Tschutte

Dä Artikel beschäftigt sich mit em Begriff Fuessball als Sportart, für ds glichnamige dazueghörige Sportgrät lueg Fußball (Sportgerät).

Tschutte oder Tschuute oder au Schutte (aues vo änglisch to shoot^[1]) und vom Hochdütsche überno: Fuessball, isch e Ballsport, wo zwei Mannschafte mit je elf Spiiler (eim Torhüeter u zäh Fäudspieler) gägenang aträte. Ziil isch es derbi, d Balle is gägnerische Goal ds bringe.

Fuessball wird hauptsächli mit em Fuess gspiut, jedoch dürfe d Tschütteler o anderi Körperteil, usgno si ihr Häng u Arme, verwände. Dr Goalie isch der einzig Spiiler vor jewilige Mannschaft, wo d Balle innerhaub vom eigene Strofruum mit dr Hang spiile darf.

Allgemeins

Fuessball isch hüt eini vo de beliebtischte u am witischte verbreiteti Sportarte wäutweit, rangiert auerdings bir Zauh vo de regischtrierte Spiler dütlech hinger Volleyball uf Rang zwöi. Lut Agab vom Wäutfuessballverband FIFA hei im Jahr 2001 über 240 Millione Mönsche, wo i Verein organisiert si, i über 200 Länder Fuessball gschpiut. 207 Länder u autonomi Regione si Mitgliider vor FIFA. Vor auem di eifache Grundregle sowie di gringi Usrüstig, wo zur Usüebig vo däm Sport notwändig isch, hei das Spiu, wo wäutwit di gliche Regle het, so populär gmacht und het sini Usbreitig gförderet. D Mönsche verfolge Fuessball nid nur aus Zueschouer, är wird o vo viele im Amatörberich gspiut. Allei z Dütschland si sächs Millione Lüt i über 27'000 Fuessballvereine aktiv. Daderzue chömme no öbbe vier Millione Mönsche, wo i ihrer Freizit in Hobby-, Betriibs- oder Thekemannschafte regumässig oder i de Grümpelturnier Fuessball spiile.

Es wird aber nid nur uf dr ganze Wäut Fuessball gspiut, sondern es gö o Millione Mönsche regumässig i Fussballstadie, um em Spiu zuzluege. Besonders z Europa u z Südamerika dominiert Fuessball d Sportberichterstattig. Wit meh verfouge d Spiu i aue Länder vor Wäut über ds Färnseh. D Fänkultur, wo sich drus entwicklet het, isch überwiegend männlech prägt u het glägentlech o Elemänt vom Hooliganismus u dr Homophobii vorzwise, aber äbefaus gägelöifigi Erschinige. Frauefuessball isch i dr öffentleche Wahrnähmig ufgrund vo dr männleche Prägig witus weniger präsent, doch nimmt är i einige Länder, wie bispiuswis de Vereinigte Staate, e bedütendi Roue i.

Wie d Popularität vo dere Sportart zuegnoh het, isch o d Azau vo Fuessballverletzige gschtige. Öpe 40 bis 60 Prozent vo de Sportverletzige u 3,5 bis 10 Prozänt vo de Ufenthaut im Chrankehus si z Europa uf e Fuessball zrückzfüehre. Jedoch ligt die relativi Hüfigkeit vo de Verletzige dütlich hinger de Sportarte Rugby, American Football, Basketball odr Iishockey.

Reglä

Au im Fuessball gets Regle: Fuessball wird im Profifuessball ufeme rächteggige Raseplatz, sältener eme Hartplatz oder emmer meh au ufeme Kunschtrase gspelt.

D Längi vo de Goallinie söt zwösche 45 ond 90 Meter sii, d Siitelinie zwösche 90 ond 120 Meter. Be Länderspel send folgendi Maas vorgschrebe: 68 Meter Goallinie ond 105 Meter Siitelinie. S Speelfäld wer dör en wiisi Linie, wo mäistens us Chalk gmacht wird, omrandet ond gränzt so s Speelfäld iih. D Linie dörfe höchschtens zwölf Zentimeter bräit sii. Wiiter wird met dene Linie de Strofruum, d Mettellinie, de Aspelkräis ond de Goalieruum markiert.

Wiiter gets bem Fussball zwoi Goal. Si send 7.32 Meter läng ond 2.44 Meter höch. Die Goal befende sech i de Metti vo de Goallinie. De Rahme vom Goal bestoht us 2 Pföschte (lenks ond rächts) ond äinere Latte (obä). Dass de Ball ned hende i d Tribüne flüügt, het jedes Goal es Netz, wo de Fussball söt uufhalte. De Fuessball sälber esch rond ond söt useme Material wie Läder bestoh.

D Usröschtig vo de Fäldspeler ond vom Goalie send es Trikot, Stölpe, Schiinbäischoner, Fuessballschue ond chorzi Hose. De Goalie het mäischtens no Händsche ah. I de Regle stoht, dass d Speler käi Schmock dörfit träge ond auch Brölle söte besser ned träit wärde. Eso send Verletzige vorbeugt.

De Ball dörf met em ganze Körper berüert wärde, osser de Ärm ond de Händ. De Goalie esch en Usnahm. Er het es onderschedlechs Trikot (mäischtens längärmig) wie d Fäldspeler ah, so dass de Schiedsrechter («Schiri») ehn guet gseht. Als äinzige Speler döf de Goalie de Ball au met Ärm ond Händ berüere. Das aber nome ennerhalb vom Stroofruum. Wiiter dörf er de Ball nome i d Hand neeh, wenn de Ball ned vomene äigene Metspeler absechtlech met Fuess oder Chnüü zo ehm abgspelt worde esch (Röckpass). Osserhalb vom Stroofruum esch de Goalie wie en normale Fäldspeler. Bemene Iiworf dörfe au d Fäldspeler de Ball i d Händ neh.

D Speelziit esch i zwöi Hälftene Iitäilt. Jedi esch 45 Miinute lang. D Pause i de Metti beträit maximal 15 Miinute. Die reali Spelziit esch aber mäistens e chlii lenger, well de Schiri ufgrond vo Speelonterbrächige loot lo nochspele, die sogenannti Nochspeelziit.