Bordretmoolerei

As Bordretmoolerei (vo franz. portrait, „Bildnis“) bezäichnet mä e Schanr vo dr Moolerei, wo as Geegestand d Abbildig vom ene Mensch im ene Gmäld het.

Differenzierigsberiich

Je noch dr Gröössi vom Bildusschnitts unterschäidet mä Chopfstück, Brustbild, Hüftbild (halbi Figuur), Halbfigur, Chnöistück (Bordret vom Chopf bis zum Chnöi), Ganzfiguur, noch dr Haltig, bsundrigs vom Chopf, bezäichnet mä s Bild as vo vorne (en face) oder vo dr Site (en profil), als Halb- oder Dreiviertelbrofiil.

E Studiechopf isch e skizzehafts Bild, wo mee zur Üebig oder as Studie gmacht isch.

Gschicht

D Bordretmoolerei isch scho im Alterdum bi de Egüpter guet usbildet gsi. Es git e Hufe Bilder vo Doote, au wenn s Gleerti git, wo dänke, ass män ene kuum cha Bordret im modärne Sinn sääge. Bi de Grieche isch si erst in dr alexandrinische Zit zur höggste Volländig choo. Au d Idealbordret si vervollkommnet worde. Das si frei erfundeni Charaktertüpe, gmoolt noch em ideale Wääse vom bedroffene Individuum und wo em Künstler au nit persönlig bekannt gsi si (Statue und Chöpf vom Homer, Äsop, Aristoteles etc.). Mit em Lysipp und sim Brueder Lysistratos, wo Gsichtsmaske noch em Lääbe gmacht het, het sich e realistischi Uffassig in dr Bordretkunst bräit gmacht. D Römer häi denn die Bordret uf virtuoosi Art usbildet (d Augustusstatue im Vatikanische Museum, d Chöpf vom Caracalla, Hadrian).

In dr Rönessans isch s Bordret dur d Bildhauer (Mino da Fiesole, Desiderio da Settignano, Rossellino, Luca della Robbia u. a.) und Mooler wie dr Piero della Francesca, Pisanello, Perugino oder Botticelli und dr Manierist Bronzino zun ere hooche, naturalistische Virtuosideet usbildet worde. In dr Blüetezit vo dr italiänische Moolerei isch s de Künstler glunge, em Bordret d Bedütig vom ene Charakterbild z gee, wo s ganze Wääse vom Abbildete din zum Usdruck choo isch.

Dr Raffael und dr Tizian si doo die Beste, bi de Niiderländer si s dr Rubens, van Dyck, Frans Hals und Rembrandt, us dr schbanische Schuel bsunders dr Velázquez.

Äifacher aber seer charakteristisch si d Bordret vom Dürer und Holbäi. Die niiderländischi Moolerei het die so genannte Konversazioonsstück und d Doelen- (Schütze-) und Regäntestück populäär gmacht, wo die Bordretierte din in freie Grubbe verbunde gsi si.

Wie d Bedütig vo dr Ufdraagsmoolerei grösser worden isch, isch d Bordretmoolerei sit em 17. Joorhundert so seer im Vordergrund gsi, ass alli Mooler vo Bedütig Bordret gmoolt häi. D Bordretmoolerei, wo in dr Rönessans die naturalistischi und individuelli Daarstellig vom Mensch perfekzioniert het, isch im Barock vom Aadel, Klerus und vo de Kauflüt für d Standesrepresentazioon funkzionalisiert worde. Bekannti Bordretmooler us dr nöijere Zit si d Franzoose David, Gérard, Ingres, Cabanel, Bonnat, Carolus-Duran, Robert Lefèvre die Dütsche Alexander Macco, Winterhalter, Wach, Magnus, Hensel, G. Richter, Angeli, Lenbach, d Ängländer Reynolds, Gainsborough, Millais, Herkomer, d Niiderländer Isaac Israëls, Vincent van Gogh, Paul Citroen, Sierk Schröder und dr Frans Koppelaar.

Litratuur

Torsten Krämer: Porträtmalerei-Werkbetrachtung von der Antike bis zur Gegenwart, Klett Verlag Stuttgart-Leipzig, 2010. ISBN 978-3-12-205121-1
Renate Klein: Porträt. Englisch Verlag, Wiesbaden 2005, ISBN 978-3-8241-1289-0

Weblingg

Commons: Bordret – Sammlig vo Multimediadateie

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Porträtmalerei“ vu de dytsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.