Tansania

	Jamhuri ya Muungano wa ; Tanzania (Swahili); Vereinigti Republik Tansania
{{{ARTIKEL-FLAGGE}}}	{{{ARTIKEL-WAPPEN}}}
	Wahlspruch: Uhuru na Umoja; Swahili fir „Freihait un Ainhait“
Amtsspraach	Swahili (de facto)
Hauptstadt	Dodoma
Regierigssitz	Daressalaam
Staatsoberhaupt	Samia Hassan Suluhu
Regierigschef	Samia Hassan Suluhu
Flächi	945.087 km²
Iiwohnerzahl	36.766.356 (Stand Juli 2005)
Bevölkerigsdichti	39 Iiwohner pro km²
Währig	Tansania-Schilling
Unabhängigkeit	am 9. Dezämber 1961 vu Großbritannie
Nationalhimne	Mungu ibariki Afrika
Zitzone	UTC+3
Kfz-Kennzeiche	EAT
Internet-TLD	.tz
Vorwahl	+255

Tansania, amtlig Jamhuri ya Muungano wa Tanzania (Swahili: Vereinigti Republik Tansania), isch e Staat z Oschtafrika. S lyt am Indische Ozean un gränzt an Kenia un Uganda im Norde, Ruanda, Burundi un di Demokratisch Republik Kongo im Weschte un Sambia, Malawi un Mosambik im Side.

Tanganjika (s Festlandgebiet zsämme mit der Insle Mafia) isch 1961 vo der Mandatsmacht Groossbritannie unabhängig worde und het sich 1963 mit Sansibar (d Insle Pemba und Unguja) zu Tansania zsämmegschlosse, dr Name vom Land isch us Tanganjika, Sansibar und der Bezeichnig Azania zsämmengsetzt. Tansania het öbbe 37 Mio. Iiwohner, wo meh as 100 verschiidnigi Sproche schwätze, die meiste Bantusproche, au nilotischi und kuschitischi Sproche wärde gredet und Arabisch. D Hauptstadt vom Staat isch Dodoma, dr Regierigssitz und grössti Stadt isch Daressalaam.

Geografi

S tansanisch Feschtland bstoht us ere 16 bis 64 Kilometer braite Kischtenebeni mit tropischer Vegetation, dr 213 bis 1067 Meter hoch glägene Massai-Savanne im Norde un eme Hochplatoo im Side (900–1200 Meter), wu bis zum Malawisee goht. Dr Zäntralafrikanisch Grabe goht im Weschte vu Tansania dure, dr Oschtafrikanisch Grabe verlauft zmittse dur s Land. Zyyge vu dr geologische Vorgäng in däre tektonische Bruchzone sin riisigi Krater un Vulkane wie dr Mount Rungwe (2960 m), dr Mount Meru (4562 m) un dr hegscht Bärg vu Afrika, dr Kibo (5895 m). S Staatsbiet vu Tansania gränzt an drei vu dr greschte Seeä vu Afrika: im Norde an dr Victoriasee, im Weschte an dr Tanganjikasee un im Side an dr Malawisee. Im Nordweschte vu Tansania lyt d Serengeti (Massai-Sproch: „wyti Flechi, großi Ebeni, unändlig Land“), ain vu dr bekannteschte Nationalpark vu Afrika.

Fycht- un Druckesavanne mit Schirmakazien un Baobab-Baim dominiere ne Großdail vu Tansania. Halbwieschtine un Kischtenebene (zum Dail mit Mangrovesimpf) mache di ibrig Landschaft uus.

An dr flache Kischte vu Tansania herrscht e tropisch Klima, derwlyscht s Klima in dr Bärg im Norde, im Side (Mbeya-Range, Poroto-Bärg, Livingstone-Bärg, Kipengere-Bärg, Kitulo-Platoo) un im Weschte gmäßigt isch.

Im Nordoschte vum Land, in dr Nechi vu dr Gränz zue Kenia, hebt sich s hegscht Bärgmassiv vu Afrika, s Kilimandscharo-Massiv, dr hegscht Punkt dervu – dr Uhuru Peak – lyt uf em Kibo uf 5.895 m ü. NN.

Nationalpark

Z Tansania git s sächzeh Nationalpark^[1]:

Serengeti-Nationalpark, e Dail dervu isch d Ngorongoro Conservation Area
Tarangire-Nationalpark
Lake-Manyara-Nationalpark
Arusha-Nationalpark
Rubondo-Island-Nationalpark
Kilimanjaro-Nationalpark
Mkomazi-Nationalpark
Ruaha-Nationalpark
Mikumi-Nationalpark
Udzungwa-Mountains-Nationalpark
Kitulo-Plateau-Nationalpark
Mahale-Mountains-Nationalpark
Gombe-Stream-Nationalpark
Katavi-Nationalpark
Jozani-Chwaka-Bay-Nationalpark
Saadani-Nationalpark

Derzue chunnt s Selous Game Reserve, s grescht Wilddierschutzbiet in ganz Afrika.

Mount Meru
Dr Kibo im Kilimandscharo-Massiv
Arusha-Nationalpark
Dr Manyara-See im Lake-Manyara-Nationalpark
Ngorongoro Conservation Area
Ruaha-Nationalpark
Selous Game Reserve
Tarangire-Nationalpark

Bevelkerig

Tansania wyst e stark Bevelkerigswachstum uf. Di zämmegfasst Fruchtbarkaitsziffer lyt bi 5,3 Chinder pro Frau. Zurzyt sin rund 44 Brozänt vu dr Mänsche unter 15 Johr alt. Drotz ere relativ hoche AIDS-Rote un ere verbraitete Armuet, mueß mer mit eme wytere Bevelkerigsaastiig rächne.

Ethnischi Gliderig

D Bevelkerig uf em Feschtland bstoht zue 99 Brozänt us Schwarzafrikaner – dodrunter 95 % Bantu –, wu iber 130 verschidene Ethnie aaghere.^[2] Di greschte Volksgruppe sin d Sukuma (12 % vu dr Bevelkerig), d Nyamwezi (rund 9 %), wu wie d Sukuma um dr Viktoriasee läbe, d Hehet/Bena (8 %), d Haya (7 %), d Swahili an dr Kischte (6 %), d Chagga am Kilimandscharo (6 %) un d Makonde im Side.^[3] D Massai stelle rund 3 % vu dr Bevelkerig.

Syt Johrhunderte ghere zue dr Bevelkerig au Mänsche, wu d Vorfahre vun ene us Arabie un vu Indie yygwanderet gsii sin. Au wenigi Noofahre vo europäische Sidler het s im Land. Derzue chemme Uusländer, dodrunter 431.000 Flichtling vu Burundi un 96.000 us dr DR Kongo.^[4]

Volksgruppe vu Tansania
Massai-Mann
Arusha (Hochzytsdänzer, 1936)
Barabeig-Frau
Chaga (1890)
Datoga-Frau
Hadza
Makonde-Frau (1910)
Shambaa-Fraue (zw. 1906 un 1918)

Sproche

Z Tansania wäre insgsamt 128 verschideni Sproche gschwätzt:^[5]

D Bantusproche Bembe, Bena (670.000 Sprächer), Bende (27.000), Bondei (80.000), Bungu (36.000), Dhaiso (5.000), Digo (88.000), Doe (24.000), Fipa (195.000), Gogo (1.440.000), Gusii (300), Gweno (2.200), Ha (990.000), Hangaza (150.000), Haya (1.300.000), Hehe (805.000), Ikizu (132.000), Ikoma-Nata-Isenye (36.000), Isanzu (32.400), Jita (205.000), Kabwa (8.500), Kagulu (241.000), Kahe (2.700), Kami (16.400), Kara (86.000), Kerewe (100.000), Kimbu (78.000), Kinga (140.000), Kisi (10.200), Konongo (51.000), Kuria (430.000), Kutu (45.000), Kwaya (115.000), Kwere (98.000), Lambya (40.000), Langi (350.000), Logooli (300), Luguru (692.000), Machame (300.000), Machinga (36.000), Magoma (9.000), Makhuwa-Meetto (385.000), Makonde (980.000), Malila (65.000), Mambwe-Lungu (295.000), Manda (22.000), Maraba (10.000), Matengo (150.000), Matumbi (72.000), Mbugwe (24.000), Mbunga (29.000), Mochi (597.000), Mpoto (80.000), Mwera (6.000), Mwera (469.000), Ndali (150.000), Ndamba (55.000), Ndendeule (100.000), Ndengereko (110.000), Ndonde Hamba (10.000), Ngindo (220.000), Ngoni (170.000), Ngoreme (55.000), Ngulu (132.000), Nilamba (455.000), Nindi (100), Nyakyusa-Ngonde (805.000), Nyambo (400.000), Nyamwanga (87.000), Nyamwezi (980.000), Nyaturu (595.000), Nyiha. Tanzania (306.000), Nyika. Tanzania (25.000), Pangwa (95.000), Pimbwe (29.000), Pogolo (185.000), Rombo, Rufiji (200.000), Rungwa (18.000), Rwa (90.000), Safwa (158.000), Sagala (79.000), Sangu (75.000), Segeju (7.000), Shambala (664.000), Shubi (153.000), Suba-Simbiti (98.700), Subi, Sukuma (5.430.000), Sumbwa (191.000), Swahili (350.000), Temi (30.000), Tongwe (13.000), Vidunda (32.000), Vinza (10.000), Vunjo (300.000), Vwanji (28.000), Wanda (24.000), Yao (420.000), Zanaki (100.000), Zaramo, Zigula (355.000), Zinza (138.000)
Di kuschititsche Sproche Aasáx (350), Alagwa (30.000), Burunge (13.000), Gorowa (50.000), Iraqw (462.000), derzue s uusgstorbe Kw’adza un d Bantu-Kuschitisch Mischsproch Mbugu (7.000)
Di nilo-saharanische Sproche Aramanik (3.000), Asu (500.000), Datooga (87.800), Kisankasa (4.670), Luo (140.000), Maasai (455.000), Mediak (5.270), Mosiro (5.270), Ngasa (250), Okiek
D Khoisansproche Hadza (800) un Sandawe (40.000)
Usserdäm wäre z Tansania no Änglisch gschwätzt, Oman-Arabisch un Standard-Arabisch, di indoarische Sproche Gujarati (250.000) un Kachchi, di Swahili-basiert Kreolsproch Cutchi-Swahili un di tansanisch Gebärdesproch.

S git kain de jure feschtglaiti Amtssproch, Swahili isch aber d Nationalsproch, wu as lingua franca un fir offiziälli Aaglägehaite brucht wird un dodermit de facto d Amtssproch isch. Di dytsch Kolonialverwaltig het d Verwändig vum Swahili stark gferderet. Dr erscht Bresidänt vum Land, dr Julius Nyerere, het Swahili as „nationali Sproch“ deklariert, ohni ass des aber gsetzlig feschtglait wore wär. In Publikatione vu dr Regierig wird s au „offiziälli Sproch“ gnännt.^[6] Änglisch, wu vu dr britische Kolonialverwaltig brucht woren isch, wird hite im effetlige Dienscht, im Barlemänt oder in dr Regierig nimi brucht^[7] un isch sällewääg au kai Amtssproch im ängere Sinn. Tansania ghert dodermit zue dr wenige schwarzafrikanische Staate, wu ne yyhaimischi Sproch wichtige woren isch wie d Kolonialsproch. Änglisch isch aber allno d Grichtssproch vu dr hechere Gricht.^[7]

No dr offiziälle Sprochbolitik vu Tansania, wie si anne 1984 verchindet woren isch, isch Swahili d Sproch vum gsellschaftlige un bolitische Beraich, vu dr Grundschuelbildig un dr Erwachsenebildig. S Änglisch isch fir d Beraich vu dr hechere Schuelbildig, dr Universitete, dr hechere Gricht un dr Tächnologi vorgsääne.^[7] Au wänn s Ämglisch z Tansania mit Millionebedreeg vu dr Regierig vu Großbritannie gferderet wird,^[7] isch s in dr letschte Johrzehnt allmeh us em gsellschaftlige Läbe zruckdrängt wore. Zem Byschpel hän sich no in dr 1970er Johr tansanischi Studänte unterenander normalerwys uf Änglisch unterhalte, hitigsdags schwätze si fascht nume no Swahili mitenand. Sälbscht dr Unterricht an dr hechere Schuele un Universitete, wu offiziäll uusschließlig uf Änglisch sott syy, wird zem Dail uf Swahili ghalte oder in eme Swahili-Änglisch-Gmisch.

Verbraitig vu dr Sprochfamilie z Afrika
Koishan-Sproche (geel)
Kuschtischi Sproche
Nilotischi Sproche
Bantu-Sproche

Religione

Dr Norde, s Kischtebiet un di ehmolige Karawanestroße sin zum greschte Dail islamisch bregt. Zwische 30 un 40 Brozänt vu dr Bevelkerig sin Muslim (uf Sansibar zmindescht 98 Brozänt). Im Binneland vu Tansania het sich s Chrischtetum wyt uusbraitet, glychfalls zwische 30 und 40 Brozänt sin chrischtlig, di maischte dervu katholisch. D Missionsbenediktiner vu St. Ottilien unterhalte im Side vum Land sechs Chleschter un hän di Remisch-Katholisch Chilche z Tansania stark bregt. In dr dytsche Kolonialzyt sin au Lutheraner in s Land chuu un d Herrnhuter Briedergmai (Moravian Church), in dr britische Zyt dergege Anglikaner un vu Kenia här d Africa Inland Church. Di evangelische Chilche sin dur d Walokolebewegig (East African Revival) meh oder weniger beyyflusst wore, wu in dr jingere Zyt au s Ufchuu vu charismatische un pfingschtlerische Gruppe gferderet het. Iberall git s au no Aahänger vu dr draditionälle Religione, au Chrischte un Muslim gän vilmol Achtig uf di draditionälle Rite.

Lycht vun eme Luo-Haiptling (1929)
Moschee vu Moshi
Di erscht Remisch-Katholisch Chilche vu 1868
Missionsstation Daressalaam (fotogr. zw. 1906 un 1918)
Kathedral St. Joseph, Sansibar
Kathedral St. Joseph, Daressalaam

Gschicht

Afrika in dr Darstellig vum Geograf vu Ravenna us em 7. Johrhundert

Kilwa Kisiwani, 1572

Charte vu Oschtafrika, 1596

Machtberaich vum Sultan Sayyid Said anne 1856

Dytsch-Oschtafrika anne 1892

Tansania isch anne 1964 entstande dur dr Zämmeschluss vu dr Staate Tanganjika un Sansibar. Tanganjika isch vu 1919 bis 1961 e britisch Mandat vum Velkerbund un speter vu dr UNO gsii. Bis anne 1918 het s zue dr Koloni Dytsch-Oschtafrika ghert. Sansibar isch e oschtafrikanisch Sultanat unter britischem Protektorat gsii. Noo dr Unabhängigkait isch anne 1963 in ere Revolution d Monarchi gstirzt wore.

Friegschicht

In dr Olduvai-Schlucht im Norde vu Tanganjika sin e Huffe prähistorischi Fund vu fossile Relikt vu dr friejeschte Vorfahre vu dr Mänsche gmacht wore. D Entdeckige lege noo, dass Oschtafrika d „Waagle vu dr Mänschhait“ chennt gsii syy.

Iber d Gschicht vum innere Tanganjika in dr Friezyt isch wenig bekannt. Mer vermuetet, dass es Biet urspringli vu Jeger un Sammler bewohnt gsii, wu ne Sproch gschwätzt hän, wu dr Koishan-Sproche noogstanden isch. Vor rund 3000 bis 4000 Johr sin us em sidweschtlige Hochland vu Äthiopie kuschtischi Velker no Oschtafrika yygwanderet, wu d Rinderzucht mitbrocht hän, z. B. d Vorfahre vu dr Burungi, d Goroa un d Iraqw. Im Zytrumm zwische 1000 v. Chr. un 1000 n. Chr. sin vu Weschte här Bantu in s Biet chuu, hitigi Noofahre z. B. d Sukuma, d Nymwezi, d Chagga un d Makonde. Si hän vor allem Ackerböue (Hirse, Sorghum) dribe, aber au Vihzucht, wu dr Ackerböu nit megli gsii isch, wel s z wenig Rääge ghaa het. Derzue hän si d Metallverarbeitig mitbrocht, mit dr Aachumft vu dr Bantu, fangt z Oschtafrika d Yysezyt aa. Speter sin zwisch em 12. un em 18. Johrhundert nilotischi Hirtevelker (z. B. d Massai) yygwanderet, wu uusschließlig vu dr Rinderzucht gläbt hän..

Im Biet vu dr Große Seä het s no dr midlige Iberliferig vum 11. bis zum 16. Johrhundert s Rych vu dr Bachwezi gee. Dur Zuewanderig vu Hirtevelker us em Norde (z. B. dr Luo) hän sich hierarchisch strukturierti Gsellschafte entwicklet, wu as Hinda-Dynaschtie d Herrscherschicht in e baar greßere un chlainere Chenigrych bildet ghaa hän. Zue dr große Rych, wu ihre Ursprung uf dr legendär Grinder Ruhinda zruckfiere, ghere Ruanda (ab em 14./15. Jh.), Burundi (ab em 15. Jh.) un Buganda (ab em 14. Jh.). Zue dr chlainere Chenigrych, wu dailwys vu Buganda kontrolliert un ab un zue aagriffe wore sin, zelle im Nordweschte vu Tansania Buhaya un sidlig dervu Buzinza.

D Kischteregion vu Oschtafrika isch scho frie in e international Handelsnetz yybunde gsii. Arabischi un remischi Händler sin regelmäßig do aane chuu. Inwiewyt au s Inner vu Oschtafrika beraist woren isch, isch bis hit umstritte. Us antike un mittelalterlige Wältcharte wird dytli, dass zmindescht d Existenz vu dr große oschtafrikanische Seeä un dr schneebedeckte Bärg bekannt gsii isch, au wänn ihri Lag unterschidlg aagee woren isch. In eme antike Seefahrtshandbuech (Periplus Maris Erythraei) isch e Stadt mit Name Rhapta iberliferet, wu mer im Ruum zwische Tanga un em Rufidschi-Delta vermuetet.

Am Änd vum erschte Johrdöusert isch an dr Kischte e Chette vu chlainere un greßere Handelsstedt entstande, wu äng mit dr arabische Wält verbunde gsii sin. Au dr Islam het sich uusbraitet. D Kischteberaich sin Dail vu dr multikulturälle un multiethnische Swahili-Gsellschaft wore. Im Biet vu Tansania isch Kilwa Kisiwani gläge, wu im 13. un 14. Johrhundert di wichtigscht Stadt an dr oschtafrikanische Kischte gsii isch.

Dr portugiesisch Seefahrer Vasco da Gama het di afrikanisch Oschkischte anne 1498 uf syyre Rais uf Indien erforscht. Bis 1506 het di portugiesisch Regierig dr Aaspruch uf d Macht iber d gsamt Kischte gstellt. Dää Aaspruch het s aber nume uf em Bapir gee, wel Portugal syyni Stitzpinkt wie Mombasa un Sansibar nume as Zwischestatione uf em Wäg zwische Mosambik un Goa brucht het. D Portugiese h#än nume wenig Soldate stationier un hän s Biet nit kolonisiert. Dr Expansion vu Oman Ändi 17. Johrhundert het Portugal nyt me chenne entgegesetze, un noch em Fall vu dr Feschtig Mombasa 1698 hän di omanische Araber d Portugiese au vu Sansibar verdribe un hän e lucki Oberherrschaft iber d Kischtestedt errunge, wu si ihri Wali as Statthalter yygsetzt hän.

D Araber hän aigeni Garnisone z Sansibar, z Pemba un z Kilwa errichtet un dr lukrativ Sklave- un Elfebainhandel wytergfiert. Im 19. Johrhundert het s z Sansibar e wirtschaftlige Ufschwung gee dur e Plantaschewirtschaft, wu mit Sklave bedribe woren un vor allem dur dr Aaböu vu dr nei yygfierte profitable Nägeli gääch aagstiigen isch. All meh Araber sin yygwanderet. Der omanische Herrscher Sultan Sayyid Said (1804-56) het syy Bresänz an dr Suahelikischte versterkt un het sich gege di ertlige Herrscher vu Mombasa duregsetzt. Dr Handel isch in däre Zyt all meh uf indischi Händler ibergange. Anne 1840 het dr Sayyid Said wäg dr bolitische Uusicherhait z Oman fir 11 Johre syy Herrschaftsitz uf Sansibar verlait.^[8]

D Gwirz vu Sansibar hän Schiff us Länder aazoge, wu wyt ewäg gläge sin, wie dr au us dr USA, wu 1837 e Konsulat uf dr Insle ufgmacht hän. S frie Inträssi vu Großbritannie an Sansibar isch dur dr Handel gweckt wore un au dur dr Kampf gege dr Sklavehandel. Anne 1822 hän d Brite dr erscht vun ere Raie vu Verdreg mit em Sultan Said unterzaichnet go dää Handel z unterbinden, aber erscht anne 1876 isch dr Vercahuf vu Sklave z Sansibar ändgiltig verbotte wore.

Dr grescht Dail vu dr innere Regione isch dr Europäer dergege wyter uubekannt gsii. Di europäisch Erforschig het um d Mitti vum 19. Johrhundert aagfange. Zwee dytschi Missionar sin in dr 1840er Johr bis zum Kilimandscharo chuu. Di britische Forscher Richard Burton un John Speke sin anne 1857 zum Tanganjikasee chuu, dr John Speke anne 1858 au zum Victoriasee

Dr schottisch Missionar un Forscher David Livingstone isch am 16. Septämber 1859 as erschte Eruopäer an dr Malawisee chuu, uf syyreletschte Mission het er sich derno z Ujiji nidergloo, wun er schließlig dur dr US-Schurnalischte Henry Morton Stanley „gfunde“ woren isch.

Kolonialzyt

(Lueg au dr Hauptartikel Dytsch-Oschtafrika)

D Kolonialinträsse vu Dytschland sin anne 1884 vum Carl Peters begrindet wore, wu fir d Gesellschaft für deutsche Kolonisation (speter: Deutsch-ostafrikanische Gesellschaft) dur e huffe Verdreg mit Stammeshaiptling e privatwirtschaftlig Kolonialrych im Name vu syre Kolonialgsellschaft het welle ufböue. D Regierig vum Chanzler Otto von Bismarck het sich drotz Widerstand zwunge gsääne, dr Gsellschaft e Schutzbrief vum dytsche Rych uuszstelle un dr Aaspruch dur e militerischi Machtdemonschtration vu dytsche Chriegsschiff gegeniber em Sultan vu Sansibar abzsichere.

D Herrschaft vu dr Kolonialgsellschaft isch aber schnäll wider zämmebroche im Ufstand vu dr oschtafrikanische Kischtebevelkerig vu 1888, un d Rychsregierig het diräkt mieße militerisch yygryfe.

1886 un 1890 hän Großbritannie un s Dytsch Rych di Änglisch-Dytsche Verdreg gschlosse, wu di britische un dytsche Yyflussberaich z Oschtafrika un an dr Kischte greglet hän, wu vorhär vum Sultan vu Sansibar bherrscht wore sin. Sansibar un Pemba sin e britisch Protektorat wore, di britisch Herrschaft isch bis noch em Zweete Wältchrieg wyter dur e Sultan uusgiebt wore.

Im Gegezug isch d Nordseeinsle Helgoland zum Dytsche Rych chuu un dr Caprivi-Zipfel im hitige Namibia isch e dytsch Protektorat wore.

Anne 1891 het di dytsch Regierig au offiziäll di diräkt Verwaltig vum Biet vu dr Dytsch-Oschtafrikanische Gsellschaft ibernuu un het e Guverner mit Hauptsitz z Daressalam ernännt. Di dytsch Kolonialverwaltig het versuecht e Infrastruktu ufzböue mit Stroße un Yysebahne.

Di europäisch Herrschaft het dr Widerstand vu dr Afrikaner uusglest. Zwische 1891 un 1894 het d Schutzdruppe dr Widerstand vu dr Hehe unter ihrem Chief Mkwawa gege di dytsch Expansion mieße bräche. Dr Mkwawa het dr Kolonialarmee e erschti Niderlag byybrocht, isch noch ere Period vu Guerillachrieg derno sälber in dr Hinterhalt grote un het anne 1898 Sälbschtmord begange.

Dr Widerstand het vu 1905 bis 1907 syy Hegschtpunkt im Maji-Maji-Ufstand gfunde. Dää Ufstand, wu e Zytlang e Huffe Stämm im Side veraint ghaa het, isch erscht z Änd gange, wu rund 120.000 Afrikaner im Kampf oder am Hunger gstorbe gsii sin. Z Tansania giltetet er vilfach as erschts Zaiche vum Ufchuu vun eme oschtafrikanische Nationalismus. D Forschig het zaigt, dass draditionälli Fyndseligkaite e großi Roll gspiilt hän im Ufstand.

Im Erschte Wältchrieg isch e erschte Invasionsversuech vu Großbritanniens dur d Schutzdruppe unter em Paul von Lettow-Vorbeck in dr Schlacht bi Tanga zruckgschlaa wore. Gege di alliiert Offänsive syt 1916 het d Schutzdruppe nume no Guerillataktike chenne entgegesetze, isch aber 1917 schließlig uf Mosambik abdrängt wore. Dodermit isch di dytsch Kolonialzyt no im Chrieg z Änd gange un britischi un belgischI Druppe hän s Land bsetzt. D Kampfhandlungen, Plinderige un d Verwieschtig vum Land dur d Chriegsbarteie hän zue große Verluscht unter dr Zivilbevelkerig gfiert.

Di dytsch Koloni isch unter dr Siiger ufdailt wore. Belgie het Ruanda un Burundi iberchuu, ibrig Biet isch as „Tanganyika Territory“ unter eme Velkerbundmandat an Großbritannie chuu.

Noch em Zweete Wältchrieg isch Tanganjika UNO-Mandatsbiet unter britischer Herrschaft wore. Ab 1947 isch s Schaublatz vum Tanganyika Groundnut Scheme gsii, em greschte agrarinduschtriälle Brojäkt vu dr Kolonialgschicht gsii. Doderby sin Infrastrukturmaßnahme durgfiert un d Stadt Mtwara grindet wore. Wäge schwäre Blaningsmängel het s s Brojäkt vertschätteret un isch schließlig im Jänner 1951 yygstellt wore. beendet.

Unabhängigkait

Dr Julius Nyerere

Anne 1954 het dr Julius Nyerere, e Schuelmaischter – ain vu nume zwee Tanganjikaner mit Hochschuelbildig, e bolitischi Bartei grindet, d Tanganjika African National Union (TANU). Im Mai 1961 isch Tanganjika autonom wore un dr Nyerere dr erscht Bremierminischter unter ere neie Verfassig. Di voll Unabhängigkait het s Land am 9. Dezämber 1961 iberchuu. Dr Nyerere isch zum Bresidänt gwehlt wore un Tanganjika isch e Republik im Commonwealth wore.

Sansibar isch am 10. Dezämber 1963 unabhängig wore as konschtitutionälli Monarchi. Vu Aafang aa isch s aber vu diefe Konflikt bregt gsii, wu schließlig am 12. Jänner 1964 zue dr sansibarische Revolution gfiert hän. Dr Sultan un di grad nei gwehlt Regierig sin gstirzt un döuserti arabisch- un indischstämmigi Burger sin umbrocht wore. D "Volksrepublik Sansibar un Pemba" isch unter em Bresidänt Sheikh Abeid Amani Karume uusgruefe wore. Dr Karume het derno bal Verhandlige mit em Bresidänt Nyerere vu Tanganyika aagfange iber e Zämmeschluss vu baide Länder.

Di verainigt Republik vu Tansania

Am 26. April 1964 isch Sansibar mit Tanganjika verainigt wore. Us dr beede Ländername sin d Silbe Tan un San mit dr Ändig vu dr historische Bezaichnig Asania zum neie Name Tansania verainigt un am 29. Oktober 1964 di Verainigt Republik vu Tansania proklamiert wore. In dr bolitische Union mit Tanganjika het d Regierig vu Sansibar e großi regionali Autonomi bhalte.

Dr Nyerere het d TANU am 5. Februar 1977 mit dr Afro-Shirazi Party (ASP), wu z Sansibar regiert het, veraint zue dr Chama Cha Mapinduz Revolutionary Party (CCM), wu derno elai regiert het. Anderi Barteie sin nit zuegloo gsii. Die Fusion isch dur d Unionsverfassung vu 1982 un nomol in dr Verfassig vu 1984 bstetigt wore.

Anne 1985 het dr Nyerere d Macht an dr Ali Hassan Mwinyi vu Sansibar ibergee, het aber as Vorsitzende vu dr CCM bis 1990 wyter d Zigel in dr Hand bhalte.

Wäge dr schwäre Wirtschaftskrise syt dr spote sibzger Johr het mer Reforme mieße durfiere. 1986 sin Veryybarige mit em Internationale Währigsfonds IWF un dr Wältbank droffe wore. Di staatlig kontrolliert Ökonomi isch allmee in e liberali Märtwirtschaft umgwandlet wore. Uusländische Inveschtore isch dr Märtzuegang lychter gmacht, s Schuelwäse isch privatisiert wore.^[9]

D Aibarteiregierig isch anne 1995 mit dr erschte barlemäntarische Wahle z Änd gange, wu dr Benjamin Mkapa mit ere große Mehrhait gwunne het. Är isch am 23. Novämber 1995 veraidigt wore.

Anne 2005 isch dr Muslim Jakaya Mrisho Kikwete zum 4. Bresidänt vu dr Verainigte Republik vu Tansania gwehlt wore.

Bildig

Universitete

Ardhi University, grindet anne 2007
Hubert Kairuki Memorial University (HKMU), grindet anne 1997
International Medical and Technological University (IMTU), grindet anne 1995
Moshi University College of Cooperative and Business Studies
Mount Meru University
Muhimbili University of Health and Allied Sciences (MUHAS)
Muslim University of Morogoro (MUM)
Mzumbe University (MU)
Open University of Tanzania (OUT)
Ruaha University College (RUCO)
St. Augustine University of Tanzania (SAUT)
St. John University of Tanzania (SJUT)
Sokoine University of Agriculture (SUA)
State University of Zanzibar
Theophile Kisanji University
Tumaini University (TU)
University of Bukoba
University of Dar es Salaam (UDSM), grindet anne 1963 as Dail vu dr University of East Africa, aigeständig syt 1970
University of Dodoma, grindet anne 2007
Zanzibar University (ZU)
Kampala International University (KIU), grindet anne 2008
University of Arusha (UoA)
Nelson Mandela Institute of Science and Technology- Arusha Cumpus

Verwaltig

Verwaltigsregione vu Tansania

Tansania isch in 26 Verwaltigsregionen (mkoa) glideret, dervu fimf im Dailstaat Sansibar:

Arusha
Daressalam
Dodoma
Iringa
Kagera
Kigoma
Kilimandscharo
Lindi
Manyara
Mara
Mbeya
Morogoro
Mtwara
Mwanza

Pemba North
Pemba South
Pwani
Rukwa
Ruvuma
Shinyanga
Singida
Tabora
Tanga
Zanzibar Central/South
Zanzibar North
Zanzibar Urban/West

Stedt

Di greschte Stedt vu Tansania sin (mit dr Yywohnerzahle vum Zensus 2002^[10]):

Daressalam (2.398.509)
Mwanza (378.327)
Sansibar-Stadt (351.902)
Arusha (282.712)
Mbeya (256.652)
Morogoro (221.286)
Tanga (208.791)
Dodoma (159.193)
Kigoma (144.852)
Moshi (144.336)
Tabora (135.243)
Songea (108.771)
Musoma (108.242)
Iringa (106.668)
Katumba (99.205)
Shinyanga (92.918)

Literatur

Jörg Gabriel: Tansania, Sansibar, Kilimanjaro – Handbuch für individuelles Entdecken. ReiseKnowHow Verlag, 4. Auflage, Bielefeld 2007, ISBN 978-3-8317-1367-7
Andreas Eckert: Herrschen und Verwalten – Afrikanische Bürokraten, staatliche Ordnung und Politik in Tanzania, 1920–1970. Oldenbourg. München 2007, ISBN 978-3-486-57906-2
Hansjoerg Dilger: Leben mit Aids. Krankheit, Tod und soziale Beziehungen in Afrika. Eine Ethnographie. Campus, Frankfurt a. M. 2005, ISBN 3-593-37716-0 (Schwerpunkt Tansania)
Albert Wirz, Andreas Eckert und Katrin Bromber (Hrsg.): Alles unter Kontrolle. Disziplinierungsprozesse im kolonialen Tansania (1850–1960). Rüdiger Köppe, Köln 2003 ISBN 3-89645-402-1