Norwäägisch

Norwägisch (norsk)
Verbreitig:	Norwääge
Sprecher:	öbbe 5 Millione
Linguistischi Klassifikation:	Indogermanischi Sprooche Germanischi Sprooche Nordgermanischi Sprooche Norwäägisch
Offizieller Status
Amtssprooch vo:	Norwegen Norwege
Sproochchürzel
ISO 639-1	no nb (Bokmål) nn (Nynorsk)
ISO 639-2	nor nob (Bokmål) nno (Nynorsk)
ISO 639-3	nor nob (Bokmål) nno (Nynorsk)

Die norwäägischi Sprooch (Äigebezäichnig: norsk [nɔʃk], wo die bäide Standardvarietääte bokmål ['buːkmoːl] und nynorsk ['nyːnɔʃk] umfasst) ghöört zum skandinavische/nordgermanische Zwiig vo de indogermanische Sprooche. Norwäägisch wird vo öbbe fümf Millioone Norwääger as Muetersprooch gschwätzt, wo dr gröscht Däil von ene z Norwääge läbt. Dört isch es d Amtssprooch. Es isch au en Arbets- und Vercheerssprooch im Nordische Root. S Norwäägische isch im Lauf vom 19. und 20. Joorhundert in vier Varietääte standardisiert worde, vo deene si hüte zwäi amtlig anerkennt:

Nynorsk und Bokmål as Amtssprooche uf Gmäindseebeni

Bokmål (dt. „Buechsprooch“), bis 1929 Riksmål:

• offizielli Standardvarietäät
• basiert zum grösste Däil uf em Däänische und zum e chliinere Däil uf bestimmte urbane norwäägische Dialäkt

Riksmål ['rɪksmoːl] (dt. „Riichssprooch“) im hütige Sinn isch e Variante vom Bokmål:

• ooni offizielle Status
• e konservativi Varietäät, wo us historische Gründ no sterker am Däänische orientiert isch als Bokmål

Nynorsk (dt. „Nöinorwäägisch“), bis 1929 Landsmål:

• offizielli Standardvarietäät
• basiert vor allem uf ländlige norwäägische Dialäkt

Høgnorsk ['høːgnɔʃk] (dt. „Hoochnorwäägisch“):

• ooni offizielle Status
• e konservativs Nynorsk, wo sterker an dr ursprünglige Standardisierig, so wie si dr Ivar Aasen gschaffe het (Landsmål), orientiert isch

Bokmål wird vo öbbe 85 bis 90 Brozänt vo dr norwäägische Bevölkerig gschriibe. Es het sich drbii ursprünglig um e Varietäät vom Däänische ghandlet, wo jorhundertilang au z Norwääge Schriftsprooch gsi isch. Es isch aber – bsunders in dr erste Helfti vom 20. Joorhundert – no di noo uf dr Basis vo dr bürgerlig-stedtische Umgangssprooch norwägisiert worde.

S Riksmål isch en elteri Varietät, wo hüte amtlig nid understützt wird. Es isch eme konservative Bokmål äänlig. Es isch dr däänisch-norwäägische literaarische Dradizioon verpflichtet und in dr Rächtschriibig weniger norwäägisiert.

Nynorsk hingeege isch e Sintheese us de autochthone norwäägische Dialäkt und het dorum mee Gmäinsamkäite mit de westskandinavische Sprooche Färöisch und Isländisch as Bokmål, Däänisch und Schweedisch. Es wird vo öbbe 10 bis 15 Brozänt vo dr norwäägische Bevölkerig gschriibe.

Høgnorsk schliessli wird nume in seer chliine Kräis pflägt.

Litratuur

Grammatike

• Jan Terje Faarlund, Svein Lie, Kjell Ivar Vannebo: Norsk referansegrammatikk. Universitetsforlaget, Oslo 1997. (3. Ufflaag 2002, ISBN 82-00-22569-0) (Bokmål und Nynorsk).
• Olav T. Beito: Nynorsk grammatikk. Lyd- og ordlære. Det Norske Samlaget, Oslo 1986, ISBN 82-521-2801-7.
• Kjell Venås: Norsk grammatik. Nynorsk. Universitetsforlaget, Oslo 1990. (2. Ufflaag au dert 2002, ISBN 82-13-01972-5).
• Åse-Berit Strandskogen, Rolf Strandskogen: Norsk grammatikk for utlendinger. 6. Ufflaag Gyldendal Norsk Forlag, Oslo 1991, ISBN 82-05-10324-0.

Leerbüecher

• Eldrid Hågård Aas: Langenscheidts Praktischer Sprachlehrgang Norwegisch. Langenscheidt Verlag, München/Berlin 2009, ISBN 978-3-468-80373-4.

Wörterbüecher

• Bokmålsordboka und Nynorskordboka, usegää vo dr Avdeling for leksikografi ved Institutt for lingvistiske og nordiske studier (ILN) ved Universitetet i Oslo, in Zämmenarbet mit em Språkrådet, vil Ufflaage; digital: Bokmålsordbok | Nynorskordboka.
• Norsk Ordbok. Ordbok over det norske folkemålet og det nynorske skriftmålet. Oslo 1965–2016 (12 Bänd).
• Norsk Riksmålsordbok, 1. Ufflaag. 1937–57 (vier Bänd). Noodruck 1983 (sächs Bänd), Supplement 1995 (2 Bänd), Nöibiarbeitig sit 2002.
• K. Antonsen Vadøy, M.  Hansen, L.  B. Stechlicka: Thematisches Wörterbuch Neu-Norwegisch – Deutsch / Deutsch – Neu-Norwegisch. Ondefo-Deutschland 2009, ISBN 978-3-939703-49-5.
• K. Antonsen Vadøy, M. Hansen, L. B. Stechlicka: Tematisk Ordbok Nynorsk – Tysk / Tysk – Nynorsk. Ondefo, Hagenow 2009, ISBN 978-3-939703-49-5.

Verschidnigs

• Egil Pettersen: Die Normierungsarbeit des norwegischen Sprachrats (Norsk Språkråd). (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[1] [2] Vorlage:Toter Link/stephan-kaps.net In: Robert Fallenstein, Tor Jan Ropeid (Usegäber): Sprachpflege in Europäischen Ländern. Schriften des Germanistischen Instituts der Universität Bergen, Bergen 1989, ISBN 82-90865-02-3.

Weblingg

 Commons: Norwäägischi Sprooch – Sammlig vo Multimediadateie

• Rat für Norwegische Sprache (norwäägisch, au Informazioon uf änglisch, dütsch, franzöösisch)
• bokmål im Store norske leksikon
• nynorsk im Store norske leksikon
• Ivar Aasen-tunet (Zentrum für Nynorsk)
• Dütsch-Norwäägischs Wörterbuech, au Forum und Churzgrammatik
• Dütschs Online-Wörterbuech und Grammatik für Norwäägisch
• Liste vo unregelmäässige Wärbe im Bokmål

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Norwegische_Sprache“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.