Bengalischi Sproch

Dialäkt: Undermarkgreflerisch

Bangla (বাংলা ভাষা)
Verbreitig:	Bangladesch, Indie
Sprecher:	215 Millione (gschetzt)
Linguistischi Klassifikation:	Indogermanischi Sproche Indoiranischi Sproche Indoarischi Sproche Bengalisch
Offizieller Status
Amtssprooch vo:	Bangladesch, Indie (Bundesstaate Weschtbengale un Tripura)
Sproochchürzel
ISO 639-1	bn
ISO 639-2	ben
ISO 639-3	ben

D bengalisch Sproch (বাংলা ভাষা, Bāṃlā bhāṣā, Bangla bhasha) ghert zum indoarische Nascht vu dr indoiranische Untergruppe vu dr indogermanische Sproche.

Si wird vu zmindescht 215 Millione Mänsche as Muetersproch gschätzt (Stand: 2005). Dodervu läbe iber 140 Millione z Bangladesch, wo Bengalisch Amtssproch isch. Derzue wird s vu rund 75 Millione Sprächer z Indie gschwätzt, wu s aini vu 22 offiziäll anerkännte Sprochen, Amtssproch vu dr Bundesstaate Weschtbengale un Tripura un di zwotgreescht yyhaimisch Sproch no Hindi isch.

Dr Räscht vu dr Sprächer verdailt sich uf Malaysia, Nepal, Saudi-Arbabie, Singapur, d VAE, Großbritannie un d USA.

Noch e Dail Statischtike isch Bengalisch no Hochchinesisch, Änglisch, Hindi, Spanisch, Russisch un Arabisch di sibtmaischtgschätzt Sproch uf d rWält. Doderby sin fir alli Sproche näbe dr Muetersprochler au no Zwaitsprochler mitzellt.

Schrift

Verbraitigsbiet vum Bengalisch z Sidasie

„Ich haa di gäärn“ in bengalischer Schrift, transkribiert: Ami tomake bhalobashi

Bengalisch wird in ere aigene Schrift gschribe. S handle sich um e Brahmi-Schrift, wu mit dr Devanagari verwandt isch, wu u. a. Hindi un Sanskrit dermit gschribe wäre. A Alphabet bstoht us 11 Vokal un 36 Konsonante. Näbe 10 Vokalchurzzaiche, wu in silbische Verbindige dr Vokal chännzaichne, wu noch em Konsonant chunnt, git s 3 sekundäri Lutzaiche fir d Chännzaichnig vu dr Uussproch vum Vokal (nasaliert, ghucht). S het iber 200 wyteri Schriftzaiche fir Konsonant-Vokal-Verbindige un Konsonantecluster us zwee oder drei Konsonante, wu sich us dr Form dervu Art un Abfolg vu dr Ainzellut aber erschließe leen.

Bengalischi Ziffere wäre mit aigene Zahlzaiche gschribe, s wäre aber allmee au di Arabische Ziffere brucht.

Grammatik

Bengalisch folgt dr Subjäkt-Objäkt-Verb-Satzstellig. S het Poschtpositione statt Prepositione. S git kai grammatikalischs Gschlächt.

Adjektiv un Nomen verändere sich wenig. Verbe verändere sich vilmol je no Person, Zyt un Hefligkaitsform, aber nit noch em Numerus (Aizahl/Meezahl).

Gschicht

Gängigerwys wäre drei Epoche unterschide:

• Altbengalisch (900/1000 bis 1400)
• Mittelnebgalisch (1400 bis 1800)
• Neibengalisch (syt 1800)

Di eltschte literarische Zyygnis vu dr bengalische Sproch sin d Charyapada, e Sammlig vu 47 Lieder vu verschidene Dichter, wu scho vor 1000 n. Chr. gschribe wore sin. In dtr Zyt vu 1350 bis 1800 sin vil literarischi Wärch mit religiese Theme verfasst wore.

Bis ins 18. Johrhundert het s kai ainhaitligi Standardsproch gee. E sprochwisseschaftligi Untersuechig vu dr bengalische Grammatik, Vocabolario em idioma Bengalla, e Portuguez dividido em duas partes, isch erscht in dr Johr 1734-42 vum Portugies Manuel da Assumpção verfasst wore, wu z Bhawal Missionsarbet glaischtet het.

Im 19. Johrhundert isch d Sproch in dr Hauptsach vum Ram Mohan Roy un em Ishwarchandra Vidyasagar systematisiert wore. Dr Vidyasagar het s Sadhu Bangla gschribe, wu speter s Barna-Parichaya drus entwicklet woren isch, e Text, wu allno ne großi Roll spiilt im Sprochunterricht in bengalische Schuele.

Di bengalisch Sproch het derzue byydrait, ass sich e aigeni nationale Identitet im ehmolige Oschtpakistan uusebildet un schließli zum Entstoh vun eme unabhängige Staat Bangladesch gfiert het. Bangladesch isch vu 1947 bis 1971 e Dail vu Pakistan gsii, wu us dr zum große Dail islamische Landesdail vu Britisch-Indie bildet woren isch. In dr Johr 1950-52 het d Zäntralregierig vu Pakistan versuecht, Urdu as ainzigi Amtssproch durezsetze. Am 21. Februar 1952 isch s wäge däm zue gwaltdetige Ussenandersetzige zwische proteschtierende bengalische Studänte un dr pakistanische Bolizei chuu.

Au im indische Bundesstaat Assam isch s am 19. Mai 1961 un am 21. Juli 1986 zue Uusschrytige chuu, wel do d Landesregierig vu Assam baidi Mol versuecht ghaa het, Asamiya as ainzigi Amtssproch au fir di bengalisch Bevelkerig vu Assam yyzfiere.

Dialäkt

Dr Sprochwissenschaftler Suniti Kumar Chatterjee het im 19. Jh. d Dialäkt vum Bengalisch in vier Gruppe ufdailt: Rarh (Sidbengale), Banga (Oschtbengale), Kamarupa (Assam) un Varendra (Nordbengale).

Dr Sukumar Sen het anne 1939 s Varendra no unterdailt un het dodermit fimf Dialäktgruppe definiert: Radhi, Bangali, Kamrupi, Varendri un Jhadkhandi. S Standard-Bengalalisch basiert uf em Radhi. S Bangali wird hite vilmol no unterdailt in Nordbengalisch, Oschtbengalisch un Sidbengalisch.

E Dail Sprochwissenschaftler definiere au no wyteri Dialäkt vum Bengalisch, wu vu andre Linguischte scho as aigenständigi Sproche aagsäähne wäre: Kharia Thar, Mal Paharia, wu noch verwandt sin mit em Weschtbengalisch, Rajbangsi un Hajong, wu noch verwandt sin mit em Nordbengalisch.

Literatur

• Dusan Zbavitel: Lehrbuch des Bengalischen. 2. Aufl. Heidelberg 1996, ISBN 3-87276-142-0
• Elvira Friedrich: Einführung in die indischen Schriften, Tl. 2. Gujarati, Gurmukhi, Bengali, Oriya. Hamburg 2002, ISBN 3-87548-219-0
• William Radice: Teach yourself Bengali. (2003) ISBN 0-07-141368-5
• Rainer Krack: Kauderwelsch, Bengali Wort für Wort. Reise Know-How 2000, ISBN 3-89416-513-8

Weblink

D Wikipedia uff Bengalisch

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Bengalische_Sprache“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.