Rossa

Rossa isch e Gmaind vom Kanton Graubünda.

Rossa
Wappe vo Rossa
Basisdate
Staat:	Schwiiz
Kanton:	Graubünde (GR)
Region:	Moesaw
BFS-Nr.:	3808i1f3f4
Poschtleitzahl:	6548
Koordinate:	729974 / 13735746.3759.1281089
Höchi:	1'089 m ü. M.
Flächi:	58.88 km²
Iiwohner:	158 (31. Dezämber 2022)
Website:	www.rossa.ch
Rossa GR Rossa GR
Charte
Charte vo Rossa w

Geografy

D Gmaind lyt in der Region Moesa im Calancatal, wo es Sytetal vom Misox isch.

Es isch die oberschti Gmaind im Tal. Si isch ane 1982 in dr hütige Form entstande, wo sech Rossa mit de baide vorhärige Gmainde Augio und Santa Domenica, wo chly wyter unde im Calancatal liget, zämetoo het.

Bi Augio lyt s Kwartier Al Tarch, bi Rossa grad änet em Fluss Calancasca dr Wyler Sabbion und im Talabschnitt obena Rossa d Sidlige Valbella, Scandalasc, La Fontana, La Graggia, Pro de Leura, La Motta, Valbella und Pian d’As.

Dr Talbode isch äng und schmaal, und so hend d Dörfli nur wenig Platz für Fälder und Matte in dr Nöchi. Dur die stäile Bärgsyte und über d Felse linggs und rächts vom Tal chamer uf schmale Fuesswääg uf d Mäiesäss und zu de Alpen ufe goo, wo im Calancatal aber deils scho sid langem nümme regelmässig pruucht wärde. Die Bärgweide und Alpe heisse Piöv di Dent, Alp del Pagan, Naucal, Alp de Cascinarsa, Mont de Corona, Stabiorel, Alp de Remia, Remolasch, Alp del Pianasc, Alp de Revi und Alp de Pertüs rächts am Bärg obe und Alp Rodond, Passit, Alögna, Arbeola, Bedoleta, Alp de Trescolmen, Alp del Largè, Mont del Gaia, Ganan, Alpe del Sentiero, Ri dedent, Ri defora, Piotela, Carnalta, Ör, Alp del Calvaresc und Nomnom linggs am Bärg. Die Alpenäme sind alti Fluernäme vo dr yhäimische alpinlombardische Sprooch.

Es bar Bärgwääg gönd dur d Bärgchettine im Weschte und im Oschte id Tääler uf dr andere Syten übere. Dure Giümela-Pass (2117 Meter über Meer) chunt mer vo Rossa uus gäge Weschte uf Pontirone und Biasca im Kanton Tessin. Übere die höche Bärgsäddel vom Pass de Remolasch und vom Cima Rossa-Pass wyter im Tal hinde git’s gar keini rächte Wääg. Uf dr Oschtsyte, is Misox übere, lige über d Bärgchetti linggs vom Calancatal d Bärgwääg vom Omenitpass, vom Passitpass, vo dr Bocca de Rogna, vom Trescolmenpass und vom Buffalorapass.

Bi Valbella sind zwäi Wasserfassige a dr Calancasca und am Ria de Campalesc, emene Sytebach vo dr Calancasca. S Wasser wird vo do uus dur Rööre im Bärg uf s Chraftwärch bi Spina im Misox gläitet.

Dr wyt Talchessel z’oberscht im Calancatal ghört nid zu dr Gmaind Rossa. S Tal isch do stelewys ganz äng, und vo unde här chunt me gar nid so eifach a d Bärgen ufe. Vil eifacher goot dr besser Fuesswääg uf die oberschte Calancascer Alpe, d Alp Stabi und d Alp de Pertüs, vo San Bernardino im obere Misox us übere Omenitpass.

Vom Passitpass us füert en höche Bärgwanderwääg, dr Sentiero Alpino Calanca, dur d Felse und über d Alpweide dr Bärgchetti vom Piz Pian Grand noo bis zu dr Foraalp bi Braggio.

Architektur und anderi inträssanti Sache

D Hüüser vo Rossa bilde-n e schöni alti Baugruppe, und drum stoot s Dorf im Infäntaar vo de Ortsbilder, wo i dr Schwiiz nazionali Bedütig hend.

• d Pfarchile vom Sankt Bernhard
• d Pfarchile Santa Domenica
• d Pfarchile ”Giuseppe e Antonio di Padova“
• d Kapälle uf Calvario
• d Kapälle vo Valbella
• d Kapälle uf Leura
• d Kapälle de Salan
• d Kapälle vo Tarch
• s Woonhuus Spadini
• en Schtei mit uralte Zeiche druff, idr Mundart Sass de la Scritüra, a dr Gmaindgränze oben im Tal

Literatur

• Cesare Santi: Augio. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
• Cesare Santi: Santa Domenica. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
• Cesare Santi: Rossa. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
• Cesare Santi: Gli Ordini e Capitoli della mezza Degagna di Rossa in val Calanca. 1993.

Weblink

 Commons: Rossa GR – Sammlig vo Multimediadateie

• Website vo dr Gmaind Rossa