Gschicht vo der Technik

D Gschicht vo der Technik isch so alt wie d Gschicht vo der Menschheit. Vo siine Afäng aa het der Mensch versuecht, siis Läbe dur Hilfsmittel z erliechtere. D Technik isch en wichtige Beschtandteil vo der menschliche Kultur- und Zivilisations-Gschicht. Do unde sind einigi wichtigi Meileschtei vo der Technik-Entwicklig:

Vor öbbe 600'000 Johr, eventuell au scho früecher: D Hominide stelle Wärkzüüg us Schtei här.
Vor öbbe 350'000 Johr: S Füür wird in China zum erste Mol brucht.
4. Johrtuusig vor Christus: S Wage-Rad isch erfunde.
3. Johrtuusig v. Chr.: Papyrus zum druf schriibe z Ägypte
3. Johrtuusig v. Chr.: Sägelschiff in Ägypte; dr Bau vo de Pyramide
3. Johrtuusig v. Chr.: Dr eltischt Bärgbau z Europa
2. Johrtuusig v. Chr.: Bronze
um 1600 v. Chr.: Metall- und Glasschmelze z Ägypte
ca. 500 v. Chr.: Aatrieb vo technische Vorrichtige (z. B. Müli) mit Göpel, wo vo Dier atrybe wärde, bi de Grieche
3. Johrhundert v. Chr.: Iiseguss z China
um 275 v. Chr.: manuelli Cholbe-Pumpi erfunde
um 180 v. Chr.: Druck-Wasserleitig vo Pergamon mit öbbe 18 bar Druck
öbben am Afang vo unserer Ziträchnig: Wassermüli z Rom
1. Johrhundert nach Chr.: Glasfänschter z Rom
5. Johrhundert: Stygbügel zum Ryte, z China
um 1000: Uusbreitig vom Wasserrad z Europa
um 1050: Destillation vo Alkohol
12. Johrhundert: Entdeckig vo chemische Süürine
ab 12. Johrhundert: Windmühlene in Europa (z Persie scho im 7. Johrhundert)
1231 Schiesspulver in China, 1320 Gschütz z Europa
13. Johrhundert: Brille
14. Johrhundert: Turmuhr
um 1445: Buechdruck mit beweeglige Letter
um 1500: Maschine-Entwürf, vom Leonardo da Vinci
1510: Taschenuhr
1561: Dräibank
1611: Färnrohr, vom Johannes Kepler
1642: Rächnigsmaschine, vom Blaise Pascal
1690: Eifachi Dampfmaschine, vom Denis Papin
1776: Erschti awändbari Dampfmaschine im ene änglische Iisewärk
1784: Flug vom erschte Heissluftballoon, vo de Brüeder Montgolfier
1804: Erschti Tampflokomotiyv
1805: Lochschtreife-programmierte Wäbstuel
1816: Stethoskop, Abhörgrät vom Dokter (symbolisch für en Medizin-Fortschritt im 19. Johrhundert)
1817: S erschte Welo, vom Karl Drais
1826: Di erschti Fotografy vom Joseph Nicéphore Niépce
1837: D Telegrafy wird bi dr Ysebaan brucht.
1848: Erschti bruuchbari elektrischi Lampe
1861: Telefon
1866: Elektromotor
1879: Elektrischi Lokomotyv mit 3 PS, vom Werner Siemens
1882: Erschts Chraftwärk in New York, vom Thomas Edison
1885: Erschts Automobil, vom Carl Benz
1878: Patänt für en Fonograaf, em Thomas Alva Edison verlie.
1903: Motorflugzüüg, vo de Brüeder Wright
1912: Ärdöl-Raffinerie
1920: Überträgig vom ene Konzärt z Dütschland mit em Radio
1924: Erschte medizinische Dialyse-Apparat für Niere-Gschädigti, vom Georg Haas
1928: Plexiglas (Kunschtstoff-Glas)
1938: Erschti Chärnschpaltig, vom Otto Hahn
1941: Programmgschtürte Relais-Computer
1946: Autotelefon
1947: Transischtor, erfunde i de Bell Laboratories
1954: Afang vom Bou vo Induschtryroboter
1954: Erschts zivils Chärnchraftwärk i der Sowjetunion
1969: Mondlandig vo de USA
1969: S Arpanet goot in Betriib.
1972: E-Mail-Programm, vom Ray Tomlison
1972: Mikroprozässor für chlineri Computer (anstell vo Transischtore wie vorhär)
1981: D CD wird z Berlin öfentlich vorgstelt.
1982: Solarzälle-Chraftwärk z Kalifornie
1984: Domain Name-Syschteem für s Internet
1985: Dr Iran setzt im Chrieg gägen Irak s erschte Mol Kampfdroonen y.
1989: Dr Tim Berners-Lee schrybt s Information Management: A Proposal.
1991: Afäng vo der breitere Awändig vom Internet
1997: Landig vom mobile Roboter Sojourner uf em Mars
2001: S erschte UMTS-Telefonnetz uf dr Isle of Man
2001: Gründig vo dr Online-Enzyklopädy Wikipedia
2005: Gründig vo YouTube

Literatur

Friedrich Klemm: Geschichte der Technik, 1983