Simbabwe

Simbabwe (in dr Schwyz offiziäll Zimbabwe; änglisch Zimbabwe [zɪmˈbɑːbwɪ]; ibersetzt „Staihyyser“ in dr Sproch vu dr Shona; friejer Rhodesie) isch e Binnestaat im sidlige Afrika. Dr Name Simbabwe goht uf e Ruinestätt zruck, wu mer hit „Great Zimbabwe“ nännt un wu di grescht vorkoloniale Staiböute im sidlige Afrika sin.

Republic of Zimbabwe (änglisch) Nyika yeZimbabwe (ChiShona) Ilizwe leZimbabwe (Nord-Ndebele, isiXhosa) Dziko la Zimbabwe (Chichewa, Chibarwe) Hango yeZimbabwe (Kalanga) imbabwe Nù (Tsoa-Khoisan) Inyika yeZimbabwe (Nambya) Nyika yeZimbabwe (Ndau) Tiko ra Zimbabwe (Xitsonga) Naha ya Zimbabwe (Sesotho) Cisi ca Zimbabwe (ChiTonga) Naga ya Zimbabwe (Setswana) Shango ḽa Zimbabwe (Tshivenda) Republik Simbabwe
{{{ARTIKEL-FLAGGE}}} {{{ARTIKEL-WAPPEN}}}
Wahlspruch: Unity, Freedom, Work (änglisch fir: Ainhait, Freihait, Arbet)
Amtsspraach	Änglisch, Chewa, Chibarwe, Kalanga, Khoisan, Nambya, Ndau, Nord-Ndebele, Shangani, Shona, Gebärdesproch, Sotho, Tonga, Tswana, Venda, Xhosa
Hauptstadt	Harare
Staatsoberhaupt	Emmerson Mnangagwa
Regierigschef	Emmerson Mnangagwa
Flächi	390.757 km²
Iiwohnerzahl	11.750.000 (Stand Oktober 2006)
Bevölkerigsdichti	30 Iiwohner pro km²
Brutto­inlands­produkt pro Iiwohner	383 USD (158.) Stand: 2005
Währig	USD, EUR, CNY, ZAR
Unabhängigkeit	vum Vereinigte Chenigrych am 18. April 1980
Nationalhimne	Kalibusiswe Ilizwe leZimbabwe
Zitzone	UTC +2
Kfz-Kennzeiche	ZW
Internet-TLD	.zw
Vorwahl	+263

Bis 2017 het dr Robert Mugabe s Land diktatorisch regiert, wu 1980 zum erschte Mol zum Bremierminischter un 1987 zum Bresidänt gwehlt woren isch. Z Simbabwe sin Hunger, Arbetslosigkait und Binneflucht wyt verbraitet. Im Human Development Index vu dr Verainte Natione isch Simbabwe 2013 unter 187 Länder uf em 156. Blatz gläge. Nazionalfyrtig isch dr 18. April.

Geografy

Simbabwe lyt zwische dr Braitegrad 16° un 22° Sid un dr Lenginegrad 26° un 33° Oscht un het as Binnestaat kai aigene Zuegang zum Meer. S gränzt an Sidafrika (225 km), Botswana (831 km), Sambia (797 km) un Mosambik (1231 km). Dr Sambesi bildet di nerdli Gränze zue Sambia. Simbabwe het e Flechi vu 390.757 km², dodervu sin 3910 km² Wasser. D Gsamtflechi vum Land entspricht ungfehr dr Flechi vu Dytschland un Belgie. Di hegscht Hebig mit 2592 m, dr Inyangani, lyt im eschtlige Hochland nerdli vu Mutare im Nyanga-Nationalpark.

Di greschte Stedt (Yywohnerzahle no dr Volkszellig 2012) sin Harare (1.485.231), Bulawayo (653.337), Chitungwiza (356.840), Mutare (187.621), Epworth (167.462) un Gweru (157.865).

Klima

Simbabwe het e subtropisch bis tropisch Klima mit em fychte, dailwys schwiel-haiße Summer (bis iber 35 °C) un ere Druckezyt im Winter mit gmäßigtere Tämperature (um 25 °C). In dr hechere Lage, wu dr grescht Dail vum Land uusmache, isch d Hitz im Summer e weng niderer (25 bis 30 °C) un im Winter git s ab un zur gmäßigti Nachtfrrescht (bis −5 °C). D Rägezyt] dduurt vu Novämber bis Merz, in däre Zyt het s iber 90 % dvu dr jehrlige Niderschleg, wu im Schnitt bi 1000 mm lige. In dr Hauptstadt Harare lyt di durschnittli Tämperatur bi 20 °C, sunscht bi 19–22 °C.

In e Dail Johr, wie eppe 2007/2008, isch s zue uugwehnli hoche Niderschleg chuu, wu dur Iberschwämmige Dodesopfer gforderet un d Ärn vernichtet hän. 2015/2016 isch zuen ere schwäre Deeri chuu,

Flora un Fauna

S Land ischt fascht ganz deckt mit ere Druckesavanne, dominiere dien Miombo- un Mopane-Wälder. Vyl het s au Affebrot- un Läberwurschbaum un Schirmakazie. S Gras vu dr Savanne isch in dr Druckezyt bruun un verdeert, wird aber in dr Rägezyt bis zue zwee Meter hoch un bildet d Fuetergrundlag fir e Huffe Dierarte.

Nationalpark

Bekannti Nationalpark z Simbabwe sin dr Hwange National Park, dr Mana-Pools-Nationalpark un dr Victoria Falls National Park.

Bevelkerig

Volksgruppe

Dr grescht Dail vu dr Bevelkerig mache d Shona uus (ca. 70 %). Dernäbe git s no chlaineri ethnischi Gruppe wie Ndebele (13 %) un d Chewa (6 %), derzue d Tonga am Sambesi, un im Side d Tsonga un d Venda.

Derzue git s hite no ca. 20.000 Noofahre vu europäische Sidler im Land un e chlaini Minderhait vum indische Subkontinänt.

Sproche

SIL International fiert insgsamt 21 Sproche uf, wu z Simbabwe gschwätzt wäre:

• d Niger-Kongo-Sproche Barwe, Chichewa (252.000 Sprächer), Dombe, Kalanga (700.000), Kunda (145.000), Lozi (70.000), Manyika (861.000), Nambya (90.000), Ndau (800.000), Ndebele (1.550.000), Nsenga (16.100), Shona (10.700.000), Tonga (137.000), Tsoa (3.540), Tsonga, Tswa, Tswana (29.400), Venda (84.000)
• s zulubasiert Pidgin-Bantu
• Änglisch (250.000 Muetersprochler, iber 5 Millionen schwätze Änglisch as Zwootsprooch) un di simbabwisch Gebärdesproch

Mit Änderig vu dr Verfassig 2013 het Simbabwe 16 glychbrächtigti Amtsspriche (änglisch Official languages): Chewa, Chibarwe, Englisch, Kalanga, Khoisan, Nambya, Ndau, Nord-Ndebele, Shangani, Shona, Sign Language, Sotho, Tonga, Tswana, Venda, Xhosa.

Religion

85 % vu dr Bevelkerig sin Chrischte un 62 % gehen regelmäßig in Gottesdienscht. Di greschte chrischtlige Gmaine sin di Anglikanisch, do Remisch-Katholisch un di Methodistisch Chilche. Wie in dr maischten anderen ehmolige europäische Kolonie mischle si Räscht vu lokaler Religionen us dr Zyt vor dr Chrischtianisierig in dr chrischtli Glaube.

Dernäbe git au no dradizionälli Glaubesvorstellige wie Ahnekult oder Bsässehaitskult wie Mashawe. Rund 50.000 Simbabwer un 20.000 Mänschen in dr Nochberländer verehre dr Himmelsgott Mwari. D Lemba sähn si as Noofahre vu Jude, wu vor 2700 Johr solle Israel verloo haa.

Weniger wie ai Brozänt vu dr Bevelkerig sin Muslim.

Spure vu dr Staizyt: Felszaichnige vu dr San

Expansion vu dr Bantu

Frieji Yysefund im subsaharische Afrika

Gschicht

Schriftligi Ufzaichnige us em Biet vu Simbabwe git s erscht syt em Yydräffe vu dr Portugiesen um 1500 n. Chr.. S het au elteri arabischi Ufzaichnige us em 10. Johrhundert vum Al Masudi, wu aber wohl nume des ufgschribe het, was em an dr Kischte iber s Hinterland verzellt woren isch. Wäge däm wird di elter Gschicht vor allem us archäologische Quälle rekonschthruiert.

Staizyt

Bis um d Zytewändi isch s hitig Hochland vu Simbabwe vu staizytlige Jeger un Sammler bewohnt gsii, wu zue dr Khoisan-Velker ghert hän. Ihri spot Staizytkultur het si vu dr Jungstaizyt in andere Regione doderu unterschide, ass Hafnerei, Acherböu un Viizucht ganz gfählt hän. Die hän d Khoikhoi erscht vu dr yysezytlige Yywanderer, dr Bantu ibernuu.

Yysezyt

Frieyysezytligi Kultur

Um d Zytewändi hän Bantuvelker vu Oschtafrika aagfange, sich iber dr Sambesi no Side uuszbraite. Si hän e frie-yysezytligi Kultur mitbrocht, wu Hafnerei, Landwirtschaft un Viizucht derzue ghert hän, vor allem Schof un Gaiße, chuum Rinder. Mabveni, di erscht yysezytligi Sidlig us em spote 2. Johrhundert, isch im Hochland vu Simbabwe gfunde wore. Um 1000 no Chr. hän si si uf s ganz Hochland uusdehnt ghaa. In dr Zyt vu dr Yywanderig vu dr Bantu hän d Khoikhoi, wu in dr Gegnig aasässig gsii sin, schyns d Viizucht vun ene ibernuu.

Yysezytligi Kultur

Ruine vu Groß-Simbabwe

E zwooti Yywanderig vu Bantu mit ere furtgschrittenere Yysezytkultur het Mitti vum erschte Johrdöusert Spuren am obere Sambesi hinterloo. Die Mänsche sin schyns weschtlig am Hochland vu Simbabwe duren an dr Limpopo zoge. Dert isch im 9. un 10. Johrhundert e Kultur mit große Sidlige vu mehrere Döusert Yywohner entstande (unter anderem Musina). Churz vor dr Johrdöusertwändi sich die Kultur nidergange, villicht dur ekologischi Erschepfig vu dr Region. Schyns hete große Dail vu Bewohner s Limpopobiet verloo un het si im 10. bis 15. Johrhundert vu Sidweschte här iber s Hochland vu Simbabwe uusbraitet.

Vi vyl, aber nit allne Hischtoriker wäre si as Vorfahre vu dr hitige Shona aagsääne, wu uugfehr 80 % vu dr hitige Bevelkerig uusmache. Si hän e Kultur vu dr spote Yysezyt mitbrocht un hän ußer Ackerböu in großem Maß Rinderzucht dribe. An dr Ränder vum Hochland het d Rinderzucht zue Transhumanz gfiert. D Stadt Simbabwe un anderi Duursidlige sin uf em weniger malariaversyychte Hochland gläge, wu in dr summerlige Rägezyt Ackerböu dribe woren isch. In dr Druckezyt sin d Rinder in s chuum bsidlet Diefland dribe wore, wu s vyl drucke Gras gee het.

Africae tabula nova 1570:
Hafestadt Cefala = Sofala,
Manich = Manica,
Simbaoe = Groß-Simbabwe,
Zuama = Sambesi; fascht alli große Fliss vu Afrika chemen in däre Charte us em nämlige zäntrale See.

Zum Dail nochenander, zum Dail parallel sin e baar Staaten entstande. Groß-Simbabwe bi Masvingo, dr grescht Kompläx vu alte Staiböute z Afrika sidlig vum Equator, wird as erscht Zäntrum vum Mutapa-Rych aagsääne, d Macht vun em isch bis an d Kischte gange un au nerdlig un sidlig iber s hitig Simbabwe uuse. Khami, en ähnli große Kompläx vu Muure sibe Kilometer weschtli vu Bulawayo isch zerscht parallel entstanden un isch soeter Zäntrum vum Torwa-Rych gsii.

Um 1450 isch Groß-Simbabwe verloo wore, wahrschyns wel d Bevelkerigskonzentration s Land uusglaugt ghaa het. Dr Mutapa-Staat het sy Zäntrum no Norde verlageret un het sy Vormachtstellig an dr Torwa-Staat verlore. Nei Zäntrum isch fir run 200 Johr sällem sy Hauptstadt Khami wore. Mitti vum 17. Johrhundert isch dr Torwa-Staat vu dr Changamire-Dinaschty ibernuu wore. Um die Zyt isch Danangombe (Dhlodhlo) zur Hauptstadt wore.

D Shona-Staate hän läbigi Handelsbeziehige mit Swahili-Händler an dr Kischte vum Indischen Ozean ghaa. Mer het Gold, Elfebai un Chupfer gege [Duech un Glas duscht, dr Färnhandel isch, wie Bodefund zaigt hän, bis uf China gange. S het e lokali Textilproduktion gee un ihri Podukt hän e hoche Prestigewärt ghaa. Wel d Wäbstiehö aber tächnisch veraltet gsii sin, hän sis i nit duurhaft gege di importiertet Duech chenne bhaupte.

Neizyt

S Matabele-Rych 1887, churz vor dr Kolonisation

Im Lauf vum 15. Johrhundert hän islamischi un portugiesischi Händler um dr Yyfluss an dr Chenigshef kunkerriert. Wu Portugal di mosambikanisch Kischte zue syre Kolony gmacht het un dr swahilisch Kischtehandel unterbunde het, het s Shona-Rych sy Bedytig verlore. Im 17. Johrhundert sin d Nguni-Velker, wu us em Kongo-Biet chuu sin un militerisch straff organisiert gsii sin, ins Biet sidlivum Sambesi eyygwanderet, am bekannteschte d Zulu z Sidafrika. Im hitige Simbabwe isch s Nguni-Volk vu dr Ndebele (Matabele) gsii, wu 1835 unter ihrem Chenig Mzilikazi s Land eroberet un d Shona unterworfe hän. Dr letscht Shona-Staat vu dr Changamire-Dinaschty isch dur Burgerchrieg gschwecht gsii un isch vu dr neie Akteur vu dr Bolitik, afrikanische wie europäische, aifach ibergange wore. S Biet vum Matabelerych isch fascht deckigsglych mit däm vu dr hitige Republik Simbabwe gsii. Hauptstadt sich Bulawayo gsii.

Kolonialherrschaft

Landklassifikation bis 1979:
wyss = Farmland in wysser Hand
lila = Farmland in afrikanischer Hand
orasch = draditionälli afrikanischi Landwirtschaft

Syt dr Grindig vu ihre Niderlossige an dr Kischte vu Angola un Mosambik hän d Portugiese Aasprich gstellt uf s ganz Binneland im sidlige Afrika vu dr Wescht- bis zue dr Oschtkischte, ohni ass si dä Herrschaftsaaspruch ernschthaft duregsetzt hätte. Im 19. Johrhundert hän Händler, Jeger un Missionar vu dr Brite un Kapholländer (Bure) di portugiesisch Herrschaft im Binneland unter Verwys uf dr arabisch Sklavehandel, wu s allno gee het, in Frog gstellt

Anne 1888 het dr britische Kolonialbolitiker Cecil Rhodes vum Ndebele-Chenig Lobengula Schirfrächt gchauft. 1889 het dr Rhodes e Lizänz fir d British South Africa Company iberchuu, 1893 het er, unterstitzt dur Abdailige vu dr Kapbolizei un Seldner, s Matabele-Chenigrych un Biet nerdlig vum Sambesi unterworfe. Är het d Bsidlig un au Edelmetall- un Mineralverarbaitig firschidribe. D Ndebele un au d Shona hän 1896–1897 verbittereti, aber erfolglosi Ufständ gege di europäisch Kolonisierig unternuu.

Im Johr 1911 isch em Rhodes sy Territorium dailt wore: in Nordrhodesie (jetz Sambia) un in Sidrhodesie, wu 1922 e sälbschtverwalteti britischi Sidligskolony woren isch, 1930 isch s Land in wyysi un schwarzi Sidligsbiet ufdailt un eso di afrikanische Buure in erdragsarmi Biet verdrängt wore. 1950 het dr Joshua Nkomo di National Democratic Party grindet, wu fir e velligi Unabhängigkait vum Land kämpft het. 1953 sin di beede Dail vu Rhodesie wider verainigt un mit Njassaland, hite Malawi, zue dr Federation vu Rhodesien un Njassaland unter dr Fierig vum Roy Welenski verbunde wore. No dr Uflesig vu dr Federation 1963 hän di Wysse z Sidrhodesie, unterstitzt vi dr Apartheid-Regierig z Sidafrika, ihri Unabhängigkait gforderet.

Derwylscht im benochbarte Nordrhodesien un z Njassaland schwarzafrikanischi Meehaitsregierige d Macht griffe hän, het e wyysi Minderhaitsregierig unter em Ian Smith am 11. Novämber 1965 aisytig Unabhängigkait verchindet. Großbritannie het die Erkerlig illegal gnännt, het aber nit gwaltsam di alte Zueständ widerhärgstellt. S Mee vu dr afrikanische bolitische Fierer isch derno ins Exil uf Sambia gangen oder isch vu dr wysse Regierig inhaftiert wore. Wu Verhandlige 1966 un 1968 fählgschlaa sin, het Großbritannie vu dr Verainte Natione Wirtschaftssanktione gege Rhodesie erlangt. Di wyss Minderhaitsregierig het 1970 d Republik uusgruefe. Die isch vu kaim Staat uf dr Wält ußer Sidafrika anerkännt wore.

S Zensuswahlrächt z Rhodesie het si im Gegesatz zue Sidafrika nit diräkt an dr Hutfarb orientiert, sunder an Yychuu un Bildig. Unabhängig vu dr Hutfarb isch e jede wahlbrächtigt gsii, wu s Regischtrierigsformular het chennen uusfillen un uf e bstimmt Yychuu chuu isch. In dr Praxis het des Wahlsischtem aber di afrikanisch Bevelkerig vu dr bolitische Bedailigung im Große un Ganzen uusgschlosse. Regischtriere loo hän si nume ne baar Döusert Afrikaner, drotz ass theoretisch e baar Zehdöusert wahlbrächtigt gsii wäre. Anne 1970 isch fir d Afrikaner en aige Wehlerregischter gschaffe wore un ihne 16 Abgordneti zuegsproche wore. Die Zahl hätt solle aastygemi em Styyraadail u dr schwarze Meehaitsbevelkerig. D Aaforderige sin aber eso hoch aagsetzt wore, ass e Machtibernahm vu dr schwarze Meehait „uf döusert Johr“ hätt sotte uusgschlosse blybe.

Z Rhodesie het zwar Rassedrännig gherrscht aber kai Apartheid im sidafrikanische Stil; di afrikanisch Bevelkerig isch in Wirtschaft un Verwaltig yybunde gsii un het d Meehait vu dr Beruefssoldate (bi dr Offizier erscht ab 1977) un dr paramilitärische Bolizei gstellt. E Wehrpflicht het s aber nume fi Wyssi gee.

Rhodesiekonflikt un d afrikanische Nationalismus (1965–1980)

dr Ian Smith, um 1954

Aisytigi Unabhängigkait un UN-Sanktione

Diräkt no dr Unabhängigkaitserklerig vu Rhodesien anne 1965 isch Großbritannie zuen ere Bolitik vu wirtschaftlige Sanktionen ibergange. S isch doderby zum Wortfierer in dr UN-Gremie wore. Dr UN-Sicherhaitsrot het nodno di vu dr britischen Ussebolitik bregte Positionen ibernuu un het im Mai 1968 voll verbindligi Sanktionsmaßnahme bschlosse. D USA hän zäme mit Großbritannie 1970 in dr Verainte Natione d Uuswytig vu dr Sanktionen uf Sidafrika un Portugal verhinderet. Beedi Staate hän zue dr wichtigschte Unterstitzer vum Regierigssischtem vum Ian Smith ghert.

Iber d Johr sin di innebolitische Spannigen im Land all greßer wore. D Smith-Regierig het doderby uf e Verscherfig vu ihre rassistisch begrindete Vormachtstellig gsetzt, uf e Yywanderigsbolitik fir d Sterkig vu dr europäischstämmige Bevelkerigsgruppe un d Aawärbig vu guet guet uusbildete Seldner in dr weschtlige Staate fir Ufgaben in dr rhodesische Strytchreft bzw. paramiliterische Organisatione (zum Byschpel Rhodesian Special Air Service). As hilfrych hän si di guete Verbindige zwische Militer- un Ghaimdienschtchrais vu Sidafrika un Rhodesie gwise. Sidafrika het aafangs im Rame vu syre Detente-Bolitik mit Mittel vu dr Entspannig en ihm gnähm Regierigssischtem im Nochbarstaat z schaffe.

Guerillachrieg

Anne 1966 hän d Rebälle vu ZANU un ZAPU e Guerillakampf gege di Machtstrukture vu dr Wysse aagfange. Di militerische Aktivitete vu dr wenigen un unerfahrene Kämpfer sin zerscht gring un sporadisch blibe. Erscht zwische 1973 un 1974 hän d Aagriff, wu vu dr mosambikanische Provinz Tete uusgange sin, Wirkig zaigt. Doderudr het si zum Byschpel z sidafrika d Iberzygig duregsetzt, s aafellig Reschym vum Smith besser dur e alternativ, stabiler un vu Pretoria gstyrt Machtsischtem yyzbinde. Au in dr wysse Bevelkerig isch d Uuzfridehait mit dr Regierigbolitik greßer wore. As Reaktion uf d Verhandligsergebniss vu dr Rhodesie-Kumferänz z Gämf sin am 3. Juli 1977 Mitglider vu dr Regierigsbartei us dr Rhodesian Front uusdrätten un hän di ultrarächt Rhodesian Action Party grindet. Dr Smith het mit dr Uflesig vum Brlemänt reagiert un mit Neiwahle fir 85.000 Wyssi un eme seli chlaie Chrais vu schwarze Wehler.

Dytligi Differänze hän si 1977 zwische dr afrikanische Nationalischtefierer zaigt, em Abel Muzorewa, Joshua Nkomo, em Robert Mugabe un em Josiah Tongogara. Dr Tongogara het e Guerillagruppe aagfiert un het e militerisch Training in dr Volksrepublik China kriegt. Dr tansanisch Bresidänt Julius Nyerere het si um en Ainigung gmiet. Sidafrika het als wyter yygriffe, unter anderem mit Waffeliferige un ere militerische Unterstitzig vu dr Smith-Regierig mit dr sidafrikanische Armee. Iber d Kooperation mit em rhodesische Militer het Sidafrika versuecht, d Verhältnis z Mosambik z destabilisiere, wel dert MK-Gruppe vum Afrikanische Nationalkongress wichtigi Ruggzugsryym ghaa hän. Au dr Mugabe het si Unterstitzig z China gsuecht, derwylscht anderi Nationalischtefierer sich u Unterstitzig us em sowjetisch kontrollierte Oschtblock bemiet hän.

Ibergangsregierig

Di wirtschaftli Situation un dodermit dr Rugghalt fir d Smith-Regierig isch all schlächter wore. Wel dr Guerillachrieg en all greßeri Belaschtig fir s Land woren isch, het dr Smith schließli im Dezämber 1977 ghaimi Verhamdlige mit em Muzorewa, em Ndabaningi Sithole un em Chirau ufgnuu. Am 3. Merz 1978 het dr Smith e Veryybarig mit dr drei schwarze Fierer zuen ere Bildig vun ere Ibergangsregierig unterzaichnet. Im April 1979 het s zum erschte Mol Barlemäntswahle mit allgmainem Wahlrächt] gee, wu dr Muzorewa bas dytlige Fierer drus firigangen isch. Am 1. Juni 1979 isch di nei Verfassif in Chraft drätte, s Land isch in Simbabwe-Rhodesien umgnännt woren, un di nei Regierig mit em Muzorewa as Regierigsschef het d Arbet ufgnuu. Dr Ian Smith isch as Minischter ohni Gschäftsberaich als im Kabinett blibe.

Wel die Ibergangsregierig aber kai Fride brocht het, het di britisch Regierig im Rame vun dr Kumferänz vu dr Staatsoberhaipter vum Commonwealth of Nations z Lusaka alli Bedailigte vum Konflikt zuen ere Frideskumferänz uf London yyglafd, wu am 12. Septämber 1979 z Lancaster House aagfange het. Unter dr Vermittlig vum Lord Carrington hän si Verdrätter vu dr Patriotic Front un dr simbabwisch-rhodesischen Ibergangsregierig no wuchelange Verhandligen uf e Waffestillstand un Wahle gainigt, wu au d Patriotic Front derby gsii isch. Im Dezämber isch s Lancaster-House-Abchuu unterzaichnet wore, dr Waffestillstand isch in Chraft drätten un s simbabwisch-rhodesisch Barlemänthe di aisytig Unabhängigkaitserklerig vu 1965 zrugggnuu. D Regierig un s Barlemänt si ufglest woren un dr Lord Christopher Soames isch fir e churzi Zyt dr letscht Gouverneur vu Sidrhodesie wore.

Anerkännti Unabhängigkait

dr Robert Mugabe, 1982

D Neiwahle Ändi Februar 1980 het zuen eme fir di weschtlige Beobachter iberraschende Wahlsiig vum Robert Mugabe gfiert. Sy ZANU-PF het ihre Rugghalt vor allem unter dr zahlemäßig dominierende Shona ghaa. Dää Wahlsiig het dr Mugabe as Grun fir sy duurhafti Herrschaft z Simbabwe aagee. Dr Muzorewa het e dytligi Niderlad vmiteße vertlyyde, Bartei UANC het nume 3 vu insgsamt 100 Sitz im nei gwehlte Barlemänt iberchuu. Fir d Regieig z Sidafrika ischdes Ergebnis e bolitische Schock gsii. D Zytig The Citizen vu Johannesburg het am 5. Merz 1980 gschribe „Dr Herr Mugabe het en Ärdrutschsiig errunge, wu sälbscht iber unseri schlimmschten Erwartige uusegoht“. Die neie Machtverhältnis z Sidrhodesie hän faktisch dr bolitische Strategy vu Pretoria vun ere Staategmainschaft im sidligen Afrika en Änd gmacht. Au fir di siafrikanisch Innebolitik isch dytli wore, ass d Zämenarbet vu schwarze Marionettebolitiker mit ere wysse Regierig bi dr schwarze Wehler kai Unterstitzig gfunde het. Am 18. April 1980 isch Simbabwe offiziäll unabhängig wore. Dr wysse Minderhait sin aber no fir sibe Johr 20 vu dr 100 Sitz Barlemänt reserviert bliben un derzue au d Garanty, ass dr Landbsitz un d Räntenaasprich nit aaglängr wäre.

Dr Unabhängigkaitschrieg het no rhodesischen Aagabe 20.350 Mänscheläbe (468 wyssi Zivilischte, 1.361 Aagherigi vu dr Militer (rund d Helfti Wyssi), 10.450 Ufständischi un 7.790 schwarzi Zivilischte) gforderet. D Rebällegruppe hän vu iber 30.000 Dote gschwätzt.

Ufböu un Neiorientierig 1980–1990

No dr Unabhängigkait vu Simbabwe anne 1980 het s Land langi Zyt as Vorbild fir e fridligi poschtkoloniali Transformation gulte. Ab 1990 het si di sozial un bolitisch Lage aber wider dytli verschlächteret un vier bis fimf Millione Simbabwer hän im Exil gläbt.

Di barlemäntarisch Regierigsform isch no 1980 aafangs bybhalte wore. D Legislative isch bstanden us em House of Assembly mit 100 uf fimf Johr gwehlten Abgordnete, wu 20 Mandat dervu bis 1987 fir di wyss Bevelkerigsminderhait reserviert gsii sin, un em Senat, wu s bis 1989 gee het un wu di maischte vu dr 40 Mitglider vum House of Assembly gwehlt un e chlaine Dail vu Stammeshaiptling nominiert un vum Bresidänt ernännt wore sin. Au do sin bis 1987 20 Brozänt vu dr Mandat dr wysse Minderhait vorbhalte gsii. Mit dr Johr het dr Mugabe s Land all autokratischer un diktatorischer gfiert, au mit Hilf vum vu dr Vorgängerregierig ibernummene Ghaimdienscht Central Intelligence Organisation. Zum Johreswächsel 1987/1988 sin z Simbabwe Verfassigsänderigen yyglaitet wore, wu langfrischtig uf d Bildig vun eme sozialistisch orientierte Aibarteiestaat zyylt hän. Simbabwe isch in e Bresidialrepublik umgwandlet un s Amt vum Premierminischter abgschafft wore.

Noch em Amtsaadritt 1980 het d Regierig Mugabe Chlaibuure gferderet un het e baar Regierigsprogramm aagfange, unter anderem im Gsundhaits- un Bildigsberaich. D Wirtschaftslaischtig vu dr Chlaibuure het zuegnuu (3,6 Brozänt Wachstum pro Johr). Erfolg sin au bi dr andere Pogramm uusechuu un soziali Indikatore sin arg besser wore. Zum Byschpel isch dr Aadail vu drchinder Mangelernehrig vu 22 (1980) uf 12 Brozän (1990) gsunke.

D Lääbeserwartig isch zwische 1980 un 1990 dytli gstige, d Chinderstärbligkait isch vu 86 Promille uf 49 zrugggange. Problematisch isch di hoch Arbstlosigkait blibe dur s hoch Bevelkerigswachstum, drotz ass d Aazahl vu dr Bscheftigte vu 1980 bis 1991 um iber 20 Brozänt uffegangen isch. S durschnittli Wirtschaftswachstum pro Johr vu 1980 bis 1989 isch bi 4,5 % vum BIP gläge (unter dr Vorgängerregierig 1966–1979: 3,8 %).

No johrelange Gfächt het s schließlig 1987 e Fridesverdrag gee zwische dr ZAPU un dr ZANU un di boode Orgynisatione sin 1988 zue dr ZANU-PF verainigt wore.

D Regierigsbartei het derno d Wahle vu 1990 zuen ere Abstimmig gmacht iber d Yyfierig vun ere Aibarteieregierig un d Verankerig vum Sozialismus in dr Verfassig. Drotz em positive Ergebnis het d Regierig us Angscht vor e internationale Kapitalflucht s Projäkt abgsetzt un statt däm ekonomischi Maßnahme un Sparprogramm bschlosse, wu vum IWF unterstitzt wore sin. En andere Grund isch au di schlimmscht Deeri vum Johrhundert im sidlige Afrika gsii, wu anne 1992 aagfange het un Simbabwe eso massiv droffe het, ass dr national Notstand uusgruefe woren isch.

Diktatur un Wirtschaftskrise 1990 – hite

dr Emmerson Mnangagwa (2017)

Syt 1990 wird dr Bresidänt in diräkte Wahle fir en Amtszyt vu sechs Johr gwehlt. Drotz dr Meehaitsregierig, wu all mee Ziig vun ere persenlige Diktatur aagnuu het, hän di Wysse– weniger wie 1 % vu dr Bevelkerig – aber 70 % vum urbare Land in dr Händ ghaa. Großi Dail vu dr Bevelkerig hän noch em Änd vu dr wysse Herrschaft Landreform erwartet wore. Anne 1999 het d Regierig schließlig e Programm fir d Umverdailig vun Land vu dr wysse Farmer zue dr schwarze Buure proklamiert. In mehrere Schritt sin syt 2000 rund elf Millione Hektar Land entaignet un nei verdalt wore – offiziäll an rund 300.000 Chlaibuure, derwlyscht di Wysse noch em Land Acquisition Act hätte sotten entschedigt wäre. E Hufe Heef sin aber ohni Entschädigungszahlig an Verwandti vum Mugabe un an Bolitiker vu dr Regierigsbartei ZANU-PF gange. Zum anderi intärni Schwierigkaite z iberspile (vor allem di stark Korruption vu Verwaltig un Bartei), aber au wäg dr Agrarkrise, sin di Wysse all scherfer unter psychische un physische Druck gsetzt wore. Di schnäll Landreform („fast-track land reform“) syt 2000 het si vun eme Landumverdailigsprogramm all mee zuen ere gwaltsame Kampagne gege d Opposition entwicklet. E Huffe wyssi Sidler sin gflichtet, un hän vorhär s Vii umbrocht un hän d Maschine un Bewässerigsaalage verwieschtet. Dur die Art vu dr Landreform het si di friejer „Fruchtchammere“ vu Afrika in e Land gwandlet, wu Hungersnet blogt un duurhaft vu Läbesmittelimport abhängig isch. Simbabwe isch in däm Zämehang wäge Verletzige vu Mänscherecht un dr Verschiebig vu dr Wahle 2002 vum Commonwealth suschpendiert wore. Di unabhängig Dageszytig Daily News isch verbote wore. Im Dezämber 2003 isch s Land us em Commonwealth uusdrätte. Di wichtigscht Oppositionsbartei isch syt dr Mitti vu dr 1990er Johr d MDC (Movement for Democratic Change).

Mitti vu dr 1990er Johr het dr Bresidänt Mugabe e Kampagne gege Homosexualitet aagfange, wun er as unnatytlig un „unafrikanisch“ darstellt. Homosexuälli – wu fir dr Mugabe „minderwärtiger wie Sei“ sin – chenne mi zeh Johr Gfängnis bestroft wäre.

Dur d Entaignige, di korrupte Devisebewirtschaftig un di hoche Agragexport isch di sozial Lag all schlächter wore, vor allem uf em Land. D Wirtschaft het au dodrunter glitte, ass ass z Simbabwe e HIV/AIDS-Pandemy wietet: no Schetzige vu dr UN isch e Drittel vu dr Bevelkerig infiziert.

Am 15. November 2017 het s Militer vu Simbabwe d Kontroll iber s Land ibernuu, dr Mugabe isch unter Huusarräscht gstellt wore, am 21, Novämber isch er offiziäll as Bresidänt zruggdrätte. Am 24. Novämber 2017 isch em Mugabe sy Barteifrynd Emmerson Mnangagwa as neie Bresidänt yygsetzt wore, wu au derno di umstrittene Bresidäntschaftswahle am 30. Juli 2018 gwunne het.

Verwaltigsgliderig

Verwaltigsgliderig vu Simbabwe

Simbabwe glideret si in acht Provinzen un zwoo Stedt mit Provinzstatus (d Hauptstadt Harare un Bulawayo). D Provinze daile si in 59 Bezirk un 1200 Gmaine. Letschteri bstehn derno wider us mehrere Ortschafte. D Yywohnerzahlen in däre Tabälle bezien si uf d Volkszellig vum 18. Augschte 2002.

Nr.	Verwaltigsainhait	Flechi in km²	Yywohner insgsamt	Yywohner je km²
1	Bulawayo	479	676.787	1.413
2	Harare	872	1.903.510	2.183
3	Manicaland	36.459	1.566.889	43
4	Mashonaland Central	28.437	998.265	35
5	Mashonaland East	32.230	1.125.355	35
6	Mashonaland West	57.441	1.222.583	21
7	Masvingo	56.566	1.318.705	23
8	Matabeleland North	75.025	701.359	9
9	Matabeleland South	54.172	654.879	12
10	Midlands	49.166	1.466.331	30
	Simbabwe gsamt	390.757	11.634.663	30

Quälle: Central Statistical Office of Zimbabwe

Literatur

• David N. Beach: The Shona and Zimbabwe 900–1850. Heinemann, London 1980, ISBN 0-435-94505-X. (auch: Mambo Press, Gwelo 1980)
• Daniel Compagnon: A Predictable Tragedy. Robert Mugabe and the Collapse of Zimbabwe. University of Pennsylvania Press, Philadelphia 2010, ISBN 978-0-8122-4267-6. 
• Suzanne Dansereau, Mario Zamponi, Henning Melber: Zimbabwe. The Political Economy of Decline (= Discussion paper - Scandinavian Institute of African Studies. Band 27). Nordiska Afrikainstitutet, Uppsala 2005, ISBN 978-91-7106-541-4. 
• Schoresch Davoodi, Adama Sow: Democracy and Peace in Zimbabwe. (Memento vom 24. März 2009 im Internet Archive) In: EPU Research Papers. Issue 12/08, Stadtschlaining 2008.
• David Harold-Barry: Zimbabwe. The Past is the Future. Rethinking Land, State and Nation in the Context of Crisis. Weaver Press, Harare 2004, ISBN 978-1-77922-025-7. 
• Farai Maguwu: Land Reform, Famine and Environmental Degradation in Zimbabwe. In: EPU Research Papers. Issue 06/07, Stadtschlaining 2007.
• Jacob Wilson Chikuhwa: A Crisis of Governance. Zimbabwe. Algora Publishing, New York 2004, ISBN 978-0-87586-286-6. 
• Jacob Wilson Chikuhwa: Zimbabwe. The Rise to Nationhood. AuthorHouse, Bloomington 2006, ISBN 978-1-4259-4865-8. 
• Jacob Wilson Chikuhwa: Zimbabwe at the Crossroads. AuthorHouse, Bloomington 2006, ISBN 978-1-4259-1957-3. 

Weblink

•  Commons: Simbabwe – Sammlig vo Multimediadateie
• Republic of Zimbabwe: Zimbabwe Government Online uf www.zim.gov.zw
• Republic of Zimbabwe: Office of the President and Cabinet uf www.opc.gov.zw
• Republic of Zimbabwe: Parliament of Zimbabwe uf www.parlzim.gov.zw
• Republic of Zimbabwe: Zimbabwe National Statistics Agency (ZIMSTAT) uf www.zimstat.co.zw
• US-Government: CIA World Fact Book. Zimbabwe uf www.cia.gov
• Auswärtiges Amt (D): Simbabwe uf www.auswaertiges-amt.de
• Bundesministerium für auswärtige Angelegenheiten (A): Länderspezifische Reiseinformation: Simbabwe uf www.bmeia.gv.at
• Eidgenössisches Departement für auswärtige Angelegenheiten (CH): Eckdaten Republik Simbabwe uf www.helpline-eda.ch

Fuessnoote

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Simbabwe“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.