Lischte vo de Bischöf vom Wallis

Bischöf im Wallis

Dr erscht Bischof vo de Diözese im Wallis isch ane 381, also scho i dr Zyt vom spoote Alterdum, erwäänt. Es isch de Theodor gsi, wo i däm Joor zäme mid 31 anderne Bischöf vom Römische Riich a der Chilesinode z Aquileia derby gsi isch. Als Sankt Theodul oder au Sankt Joder isch eer dur verschidnegi Gschichte i der Tradizion vo der Kaddolische Chile bekannt und bsunders im dütschsproochige Alperuum bis hüt populär. Er gilt als Landespatron vom Wallis und vom Bischtum Sitte und bedütet au de Walser vil.

Am Afang het dr Bischof vom Wallis z Octodurus, i dr alte römische Stadt im Piet vom hütige Martinach, gwoont und det e chlyni Kathedrale gha. Der Bischof vo octodurus isch für di öschtlechi Helfti vo dr römische Alpeprovinz Alpes Graiae et Poeninae zueständig gsi. Us em früene Middelalter und no bis am Afang vom 12. Joorhundert isch nid jede Bischof vom Wallis bekannt, und vo vilne weiss me nid genau, vo wenn bis wenn si im Amt gsi sind.

Dr Bischof Heliodor het öpe um s Joor 585 s Zäntrum vom Bistum Wallis uf Sitte verleit. Me vermuetet, er heig d Gebei vom Bischof Theodor vo Martinach a dä neu Ort mit gnoo und bi Sitte wider begrabe, und zwar a dere Stell, wo hüt d Chile Sankt Theodul stoot.

Ane 999 het der Bischof Hugo vo Sitte vom Chönig vo Burgund au s Amt vom Graf im Wallis übercho. D Bischöf vo Sitte sind den bis ane 1798 als Fürschtbischöf d Landesherre a dr Roone bis an Gämfersee gsi. Die poltischi Macht isch allerdings zytewys mee bi Persone usem Walliser Adel und bi de Zäände gläge, und s Underwallis het vo 1260 bis ane 1475 zu Savoie ghört.

I der Zyt vo dr grosse Oobeländische Chiletrennig, wo z Avignon Gägepäscht gsi sind, het au s Bischtum vo Sitte immer zwee Bischöf gha, wo gägen enander kämpft hend, die wo vom Papscht z Rom ygsetzt worde sind und d Gägebischöf under am Gägepapscht z Frankriich.

d Reie vo de Bischöf

Theodor, erwäänt 381 bis 393
Salvius, erwäänt um 450
Prothais, erwäänt um 490
Konstantius, erwäänt 515 bis 517
Rufus, erwäänt 541–549
Agricola, erwäänt 565
Heliodor, erwäänt 585
Rusticus, öpe 602/603
Leudemond, erwäänt 613 bis 614
Dracoald, Bischof noch 614
Prothias, 647/653
Amé, 673/691
Willicaire, 762–765
Altheus, öpe 786 bis 798
Adalongus, Bischof am Afang vom 9. Joorhundert
Heyminus, 825–857
Walter, öpe 877 bis 910
Asmundus, 932
Vulfinus
Manfred, um 940
Vultcherius
Amizo, 983–984/985
Hugo, 993 bis öpe 1020
Eberhard
Aymon, 1034–1053
Ermenfroi, öpe 1054 bis 1092
Gausbert
Vilencus, 1107–1116
Boson, 1135–1138
Guarinus, 1138–1150
Louis, 1150 bis öpe 1162
Amedeus de La Tour, 1162–1168
Guillaume de Blonay, 1176–1177
Kono, 1179–1181/1184
Wilhelm, öpe 1184 bis 1196
Nantelmus vo Ecublens, 1196–1203
Wilhelm vo Saillon, 1203–1205
Landri de Mont, 1206–1236
Boso vo Granges, 1237–1243
Heinrich I. vo Araro, 1243–1271
Rudolf vo Valpelline, 1271–1273
Heinrich II. vo Araro, 1273–1274
Petrus vo Oron, 1274–1287
Bonifav vo Challant, 1289–1308
Aymo vo Châtillon, 1308–1323
Aymo vo Turn, 1323–1338
Philipp de Chambarlhac, 1338–1342
Witschard Tavelli, 1342–1375
Eduard vo Savoie-Achaia, 1375–1386 (vom Papscht Clemäns em Sibte z Avignon bestätiget)

Bischöf mit de Gägepäpscht z Avignon

Guillaume de La Baume-Saint-Amour, 1386
Robert Chambrier, 1387
Humbert de Billens, 1388–1398
Aymon Séchal, 1398–1404
Antoine de Challant, 1404–1417

Bischöf mit em Papscht z Rom

Girard Tavelli, 1387–1388
Henri de Blanchis de Vellate, 1389–1391
Wilhelm (I.) vo Araro, 1391–1402
Wilhelm (II.) vo Araro, 1402–1418

Bischöf noch em Ändi vom Oobeländische Schisma

Andreas dei Benzi, 1418–1437
Wilhelm III. vo Araro, 1437–1451
Guillaume-Hugues d'Estaing, 1451–1454
Heinrich Asperlin, 1451–1457
Walter Supersaxo, 1457–1482
Jost vo Silenen, 1482–1496
Nikolaus Schiner, 1496–1499
Matthäus Schiner, 1499–1522, Kardinal ab 1511
Philipp de Platea, 1522–1529
Adrian vo Riedmatte, 1529–1548
Johann Jordan, 1548–1565
Hildebrand vo Riedmatte, 1565–1604
Adrian vo Riedmatte, 1604–1613
Hildebrand Jost, 613–1638
Bartholomäus Supersaxo, 1638–1640
Adrian vo Riedmatte, 1640–1646
Adrian vo Riedmatte, 1646–1872
Adrian vo Riedmatten, 1672–1701
Franz Joseph Supersaxo, 1701–1734
Johann Joseph Blatter, 1734–1752
Johann Hildebrand Roten, 1752–1760
Franz Friedrich Ambüel, 1760–1780
Franz Joseph Melchior Zen Ruffinen, 1780–1790
Joseph Anton Blatter, 1790–1807
Joseph Franz Xaver de Preux, 1807–1817
Augustin Sulpiz Zen Ruffinen, 1817–1829
Moritz Fabian Roten, 1830–1843
Peter Joseph de Preux, 1843–1875
Adrien Jardinier, 1875–1901
Jules-Maurice Abbet, 1901–1918
Viktor Bieler, 1919–1952 († 1952)
François-Nestor Adam, 1952–1977 († 1990)
Henri Schwery, 1977–1995, Kardinal 1991–2021 († 2021)
Norbert Brunner, 1995–2014
Jean-Marie Lovey, sid 2014