 v. d. Z. bi Delfi besigt häi. Bald druf, 277, isch s ene glunge, d Kontrolle über die delfische Amfiktyonii z gwünne, ooni formal zun ere z ghööre. Wie dr Achaiisch Bund under em Aratos vo Sikyon an Iifluss gwunne het, häi die makedonisch Köönig Antigonos II. Gonatas und Demetrios II. d Riwalidäät zwüsche de bäide groosse griechische Bünd chönne usnütze, zum d Herrschaft über Griecheland z bhalte. Dr Aratos het zwar do und dört d Aitoler as Bündnispartner gege Makedonie ghaa, mäistens si sich aber die bäide Bünd findlig gegenübergstande. 212 häi sich d Aitoler mit Rom gege dr Makedoneköönig Philipp V. verbündet und d Karthager under em Hannibal; eso häi d Makedone nid effektiv in Chrieg zwüsche de Römer und de Karthager chönne iigrife. Wil si aber nid gnueg Understützig vo Rom überchoo häi, häi si 206 e Separatfriide mit em Philipp müesse abschliesse. Noch em Zwäite Makedonische Chrieg, wo dr Aitolisch Bund sit 199 v. d. Z. e wichdige Verbündete vo Rom gsi isch, häi d Aitoler vo de Römer as Loon für iiri Hilf erwartet, ass iiri Macht vergröösseret wurd. Dr römisch Fäldherr Titus Quinctius Flamininus het aber 195 d Freihäit vo alle Grieche verkündet und dr Bund het nume d Kontrolle über e baar eroobereti Gebiet überchoo.

Denn häi d Aitoler e Bündnis mit em Seleukideriich under em Antiochos III. welle abschliesse, aber Rom het dä und sini griechische Verbündete ooni vil Brobleem im Römisch-Sürische Chrieg gschlaage. D Rümer häi 189 v. d. Z. dr wichdigst Haafe vo de Aitoler, Ambrakia, iignoo und dr Bund het de Römer hoochi Zaalige müesse mache. Er het mit de Römer e foedus iniquum ("ungliichs Bündnis") müesse abschliesse und faktisch d Oberhohäit vo Rom anerkennt. Denn isch s no zu schweere innere Unrueje choo und dr Bund het alli politischi Bedütig verloore. 167 isch er uf s ursprünglige Stammgebiet vo de Aitoler (Ätolie) begränzt gsi.

146 v. d. Z. häi d Römer au dr Widerstand vo de Achaier und Korinther underdruggt, und schliesslig isch Aitolie under em Augustus (woorschinlig 27 v. d. Z.) dr römische Browinz Achaea aagliideret worde.

Dr Aitolisch Bund wird vilmol seer vil negativer bewärtet as si grooss Riwal, dr Achaiisch Bund. Au hüte git s no Forscher, wo dängge, ass d Organisazioon vo de Aitoler primitiver gsi sig und ass si vor allem an gwaltsamer Expansion und em Mache vo Büti intressiert gsi sige. Die Vorstellig chunnt aber im Wääsentlige vom Polybios, wo us ere pro-achaiische und pro-römische Perspektive gschriibe het.

Litratuur

Werner Dahlheim: Gewalt und Herrschaft. Das Provinziale Herrschaftssystem der Römischen Republik. de Gruyter, Berlin u. a. 1977, ISBN 3-11-006973-3, S. 112 ff.
Arthur M. Eckstein: Mediterranean Anarchy, Interstate War, and the Rise of Rome (= Hellenistic Culture and Society. Bd. 48). University of California Press, Berkeley CA u. a. 2006, ISBN 0-520-24618-7, S. 300 ff.
Peter Funke: Die Bedeutung der griechischen Bundesstaaten in der Politischen Theorie und Praxis des 5. und 4. Jhs. v. Chr. In: Wolfgang Schuller (Hrsg.): Politische Theorie und Praxis im Altertum. Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 1998, ISBN 3-534-13050-2, S. 59–72.
Jörg-Dieter Gauger: Aitoler(bund), Aitolien. In: Hatto H. Schmitt, Ernst Vogt (Hrsg.): Lexikon des Hellenismus. Harrassowitz, Wiesbaden 2005, ISBN 3-447-04842-5, S. 25 ff.
John D. Grainger: The League of the Aitolians (= Mnemosyne. Supplementum 200). Brill, Leiden u. a. 1999, ISBN 90-04-10911-0.
Erich S. Gruen: The Hellenistic World and the Coming of Rome. 2 Bänd. University of California Press, Berkeley CA 1984, ISBN 0-520-04569-6.
Joseph B. Scholten: The Politics of Plunder. Aitolians and their koinon in the Early Hellenistic Era, 279–217 B.C. (= Hellenistic Culture and Society. Bd. 24). University of California Press, Berkeley CA u. a. 2000, ISBN 0-520-20187-6.
Joseph Scholten: The Internal Structure of the Aitolian Union: A Case-study in Ancient Greek Sympoliteia. In: Kostas Buraselis, Kleanthis Zoumboulakis (Hrsg.): Aspects of connecting poleis and ethne in Ancient Greece. National and Capodistrian University of Athens, Athen 2003, S. 65–80.

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Aitolischer_Bund“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.