Kilimandscharo
Dr Kilimandscharo (au Kilimanjaro, Kilimandscharo-Massiv oder Mount Kilimanjaro, vu 1902 bis 1918 Kaiser-Wilhelm-Spitze oder au Wilhelmskuppe) isch mit 5.893 m (offiziäll: 5.895 m) Hechi iber em Meeresspiegel s hegscht Bärgmassiv vu Afrika. S Massiv im Nordoschte vu Tansania het mit em Kibo dr hegscht Bärg vum afrikanische Kontinänt.
| Kilimandscharo | |
|---|---|
| |
| Art | Hochgebirg |
| Typ | Schichtvulkan |
| Lag | Oschtafrika, Nordoscht-Tansania |
| Negschti Stadt | Moshi |
| Geografischi Lag: | 3° 4′ S, 37° 22′ O |
| Geologischi Lag | Rand vum Oschtafrikanische Grabe |
| Schutzstatus | Nationalpark; Wältnaturerb (UNESCO) |
| Hegschte Gipfel | Kibo, 5.895 m (hegschte Bärg z Afrika) |
| Lengi / Braiti (max.) | 80 km / 60 km |
| Erschtbstygig | am 6. Oktober 1889 dur dr Hans Meyer, dr Ludwig Purtscheller un dr Yohani Kinyala Lauwo |
Anne 1987 isch d Landschaft vu dr UNESCO zum Wältnaturerb erklert wore.
Geografi
ändere
S Kilimandscharo-Massiv lyt rund 340 km sidlig vum Äquator im Nordoschte vu Tansania, rund 500 km nordweschtlig vu dr Stadt Daressalam un in dr Nechi vu dr kenianische Gränz, Nairobi lyt 200 km nordwechstlig. Bis zue dr Mitti vum Victoriasee sin s fascht 560 km no Nordweschte.
Derwylscht s 750 bis 1.000 m hoch Gländ um s Kilimandscharo-Massiv in Richtig Oschte noch em 2.463 m hoche Pare-Gebirg schlään zum Indische Ozean aabegoht, goht s no Weschte un Norde in d Gebirg un Hochländer vu Tansania un Kenia iber, no Side in d Massai-Savanne. Uugfehr 70 km sidweschtlg vum Bärgmassivs ragt dr 4.562 Meter hoch Mount Meru uf.
Di hegscht Hebig vum Massiv un dodermit dr hegscht Punkt vu Afrika isch mit 5.895 Meter dr Kibo (= Der Helle). Dr zweethegscht Bärg z Afrika, dr Batian, wu im Mount-Kenya-Massiv lyt, isch 325 km wyt ewäg im Norde. Bis zum Margherita Peak im Ruwenzori-Gebirg, em dritthegschte Bärg vu Afrika sin s 900 km no Nordweschte.
Gipfel
ändereS Kilimandscharo-Massiv bstoht in dr Hauptsach us drei Vulkan. Dr hegscht dervu isch dr Kibo (= Der Helle), dr Gipfel vum Kibo uf 5.895 Meter wird Uhuru Peak gnännt. Uf em Gipfelplatoo git s no dr 1,9 mol 2,4 Kilometer große Kibo-Krater. In däm lyt dr Reusch-Krater (rund 800 Meter Durmässer un bis 200 Meter dief), am Rand vu däm lyt wider e chlaine Krater, dr Inner Cone (5.835 m).
Rund zeh Kilometer eschtlig vum Kibo un dur e wyte, durschnittli 4.300 Meter hoche Sattel mit däm verbunde, ragt dr felsig, 5.148 m hoch Mawenzi (= Der Dunkle) uf, wu kai Glätscher het. Iber e im Mittel 3.700 m hoche Sattel chunnt mer ca. 15 Kilometer weschtlig vum Kibo zum Shira (3.962 m). Dr Shira isch e platooartige Bärg, au ohni Glätscher.
Glätscher
ändereDrotz ass s Kilimandscharo-Massiv in dr tropisch-haiße Regione vu dr Ärd lyt, isch s näb em Ruwenzori-Gebirg un chuum no verglätscheret Mount-Kenya-Massiv, wu au z Äquatorial-Oschtafrika lige, dr dritt verglätscheret Hochgebirgszug uf em Kontinänt.
Di jinger Verglätscherig am Kilimandscharo bschränkt sich uf dr Kibo. Zwische 1912 un 2009 isch d Yychappe vu 12 km² uf 1,85 km² yygschrumpflet, e Verluscht vu 85 %. Hauptgrund fir dää Ruckgang isch e regional druckener Klima syt Änd vum 19. Johrhundert.[1][2][3][4]
Klima
ändereS typisch Klima in dr Region um s Kilimandscharo-Massiv het e uusbregte Johresgang vum Niderschlag mit zwoo Rägezyte (Merz-Mai, Oktober-Dezämber) un zwoo Druckezyte, di chlai Druckezyt (Jänner un Februar) cha aber in ainzelne Johr au niderschlagsryych syy. Di mittler Monetstämperatur am Fueß vum Bärg lyt ganzjehrig iber 20 °C. Am Massiv sälber änderet sich s Klima vor allem in dr vertikaler Richtig stark, was sich in dr Abfolg vu verschidene Vegetationszone spieglet. Di diefer glägene Biet (bis ca. 3000 m) sin fycht, vilmol in Wulke yygmummlet un mit eme maschtige Rägewald decikt. Mit dr Hechi wird d Vegeteation all weniger, Tämperatur un Niderschlag nämme ab. Am Gipfelplatoo vum Kibo sin di boode Rägezyt zwor no uusbregt, di jehrlig Niderschlagsmängi lyt aber nume no bin eme Zehntel vu sällere im Rägewaldgirtel. D Tämperatur stygt sälbscht in dr Nomittagsstunde nume sälte iber dr Gfrierpunkt.
Gwässer
ändereAm Kilimandscharo-Massiv entspringe zahlrychi Gebirgsbäch, wu zem Byschpel vum verglätscherete Gipfel vum Kibo härchemme un dur di dichte Wälder d Bärghaale aaberusche. Si gehn vum Massiv in alli Himmelsrichtige. Us sonige chlaine Bärgbäch entstehn speter dr Pangani un dr Galana.
Wäg dr gääche Bärghaale het s am Kilimandscharo-Massiv nume chlaini Seeä. Am Sidfueß lyt Chala-See (au Dschalasee gnännt; 877 m; 4 km²) un e weng wyter sidlig dr Jipe-See (707 m; 46 km²), wu beedi uf dr Gränze vu Tansania zue Kenia lige. Am Sidweschtfueß vum Massiv, scho im Arusha-Nationalpark, lige d Momella-Seeä.
Geologi
ändereS Kilimandscharo-Massiv het e vulkanische Ursprungs. S lyt uf dr eschtlige Grabeagsle vum Oschtafrikanische Grabebruchsyschtem. In Verbindig mit kontinäntale Grabebrich git s zmaischt e vulkanischi Aktivitet dur dr Ufstiig vu Matrial us dr Asthenosphäre (vilmol au Manteldiapir) un dr Uusdinnig vu dr Lithosphäre, wu dodermit verbunden isch. Im Gegesatz zum Rote Meer un em Golf vu Aden, wu vu mittelozeanische Rucke durzoge wäre, isch dr Oschtafrikanisch Grabebruch kai Blattegränze. Eso ne kontinäntale Grabebruch cha aber s Aafangsstadium syy vum Ufbräche vu Kontinänt.
Am Kilimandscharo-Massiv, wu rund zwoo bis drei Millione Johr alt isch, het s dr wahrschyns grescht Vulkanuusbruch vor rund 360.000 Johr gee. S letscht Mol soll dr Kibo um 1700 uusbroche syy, syterhär isch d vulkanisch Aktivitet uf eme nidere Nivoo, isch aber nit ganz verlosche.
Bflanze- un Dierwält
ändereS Kilimandscharo-Massiv isch ain vu dr wichtigschte Läbesryym fir di afrikanisch Bflanze- un Dierwält.
Bflanzewält
ändere
Unterhalb vu dr Glätscher, Schneefälder un Froschtschuttwieschtine schließt sich e dailwys maschtig Grasland aa, wu in e Hurschtland ibergoht. Im Sid goht d Baumgränze bis uf maximal 3.500 m Hechi, durschnittli lyt si bi 2.700 bis 3.000 m iber em Meeresspiegel.
Dur s fycht-haiß Klima het sich nit nume in dr unteren Regione vum Gebirg e rychhaltigi Rägewaldflora entwicklet. Dr Rägewald lyt zwische 1.400 un 3.000 m Hechi, maximal goht er bis 3.300 m Hechi. In dr Umgäbig vum Bärgmassiv git s Gras- un Baumsavanne, derzue au Simpf.
Zue dr Flora am Kilimandscharo-Massiv un in dr Umgäbig ghere unter anderen:
- Akazie
- Baumhaide
- Farn
- Flächte
- Erikahurscht, bis 10 m hoch
- Konifere
- Chryzchrut , 5 bis 6 m hoch
- Liene
- Lobelie
- Miesch
- Olivebaim
- Orchideeä
- Palme
- Riise-Graischryter
- Wacholder
- Zedere
Fauna
ändere
Zue dr Fauna am Kilimandscharo-Massiv un in dr Umgäbig ghere unter anderen:
Kilimandscharo-Nationalpark
ändere
Dr Kilimandscharo-Nationalpark, wu 1973 grindet un 1977 ufgmacht woren isch, umfasst s Kilimandscharo-Massiv mit dr Rägewälder un dr Bärg Kibo, Mawenzi un Shira. Dr Park isch rund 756 km² groß un lyt uf 1800 bis 5895 m Hechi iber em Meeresspiegel.
Wenig Kilometer weschtlig uf kenianischem Bode lyt dr Tsavo-West-Nationalpark mit syyne Hyffe Großdierarte. Diräkt eschtlig vum Park lyt dr Arusha-Nationalpark. No wyter im Oschte, zwisch em Kilimandscharo un em Victoriasee lyt dr in dr Serengeti dr Serengeti-Nationalpark mit em große Ngorongoro-Krater un syyre arteryyche Flora un Fauna.
Gschicht
ändereZum erschte Mol bstiige wore isch dr Kibo, dr hegscht Gipfel vum Kilimandscha am 6. Oktober 1889 dur dr Leipziger Bärgstyyger, Geograf un Forscher Hans Meyer, dr eschtrychisch Alpinischt Ludwig Purtscheller un dr yyhaimisch Bärgfierer Yohani Kinyala Lauwo.
Fueßnote
ändere- ↑ Brian Vastag: "The melting snows of Kilimanjaro". Nature, , abgruefen am 13. November 2009 (änglisch).
- ↑ International Journal of Climatology: Modern glacier retreat on Kilimanjaro as evidence of climate change: observations and facts. (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) (änglisch)
- ↑ Journal of Geophysical Research: Solar-radiation-maintained glacier recession on Kilimanjaro drawn from combined ice-radiation geometry modeling. (Memento vom 30. Septämber 2007 im Internet Archive) (eänglisch)
- ↑ Journal of Geophysical Research: Ablation and associated energy balance of a horizontal glacier surface on Kilimanjaro. (änglisch). Archiviert vom Original am 30. September 2007; abgruefen am 9. November 2011.
Literatur
ändere- Kurt Brunner: Frühe Karten des Kilimandscharo – Ein Beitrag zur Expeditionskartographie. In: Cartographica Helvetica. Heft 30 (2004), S. 3–9. Volltext
- Richard Crane und Nicholas Crane: Kilimandscharo per Rad: Mit dem Mountain-Bike auf den höchsten Berg Afrikas. Schneider, München 1987. ISBN 3-505-09602-4.
- Christof Hamann/Alexander Honold: Kilimandscharo: Die deutsche Geschichte eines afrikanischen Berges. Verlag Klaus Wagenbach, Berlin 2011. ISBN 978-3-8031-3634-3.
- P. Werner Lange: Traumberg Kilimandscharo: Vom Regenwald zum tropischen Eis. Ein Reisebericht. AS-Verlag, Zürich 2008. ISBN 978-3-909111-51-0.
- Hans Meyer; Heinrich Pleticha (Hrsg.): Die Erstbesteigung des Kilimandscharo. Ed. Erdmann, Stuttgart 2001. Reihe Alte abenteuerliche Reiseberichte. ISBN 3-522-60281-1.
- Fritz Rodulph und Percy Stulz: Jambo, Afrika Brockhaus Verlag Leipzig 1970
Weblinks
ändere
Commons: Kilimandscharo – Sammlig vo Multimediadateie- Iidrag in der Wälterbliste vo dr UNESCO uf Änglisch und uf Französisch
- Dateblatt vu dr UNEP-WCMC zum Kilimandscharo-Nationalpark (PDF-Dokument, 330 kB; änglisch)
- NASA Earth Observatory: Snow and Ice on Kilimanjaro (änglisch)
- G-O.de: Kilimandscharo – Weißer Riese in Gefahr
- Bilder und ein Reisetagebuch zur Besteigung des Kilimanjaro über die Machame-Route