Septämbärmordä

D’ Septämbärmordä oder Septämbermassaker (frz. Massacres du Septembre odr Journées du Septembre) wärdä hüüfig o „erstä Schreckä“ gnennt. Mit däm Usdruck wird ä Volksufstand während dr französischä Revolution bschribe, wo vom 2. bis zum 6. Septämber 1792 duuret het.

Am 2. Septämbär 1792 isch z Paris ä Mäldig itroffä, dass Preussischi Trupänä i Frankriich si igfallä und Verdun, ä Stadt im Nordä vom Land, hei igno und dass dr französisch Kommandant Beaurepaire Sälbstmord begange het.

Usserdäm hets ono Grücht gä, dass im Pariser Gfängnis die Gfangänä ä Usbruch hei plant für dä Preussischä Trupänä z hälfä, und ds altä System, also d'Monarchi, wieder härzstellä. Äs het no witäri serägi Grücht gä, därum hei Ahängär vor Revolution, einägi Bürger vo Paris, bschlossä d'Pariser Gfängnis mit dä agäblichä Verräter z stürmä. S Morde het am 2. Septämber agfange, wo Bewaffneti ä Gruppe vo Gfangene, wo i s Abbaye Gfängnis i dr Nöchi vo Saint-Germain-des-Prés transportiert worde isch, agriffe het. Am 3. Septämbär si Revolutionäri i die parisischä Gfängnissä ibrochä. Därbi hei si innert drei Tag über 1200 Gfangäni tötet, obwohl öppä zwei Drittel vo allnä Häftlingä keni politäschi Gfangäni gsi si, sondern ganz normali Verbrächär, wo wägä Diebstahl oder Prostitution si verurteilt wordä, wie säch speter het usägstellt.

Dr zwölfköpfig Wohlfahrtsusschuss het speter dür ä Maximilien de Robespierre dr Jacques-René Hébert (1757-1794), dr Afüehrer vo de ultrarevolutionäre Hébertiste und Herusgäber vo dr republikanische und antiklerikale Ziitschrift Le Père Duchesne, la verhaftä. Dr Hébert isch einä vo dä radikalschtä Jakobiner gsi und het a dä Septembermordä ä grossi Rollä gspilt. Är isch, wie vili vo sinä Verbündätä dür d'Guillotinä köpft wordä.

D Septämbermassaker hai im Usland ä grossä Iidruck gmacht und si as Bispil ufgfüehrt worde vo de Verbräche, wo d Revoution wurd begoh. Z Frankriich het niemer welle d Verantwortig drfür übernäh und im Nationalkonvent hai die gmässigte Girondiste de Jakobiner, vor allem em Jean-Paul Marat, em Georges Danton und em Maximilien de Robespierre, d Schuld ge.

Quelle

Dr Artikel "September Massacres." in Encyclopædia Britannica. Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2008.