Weichè

È Weichè, annodubaki au Wechsèl odder – in Abgränzung zuè nèrè Luftweichè – mèngmòl Gleisweichè benamst, isch é Gleiskonschtruktion von èrè Baan, wo Schinnèfaarzüüg dè Übbergang vo eim Gleis uff è andres ooni Halt möglich macht. Im Gegèsatz zuè nèrè Schièbebünni odder ènèrè Drèèschiibè isch dõdeby kei Faartunterbrèchung erforderlich.

Schematischi Darschtellung von èrè Weichè

Èn Zug übberfaart è baar Weichè, dèmit er uff è andres Gleis chunnt

Eifachi Weichè un Chrützungsweichè im Frankfurter Hauptbaanhof

Gschichtè

Weichè mit gussyysernè Schinnè, gmacht vom Trevithick öppè 1803

D Entwicklung vo dè Weichè hèt im Kollèbärgbau aagfangè. Bi dè èrschtè gussyysernè Winkelschinnèweichè vom John Curr us èm Johr 1776 hèn d Lüt odder d Dyr dè Hunt i diè gwünschti Richtung ziè. Im Johr 1797 hèt dè John Curr èrschtmòls è Konschtruktion mit èrè voschtellbarè Zungè bräsentyrt. Anno 1832 isch zum èrschtè Mòl è Batènt für è Ysèbaaweichè vom Charles Fox (1810–1874 z Ängland) erwäänt worrè. D Bauart vom Richard Trevithick isch zwar nò für spurchrantzlosi Laufräder bschtimmt gsi, hèt abber schu alli spôtèrè Elemänt von èrè Zungèweichè vorwäg gnõ.

Vor dè Vowendung im Ysèbaawesè hèt dè dütsch Begriff Weichè è Uusweichschtell i dè Flussschifffaart benamst.

Für voschiddèni Situationè un Aawendungè hèn sich unterschidlichi Bauformè usègbildèt. Diè hüt am hüfigschtè vowendèti Bauform, d Zungèweichè, hèt z Dütschland èrschtmòls vomuètlich bi dè Hannoverschè Staatsbaan 1852 d Schleppweichè abglöst.

Jeddi Baanvowaltung hèt znägscht eigèni Weichèkonschtruktionè bruucht. Au nõch èm Yfüürè vo dè Länderbaanvowaltungè z Dütschland isch es dõdeby blibbè. Nõch dè Gründung vo dè Dütschè Rychsbaan im Johr 1920 dringènd nötig gsi, d Mengi a unterschydlichè un nit gegèènand uusduuschbarè Deile z reduzyrè. Ußerdèmm hèttèt diè geometrischè Eigèschaftè vo dè Weichè normyrt wörrè söllè, um uffwändigè Aabassungsbüèz z vomydè. Nõchdèm 1922 s dörtzmòl neui Schinnèbrofyl S 49 ygfüürt worrè isch, hèt sèll au für d Weichè vo dè Einheitsbauart bruucht wörrè söllè. 1931 sin d Rychsbaanweichè als Regelbauartè mit fascht glychè Eigèschaftè ygfüürt worrè. Voeinheitlicht worrè sin au d Aaschlussmaaß für Weichèvoschlüss, Stellvorrichtungè un Zuèsatzyrichtungè. Dènõch sin sèbbi Bauartè besser gmacht worrè; asè sin bi Neubautè d Hòkèschpitzèvoschlüss un Glenkzungè wègkait.

Bis i d 1980er Johr iè sin d Weichè z Dütschland tǜpischerwys mit 40 bis 100 km/h im abzwygendè Strang befaarbar gsi. Mit èm Uèsetzè vo dè Streggègschwindigkeit uff dè (ab 1973 bautè un ab 1987 in Bedryb gangènè) dütschè Ysèbaa-Neubauschtreggè sin d Gschwindigkeitsreduzyrungè im abzwygendè Strang vo Weichè mee un mee zum Brobleem worrè. Schu i dè 1960er Johrè hèt mò für dè Neubau vum Baanhof Ludwigshaffè èn Weichètǜp entwicklèt, wo mit 130 km/h im Abzwyg befaarbar gsi isch (EW 60-2500-1:26,5-fb), wo denn au i dè Abzwygschtellè un dè Übberleitschtellè vo dè Neubauschtreggè ybaut worrè isch. Für Abzwygschtellè sin drübber usè ab 1984 z Dütschland Schnellfaarweichè entwicklèt worrè, wo mit 160 bzw. 200 km/h im Abzwyg befaarè wörrè hèn chönnè. Si chömmèd hüt an èrè Reiè vo Vochnüpfungspüngt vo dè Schnèllfaarschtrèggè zum Ysatz. D 200-km/h-Weichè hèn bi irer Yfüürung am Èndi vo dè 1980er Johr als diè längschtè Weichè goltè, wo mò mit dè Fèrtigungstechnig no hèt chönnè broduzyrè.

2015 sin uff èm Schinnènetz vo dè Dütschè Baan 71.441 Weichè in Bedryb gsi, dèvo sin 720 Hochgschwindigkeitsweichè gsi. 48.000 Weichè hèn è Weichèheizung un 8500 èn Voschlussdeggel ghaa. Èndi 2015 hèt s Unternämmè blaant, bis 2018 witteri 26.000 Weichè mit Sischteem für Vofüègbarkeitsprognosè vo Weichè uuszrüschtè, bis 2020 söttèd alli „wesèntlichí“ Weichè (30.000) dõdemit uusgrüschtet sy. Mit sèllèrè Prognoseyrichtung söll d Zaal vo dè Störungè um maksimaal 50 Brozènt reduzyrt wörrè. Diè Dütsch Baan git im Johr 30 Millionè Euro für Weichèbaudeil uus.

Stüèrig vo Weichè

È Weichè ooni Grundschtellig mit Handschtellgwicht un Weichèsignaal

Handschtellyrichtung nõch Schwizer Modèl mit Weichèhebbel vo dè Bauform Bruchsal G, Baanhof Cadenazzo

Mò duèt znägscht zwüschè ortsgschtelltè un fèrngschtelltè Weichè unterscheidè.

Ortsgschtellt

Ortsgschtellti Weichè sin hüfig mechanisch ortsgschtellti Weichè, wo mò au „Handweichè“ nennè duèt un z Dütschland mit MOW abchürzt. D Handweichè wörd mit dè Muskelchraft vom Bedièner umgschtellt, wo uff dè Umschtellhebbel wǜrkt un vo dört übber d Bockstangè un d Zungèvobindungsschtangè uff d Zungèvorrichtung un ggf. uff dè Weichèvoschluss übberdrait wörd. S Gwicht odder d Vorigelung vom Umschtellhebbel haaltèd d Weichè i dè jewyligè Èndlaag fescht.

I dè Schwiz git s bi Handweichè, wo für dè intensyve Rangyrbedryb bruucht wörd, è abwychèndi Bauart: A dè Stell vom üblichè Handgwicht git s èn Bock, uff dèm èn Gschtängeweichèhebbel stòt, wo suscht in mechanischè Stellwärch bruucht wörd. Dèsèll Hebbel isch übber Winkelhebbel mit dè Schièberschtangè vobundè. Vorteilhaft dõdraa isch, dass sich dè Bedièner nit dǜèf buggè un è schwèrs Handgwicht hebbè muè. Z Großbritanniè un Länder mit voglychbarè Ysèbaasicherungstechnig isch es d Reglè, dass Weichè, wo nit vom Stellwärch uus gschtellt wörrèd, übber Weichèhebbel bediènt wörrèd, wo i dè Nöchi uff so dauftè "ground frames" uffgschtellt sin.

Mittlerwyl git s auch immer mee elegtrisch ortsgschtellti Weichè (EOW). EOW sin ygfüürt worrè, dèmit d Lokfüürer ooni zuèsätzlichi Weichèbedièner rangyrè chönnèd. Damit s Lokpersonal nit toujours vom Füürerschtand abschtygè muè, wörrèd EOWs i dè Reglè übber zwei Taschter bediènt, wo an èrè Stangè in Höchi vum Füürerschtand montyrt sin. Für s Personal vo chlynè Rangyrtragtorè (z. B. è Köf) isch sèll Taschterpärli öfters uff halber Höchi no è zweits Mòl a d Stangè montyrt.

Fèrngschtellt

Fèrngschtellti Weichè wörrèd i d Regèl vo eim Stellwärch uus bediènt un durch Ysèbaasignaal signaltechnisch gsicherèt. Si sin passivi Faarwägelemänt, wo durch vo ußè wǜrkèndè Chräft umgschtellt wörrèd, d Weichèlaag würd vom Stellwärch uus übberwacht. Für s Übberwachè vo dè Gleisbelegung durch Faarzüüg wörrèd in modernè Stellwärch Gleisfreimeldeaalaagè ygsetzt; wo disèllè nit git, muè s Freisy visuèll feschtgschtellt wörrè, well mò bsetzti Weichè wègèm Entgleisè vom Faarzüüg nit umschtellè darf.

Bschtanddeil von èrè Weichè

È Weichè isch us spezièllè Schinnèdeile zämmègsetzt. D Weichè wörd im Folgendè vo dè Spitzè hèr aagluègèt, ergo vo dèrrè Sitè, wo d Gleis sich uffschpaltè düèn. S wörd è Weichè mit èm Abzwyg nõch rächts beschribbè, wo im Bild zeigt wörd.

Zungèvorrichtung

Zungè un Baggèschinnè mitnand wörrèd als Zungèvorrichtung benamst, è Baggèschinnè un diè zuèghörigi Zungè wörd halbi Zungèvorrichtung dauft. Beidi Deile ghörèd zämmè un müèn glychzitig gwechslèt wörrè.

D Schinnè, wo d Weichenzungè aaligèd, nennt mò Baggèschinnè (i dè Schwyz Stockschinnè). D Baggèschinnè sin uff dè Innèsitè vum Schinnèchopf so gmacht, dass d Zungè subber aaligèd un spezièll a dè Spitzè nit z dünn un dõdemit empfindlich wörrèd. Für è sicheri Füürung un möglichscht ruggarmi Ablènkung vo dè Faarzüüg gryft d Zungèspitzè vo dè aaligèndè Zungè unter d Faarkantè vo dè Baggèschinnè.

D Weichèzungè sin diè voschtellbarè Deile vo dè Weichè, wo d Faarrichtung bschtimmèd. In vill Länder, drunter im dütschsprõchigè Ruum, wörrèd d Weichenzungè us bsunderè, asǜmmetrischè un i dè Höchi voringertè Zungèschinnèbrofyl hèrgschtellt. D Zungè wörd i sèllèm Fall für diè richtigi Höèlaag mit Gleitschtuèlblattè gfüürt un unterschtützt. Bi Weichè, wo z Frankrych entwicklèt worrè sin, bruucht mò Regèlschinnè mit voller Höchi als Uusgangsmatriaal für d Zungè, sèllèwäg müèn d Baggèschinnè auch im Fuèßberych aabasst wörrè.

Für d Gschtaltung vomn Zungèdrèèpungt git s meereri Möglichkeitè:

Glènkzungè

(Gz) sin diè älteschti Form. Sèbbi lön sich vohältnismäßig kurz haaltè, allerdings isch s Zungèglènk uffwändig un trotzdèmm voschliißaafällig. Vordeil vo dè Glènkzungè sin s Fäälè von èrè Vorschpannung un dè minime Umschtellwidderschtand. Im Berych vo dè Tram wörd sèlli Weichèform au hüt (2016) hüfig unter m Begriff „Drèèstuèlweichè“ gfüürt, d. h., s Glènk wörd wiè nèn „Drèèstuèl“ aaluègèt. È söttigi Bezeichnung git s au iisèbaasitig, si isch dört us èm fachlichè Sprõchgebruuch voschwundè.

Fèdderzungè

(Fz) vomydèd s Glènk, d Fèdderschtell lyt im Zungèbrofyl un wörd durch è Zungèblattè übber è baar Schwèllè drübber wèg unterschtützt. Sèlli Zungèblattè macht abber s Biègè vo dè Weichè zuè nèrè Bogèweichè lychter. S Änd von èrè Zungè wörd im Gsènk zuè dè Regèlschinnè umgschmydet, dè Aaschluss a d Zwischèschinnè wörd durch èn Regèlschtoß, wo au voschweißt wörrè cha.

Fèdderschinnèzungè

(Fsch) chömmèd ooni Zungèblattè uus. D Zungèschinnè wörd ebbèfalls a yrèm Änd zuè nèrè Regèlschinnè umgeschmydet un mit èm wittèrè Regelschinnèbrofyl stumpf zämmègschweißt. Zuè dè Sicherung gegè Brüch wörd sèlli Schweißschtell mit Sicherheitslaschè voschtärkt. D Fèdderschtell lyt im Regelschinnèbrofyl, bi Weichè mit èm Bogèradius vo 190 Meter un drunter (i dè Vogangèheit au bi Radiè vo 300 un 500 Meter) wörd a sèllè dè Schinnèfuèß beidsitig bis öppè uff Kopfbreiti abgfräst, um d Vorschpannung z voringèrè. Gmeinsamè Vordeil vo Fèdder- un Fèdderschinnèzungè isch d Faarkantè ooni Unterbrèchung durch s Glènk. Iri Nõchdeil sin d Vorschpannung, diè wèg sellèrè nötigi dütlich größeri Längi un dè höchère Chraftuffwand bim Umschtellè. Fèdderschinnèzungè sin d Regèlbauart bi dè 1931 ygfüürtè un vo Aafang aa gnormtè Rychsbaanweichè un irer Nõchfolger.

Fèdderzungè ooni Zungèblattè

(ebbèfalls Fz) sin diè jüngscht Entwicklung. D Fèdderschtell lyt widder im Zungèbrofyl, Zungèblattè odder Schweißschtellè in beweglichè Deile git s nit, Behinderungè bim Biègè un bi Stopfbüèz drèttèt nit uff. Federzungè ooni Zungèblattè wörrèd bi Weichè uss dè Schinnèbrofyl S54 un UIC60, sit 2008 au S49, bruucht.

Bi dè Faartrichtung graaduus lyt diè rächti Zungè a dè rächtè, nõch rächts abzwygendè Baggèschinnè aa, sèbbi Zungè isch graad. Diè link Zungè hèt èn Abschtand (au Zungèuffschlag) zuè dè linkè Baggèschinnè, wo graaduus füürt. Diè rächt Zungè füürt è Faarzüüg i sèlli Stellung gmeinsam mit dè linkè Baggèschinnè graaduus.

Wenn d Faartrichtung nõch rächts gwünscht isch, so lyt diè link Zungè a dè linkè Backenschinnè aa, so wiè im Bild zeigt wörd. Diè link Zungè wyst è Krümmung nõch rächts uff. Diè rächt Zungè wörd vo dè rächtè Baggèschinné wèg zogè. È Faarzüüg wörd durch diè link Zungè un diè rächt Schinnè nõch rächts gfüürt.

Durch Bewegè vo dè Weichèzungè cha d Weichè umgschtellt wörrè. Dè bewegliche Deil vo dè Weichèzungè lyt uff Gleitschtuèlblattè uff. Wegè m hochè Unterhaltsuffwand un well dè Schmyrschtoffydraag i d Bettung Umwältbrobleeme voursacht un d Lagesicherheit vo dè Weichè beydrächtigt, wörrèd hüt vomeert wartungsarmi Zungèrollvorrichtungè vo-nèm unterschydlichè Modèl odder Kunschtschtoffblattè uss hochgleitfähigem Matriaal ybaut.

Bim Begriff FAKOP handlèt s sich um è Faarkantèoptimyrung a dè Zungèvorrichtung.

Bim Begriff WITEC handlèt s sich um wirtschaftlich-technisch optimyrti Zungèvorrichtung. WITEC-Zungenvorrichtungè sin Zungèvorrichtungè, wo in d Baggèschinnè yglõ worrè sin, um dè Querschnitt vo dè Zungè höcher z machè un dõdemit d Ligeduèr z volängèrè.

Härzschtugg

Härzschtugg mit Flügelschinnè

S Härzschtugg isch è Elemènt im Weichèbau un zämmèfassendi Benamsung für d Härzschtuggschpitzè un diè beidè Flügelschinnè. An èrè Weichè chömmèd zwei Gleis zämmè odder drènnt. Diè innèligendè Sträng vo dè Gleis schnydè sich un müèn unterbrochè wörrè, demit dè Spurchrantz von èm Rad, wo uff diè ander Schinnè faart, unbeydrächtigt durrèlaufè cha. Sèlli Stell heißt Härzschtugg. D Flügelschinnè sin a dè Ändè, im sognanntè Knüè, abkniggt. D Spitzè vum Härzschtuggkeil isch abgrundet, sèllèwäg kaièt sèbbi nit mit èm Schnittpungt vo dè Faarkantè zämmè. Bi graadè Härzschtugg volaufèd d Faarkantè vum Härzschtugg i dè Regèl graadlynig. Dè Winkel, wo si mitnand bildèd, nennt mò Neigung. Wenn sich am abzwygendè Gleis èn Gleisbogè i diè glych Richtung aaschlièßt, denn isch d Unterbrèchung vo sèllèm Bogè im Härzschtuggberych für d Laufruè un Voschlyß nõchdeilig. I sèllèm Fall füürt mò dè Bogè dõrum auch im Härzschtuggberych mit ènèm Bogèhärzschtugg durch. D Ändneigung isch in sèllèm Fall größer wiè bi nèrè Weichè mit glychem Radius un graadem Härzschtugg.

Well s bim Befaarè vum Härzschtugg è Luggè i dè Faarflächi un füürungslosè Stell git, wörd s Rad durch d Radlenker gfüürt. D Unterbrechung i dè Faarflächi füürt immer zuè Stöß. Um sèllnè Stöß entgegèzwǜrkè, wörrèd schlanki Weichè uff Schnèllfaarschtreggè mit beweglichè Härzschtuggschpitzè odder Flügelschinnè uusgrüschtet. Bi nèrè Chrützung git s dèmentschprechend vyr Härzschtugg (woby sèbbi i dè Chrützungspungt vo dè üßèrè Schinnè zwei gegèübberligendè Spitzè hèn un deshalb Doppelhärzschtugg heißèd).

Am Härzschtugg drèttèd di högschtè Voschlyßerscheinungè uff. Zuküèmpftig wörrèd dõhèr hochblaschteti Weichè mit Härzschtugg uss Bainit, ènèm spezièllè Gefüge vum Staal, uusgrüschtet. Sèbbi zeichnèd sich durch è doppelt so langi Läbbensduèr uus un reduzyrèd asè d Inschtandhaltungskoschtè.

Radlènker

Links s Härzschtugg, mit Zwǜschè- un Flügelschinnè, rächts èn regulyrbarè Radlènker

Well s Rad im Berych vum Härzschtugg übber è Luggè i dè Schinnè rollt (ußer bi beweglichè Härzschtugg) un dõdemit kei Sitèfüürung mee hèt, muè dè Radsatz bsunders gfüürt wörrè. Sèll bassyrt durch Radlènker, wo a dè jewyls gegèübberligèndè Schinnè aabrocht sin. D Laufflächi vum Rad lyt wôrènd èm Übberfaarè vo sèllèrè Luggè übblicherwys durchgängig uff Härzschtuggschpitzè un/odder Flügelschinnè uff. Mèngmòl cha sèll abber uffgrund vo dè Weichè- bzw. Chrützungsgeometry nit (uusreichènd) sichergschtellt wörrè, wodurrè spezièlli Konschtruktionè nötig sin.

Radlènker exischtyrèd in unterschydlichè Uusfüürungè. Diè älteri Bauart sin Vobundradlènker, wo d Faarschinnè un Radlènkerblatt durch Schruubè vobundè sin, d Rillèwitti wörd durch Fuètterschtüggle gwôrleischtet. Bi neuerè Weichèbauartè wörrèd separat a bsunderè Rippèblattè odder Stützböck befeschtigti Radlènker vowendèt. Si biètèd dè Vordeil, mit Bylaagè zum Voschliißuusglych regulyrbar un einzeln uusduuschbar z syy.

Weichèschwällè

Weichè ligèd uff bsunderè Weichèschwällè. Sèlli unterschydèd sich i dè Längi, dè Art un Aaordnung vom Schinnèbefeschtigungsmittel sowiè im Querschnitt. Si chönnèd uss Holz, Kunschtholz, Staal odder Staal(Spann-)bedong bschtò. Mit Uusnaam vo dè Schwällè am Weichèaafang un -ändi isch jeddi Schwèllè bi eifachè Weichè unterschydlich un so unvowechsèlbar kennzeichnèt.

Bi dè hütigè Neubautè uff èm Gebièt vo dè Dütschè Baan wörrèd hauptsächlich Bedongweichèschwèllè ybaut. Sèlli zeichnèd sich durch è vill höcheres Eigègwicht mit èrè höcherè Lageschtabilidät uus. Allerdings wörrèd Bedongschwällè bi Entgleisungè meischtens massyv bschädigt un müèn dènõch gwechslèt wörrè. Bi Staalschwällè füürèd Vobygungè durch Entgleisungè zuè Spurvoängungè. Dõhèr wörrèd im Baanhofsberych un vor allem uff Gleis mit läbhaftèm Rangyrbedryb öfter dè Holzschwällè bevorzugt, wo i sèllèrè Hysicht robuschter sin. Staalschwällè machèd mit yrer chlynèrè Bauhöchi dè Ybau vo Gleis un Weichè auch in Berych mit begränzter Bettungsschtärki, byschpillswys uff Bruggè. D Waal vo Bedong- odder Staalschwällè isch i dè Vogangèheit au vo Rooschtoffvofüègbarkeit un -priis abghängt.

Diè Dütsch Bundesbaan hèt Weichè èrschtmòls im Summer 1981 mit Bedongschwällè ygsetzt. Nõch guètè Erfaarungè sin schu alli Weichè uff dè Neubauschtrèggè, wo i dè 1980er Johr baut worrè sin, uff Bedongschwällè volait worrè.

Weichèschtellvorrichtung un Weichèsignaal

Innèaasicht von èm Weichèaadryb L826H vo dè Firma Thales

Handvoschluss 73 mit Spèrrvorrichtung (HV 73 Sp) im Baanhof Guntersbluèm mit sinè Baudeil

Weichèaadryb im Baanhof Dortmund-Kurl

A dè Spitzè vo dè Weichè isch d Stellvorrichtung (Weichèaadryb odder Handschtellvorrichtung bi ortsgschtelltè Weichè) aabrocht, mit sèllèrè wörd d Weichèzungè bwegt un i dè Ändlaag feschtghaaltè wörd. Dèby wörrèd d Weichèzungè durch dè Weichèvoschluss fixyrt. Bi langè Weichè un bsunders bi Hochgschwindigkeitsweichè sin zuèsätzlichi, übber d Längi vo dè Weichè vodeilti Stellvorrichtungè mit Voschlüss nötig.

Elegtrischi Weichèaadryb sind mit érè Rutschkupplung uusgrüschtet. Si vohindèrèt Schäddè, wo durch èn z großè Umschtellwiderschtand odder durch Frèmdkörper (z. B. Schotterschtei) zwǜschè Zungè un Baggèschinnè behinderèt wörd. Bi Gleisbild- un elegtronischè Stellwärch wörd dè Aadryb i sèllèm Fall durch è Vozögerungsyrichtung abgschaltet, wa-nè Störungsmeldung uuslöst. Bi elegtromechanischè Stellwärch muè dè Bedièner dé Stellschtrommesser beobachtè un d Weichè manuèll zruggschtellè, wenn si nit i d Ändlaag gòt, sèllèwäg schällèt s bi sèbbè Stellwärch wôrend dè Umschtellung. Wenn dè Bedièner d Weichè nit zrugg schtellt, denn schmilzt d Stellstromsicherung. D Fungtion vo dè Rutschkupplung wörd regèlmäßig brüèft, idèm mò wôrend èm Umschtellè èn Hammer zwǜschè Zungè un Baggèschinne ghaaltè wörd.

Stellvorrichtungè sind öfters mit ènèm Weichèsignaal uusgrüschtet, welles d Laag vo dè Weichè vo wittem aazeigt. È Weichèsignaal isch bi ortsbedièntè Weichè nötig, bi fèrnbedièntè nu, wenn Rangyrfaartè ooni gsicherti Rangyrfaarschtrõßè vokeerèd. I dè Reglè isch sèll bi mechanischè un elegtromechanischè Stellwärch sowiè bi voeifachtè Gleisbildschtellwärch dè Fall. Weichèsignaal (mit Uusnaam vo dopplètè Chrützungsweichè) wörrèd im Regèlfall uff Handschtellvorrichtungè uffgsetzt. Bi fèrnbedièntè Weichè git s kei Handgwicht un kein Hebbel, wo dört dèzuè ghört. Diè bsunderè Weichèsignaal für dopplèti Chrützungsweichè (als Windmülli dauft) wörrèd näbbè dè Weichèmitti uffgschtellt un übber Gschtänge mit beidè Weichèvoschlüss vobundè.

Um ortsbediènti Weichè gegè unbeabsichtigts Umschtellè z sichèrè oder bi nèrè Laag in Faarschtrõßè, wo in d Signalabhängigkeit ybezogè sin, wörrèd sèbbi Weichè mit ènèm Rigelhandschloss odder Weichèrigel uusgrüschtet.

Weichèvoschluss

Dè Weichèvoschluss isch zwǜschè dè Stellvorrichtung un jeddè dè beidè Weichèzungè ybaut. Er diènt einersits dèzuè, diè aaligendi Zungè a dè Baggèschinnè feschtzhaaltè, um z vohindèrè, dass si durch Spannungè i dè Weichèzungè odder vo ußè ywǜrkendè Chräft (z. B. durch Schlääg vo dè Spurkränz) bewegt wörd, un anderersits dèzuè, diè abligendi Zungè im uusreichendè Abschtand zuè dè andrè Baggèschinnè z haaltè. Zuèsätzlich glycht dè Weichenvoschluss Unterschyd vum Stellwäg uus, wo bsunders bi mechanischè Aadryb durch d Reibung i dè Leitung uffdrèttè chönnèd.

D Voschlüss sin übber Gschtänge mit èm Aadrièb vobundè. Z Dütschland, dè Nõchfolgeländer vo dè ehemòligè öschterrychisch-ungarischè Monarchy un i dè Schwiz sin bis i diè jüngscht Zit pragtisch nu a dè Baggèschinnè un Zungè aagordnèti Voschlüss, für d Unterscheidung Ußèvoschlüss benamst (woby dèsèll Begriff im Baanbedryb un im Unterhalt nit üblich isch) bruucht worrè. Bi Ußèvoschlüss sin d Konschtruktionsdeile dirèkt a dè Baggèschinnè un Zungè odder zwǜschè dè Baggèschinnè aabrocht sin. Folgendi Artè vo Ußèvoschlüss sin nò odder sin im Ysatz gsi:

• Dè Pedalvoschluss isch scho vor 1900 nimmi zitgemäß gsi, diè letschtè Exemblaar sin um 1980 us untergordnètè Näbbègleis voschwundè.
• Dè Hòòkèvoschluss isch dè Regèlvoschluss bi dè preußischè, abber au bi bayrischè un öschterrychisché Baanè. Obwoll er dört sit öppè 1930 nimmi neu ybaut worrè isch, isch er im ganzè 20. Johrhundert in Hauptgleis z findè gsi un hèt in größerè Stüggzaalè bis hüt in Näbbègleis übberläbt. In andrè Länder wiè Tschechiè un dè Slowakei isch er no wit vobreitet. Hòòkèvoschlüss sin empfindlich gegé temperadurbedingti Längèvoänderungè vo dè Zungè.
• Dè Klammervoschluss isch johrzeentelang d Regelbauart z Dütschland un Öschterrych gsi. Er isch gegèübber temperadurbedingè Längèänderungè öppis toleranter, doch dõdefür aafälliger bim Voiisè. Well s Uusglychsvomögè für temperadurbedingti Lageänderungè trotzdèm uff è baar Millimeter begränzt isch, sin uff sinèrè Basis sèlbschtregulyrendi Voschlüss wiè gleitendi Voschlüss vo dè Bauart Peddinghuus odder baangschtüèrti Voschlussklammèrè BKl 60 un 61 ygfüürt.
• Diè grundlegèndi Ablösung vo dè Klammèrèvoschlüss erfolgt durch Klinkèvoschlüss in è baar Bauformè. S Brinzyp isch ein um 90° drülltè Klammèrèvoschluss, bi dèm d Klammèrè (dõ »Voschlussklinké« dauft) uff dè Obbersitè vo dè Schièberschtangè laufèd. Dè Uusglych vo dè temperadurbedingtè Längèänderungè wörd durch breiteri Voschlussschtüggle gmacht, dè Zungèschluss isch durch Exzenter ooni spanendi Bearbeitung yschtellbar.
• Für Hochgschwindigkeitsweichè wörrèd komplèxeri Voschlüss wiè dè HRS-Voschluss ygsetzt, wo d Zungè au in irer Höèlaag zuèvolässig feschtlegèd.
• Glenkvoschlüss (Voschlüss mit innerer Abschtützung odder innèligendi Voschlüss) wiè dè Jüdelvoschluss sin i dè Schwyz bis i diè jüngscht Vogangèheit dè Regelvoschluss; im Südè vo Dütschland sin si wôrènd dè Länderbaanzit vobreitet gsi.

In andrè Länder, wiè öppè Ängland, wörrèd wegè dè hubvoluschtarmè Übbertragung vo dè Stellchraft durch Gschtängeleitungè bi mechanisch gschtelltè Weichè i dè Regèl gar keini Weichèvoschlüss bruucht. Bi elegtrisch gschtelltè Weichè wörrèd dört pragtisch uusschlièßlich Innèvoschlüss bruucht, bi dènnè s Aaligè vo dè Zungè a dè Baggèschinnè innerhalb vum Weichèaadryb sichergschtellt wörd. Dè Weichèaadryb muè dõdèzuè zimli formschtabil mit dè Baggèschinnè vobundè syy. Sit wènnigè Johr wörrèd söttigi Voschlüss au z Öschterrych un dè Schwyz ygsetzt. Dè Ysatz z Dütschland isch wènnig erfolgrych gsi, bsunders wegè dè uffwändigè Einzelsicherung vo dè Zungè bi-nèrè Störung.

Weichè mit chlynè Bogèradiè un entschprèchend churzè Zungè chriègèd nu èn Voschluss a dè Weichèschpitzè. Weichè mit größerè Radiè (z Dütschland ab 500 Meter, deilwys ab 300 Meter Radius) chriègèd ein odder meereri witteri Voschlüss (Mittelvoschlüss), um d Laag vo dè langè un dõdemit elastischè Zungè uff irer gsamtè Längi sowoll aa- als auch abliegènd z garantyrè un um glychzitig d Durchfaarrillè zwǜschè abligender Zungè un Baggèschinnè z gwôrleischtè. Dè letscht Voschluss isch bi-nè Weichèbauartè èn Gabelvoschluss odder ein i dè Wǜrkung identischi Byschtellvorrichtung ooni Voklammerungswǜrkung vo Baggèschinnè un aaligèndè Zungè. Im Regèlfall wörrèd alli Voschlüss von èm Aadryb übber mechanischi Vobindungè aadribbè, bi bsunders langè Weichè au in Gruppè uffdeilt. Bi schwirigè Bedrybsbedingungè mit z erwartendè höchèrè Umschtellchräft wiè in Wüèschtèregionè odder in höcherè Gebirgslaagè wörrèd au d Mittelvoschlüss von eigènè Aadryb bewegt. Allerdings stygt dõdemit dè schaltungstechnische Uffwand. Beweglichi Härzschtuggschpitzè odder Flügelschinnè erhaaltèd immer separati Aadryb, in schwirigè Fäll au è baar dèvu.

Weichèvoschlüss sin i dè Reglè so konschtruyrt, dass d Weichè vom Härzschtugg hèr uffgfaarè wörrè chönnè muè. Mit Rigèl uusgschtatteti Weichè un Weichè, wo mit Gschwindigkeitè übber 160 km/h befaarè wörrèd (sèlli erhaaltèd wegè dè möglichè Chraftschpitzè, wo zum uugwolltè Lösè dè Feschthaalteyrichtungè bim regulärè Befaarè füürè chönnt, nit ufffaarbari Aadryb), sin trotz dè prinzipièll ufffaarbarè Weichèvoschlüss nit ufffaarbar. Wörd è söttigi Weichè trotzdèm uffgfaarè, entschtôn i jeddem Fall schwèri Schäddè. Beweglichi Härzschtuggschpitzè un Flügelschinnè sin brinzypbedingt ebbèfalls nit ufffaarbar, well s kei Deil git, wo von èm Radsatz bewegt wörrè cha, um d Voklammerung vo dè aaligèndè Spitzè z lösè. Nit ufffaahrbari fèrngschtellti Weichè erhaaltèd deshalb è Übberwachungsyrichtung, wo-nè Ufffaarmeldung uuslösè duèt, wenn è Faarzüüg uff diè falsch ygschtellti Weichè zuèlauft. Innèvoschlüss chönnèd ebbèfalls ufffaarbar uusglait sin, doch wörd bi vill Bedryber druff vozichtet. Aadryb mit nu einèrè Stellstangè, wo beidi uumittelbar starrkupplèti Zungè bewegèd, wiè s byschpillswys z Frankrych üblich isch, sin voglychbar mit beweglichè Härzschtuggschpitzè nit ufffaarbar.

Umlaufzitè

D Umschtellzit vo elegtrisch gschtelltè Weichè isch abhängig vo dè Aadrybsbauart un èm Umschtellwiderschtand. Bi dè dütschè Einheitsweichèaadryb vo dè Bauart 1924, wo lange Zit bruucht worrè sin, un dè abgleitetè Bauartè WA 350 (DR) un S700 (DB) lyt si bi öppè zwei Sekundè. Neueri Bauartè wiè d S700K (Siemens) odder L826H (Thales) bruuchèd wegè dè erforderlichè höchèrè Stellchräft für d Weichè mit großè Radiè un schwèrè Schinnèbrofyl un wegè dè Voschleißreduzyrung öppè sechs Sekundè.

Für Rangyr- un bsunderi Ablaufweichè vo dè èrschtè Stafflè vo Ablaufbärg wörrèd sognannti Schnèllläuferaadryb ygsetzt. Sèlli Aadryb, wo i dè Reglè vo Einheitsweichèaadryb abgleitet sin, unterscheidè sich vo sèbbè durch è gringer untersetztes Vorgelege un èn Gedrybeblogg, wo sich nu 180° statt 270° drüllt. Dè Stellwäg isch entschprèchend gringer. In Vobindung mit ènèm Weichèvoschluss, wo druff abgschtimmt isch, bedrait d Umschtellzit von èm Schnellläuferaadryb nu öppè 0,6 Sekundè. Schnellläuferaadryb sin bi Weichè, wo i dè Zugfaarschtrõßè ligèd, nit zuèglõ.

Zuèsatzyrichtungè

Weichègränzzeichè (mit Detailaasicht)

I mengè Länder isch a jeddèrè Weichè zwǜschè dè Zweiggleis è Gränzzeichè aabrocht, wo d Stell kennzeichnè duèt, wo diè beidè Zweiggleis dè Mindeschtgleisabschtand erreichè düèn, also diè beidè Lichtruumbrofyl zämmèdröffèd. Bis zuè sèllèrè Stell cha nè Zweiggleis bsetzt syy, demit im andrè Zweiggleis no Faarzüüg faarè dürfèd bzw. durrè chömmèd.

Drübber usè chan au è Weichèheizung installyrt syy. Dè Umschtellvorgang von èrè Weichè cha bi kaaltèm Wetter villfach schwèrgängig wörrè: Asè cha dè Schnee d Weichèmechanik bhinderè, d Weichenzungè cha a dè Baggèschinnè feschtfryrè, odder Iisblögg vo Züüg chönnèd i s Voschlussfach un/odder d Zungèvorrichtung keiè. Drübber usè cha d Riibung vo dè Gleitschtuèlblattè höcher wörrè. È Weichèheizung vohinderèt i vill Fäll sèlli Brobleem. Si isch im Zungèberych un im Berych vo dè beweglichè Härzschtugg montyrt un söll è Zämmèfrǜrè vo dè beweglich Deil (Zungè un Baggèschinnè), abber au s Blockyrè wègèm Schnee un Iis vohindèrè.

Bau vo Weichè

Dransport von èrè vormontyrtè Weichè vum Weichèwärch zum Ybauort mit èrè Weichè­dransport­einheit.

Ybau vum vormontyrt glifertè Mitteldeil von èrè DKW mit èm Weichèbaukran

Alli hüt ybautè Weichè wörrèd im Weichèwärch vorgfertigt, widder zerlait, uff d Bauschtell dransportyrt un dört uff ènèrè freyè Flächi (Zungèberych, Mittelberych un Härzschtuggberych) nòmmòl vormontyrt. Nõch Möglichkeit wörrèd dõdeby au Voschlüss, Aadryb, Übberdragungsdeile un Zungèbrüèfkontägt mit ybaut. D Weichègroßdeile, wo asè zämmèbaut worrè sin, wörrèd denn mit èm Weichèbaukran ybaut, uusgrichtet, gschotterèt, gschtopft un voschweißt. In è baar Fäll wörrèd d Weichègroßdeile schu im Weichèwärch komplètt (mit odder ooni Zuèsatzuusrüschtungè wiè Aadryb, Übberdrägungsdeile, Weichèheizungè usw.) vorgfertigt, vormontyrt un chönnèd sofort ybaut wörrè. Si wörrèd mit Lkw odder Weichèdransportwägè zuè dè Bauschtell brocht un mit Hǜlf von èm Kran odder ènèm spezièllè Weichèdransport- un Ybaugräät ybaut. Bevorzugt wörrèd Chrützungsweichè sowiè Weichè mit großè Radiè un uffwändigè Übberdrägungsdeile uff sèlli Wys aaglifèrèt. D Vormontagequalidät im Weichèwärch übberdrǜfft sèlli uff dè Bauschtell dütlich. Èn witterè Grund für d Aaliferung im vormontyrtè Zuèschtand isch èn fäälendè Vormontageblatz i dè Bauschtellènôchi. Um s Faarzüügumgränzungsbrofyl yzhaaltè, wörrèd d Ladeflächi vo dè Weichèdransportwägè für d Faart schräg gschtellt. Weichèdransportwägè sin bi nèm Huufè Baanvowaltungè ygschtellt.

Wenn s gnuèg Zit git, isch es au normal, Weichè am Ybauört i dè Gleisluggè („im Loch“) z montyrè. Bi Weichè i dè feschtè Faarbaan isch d Montage am Ybauort nötig, nõchdèm d Faarbaanblattè bedonyrt worrè isch.

S Weichèwärch Wittè isch diè einzig Broduktionsschtätti vo dè Dütschè Baan für Ysèbaaweichè. D Dütsch Rychsbaan hèt Weichèwärch in Kirchmöser un Gotha bedribbè, wo hüt èbbèso zuè dè Voestalpine BWG GmbH ghörèd wiè s 1920 gründete Weichèwärch Butzbach. Voestalpine BWG bschäftigt 750 Lüt. Voestalpine hèt d Butzbacher Weichenbau Gesellschaft (BWG) 2003 übbernõ.

Diè früènère Obberbauwärchschtatt z Hägèdorf, hüt SBB Baantechnig-Center Hägèdorf, isch s einzige Wärch i dè Schwiz, wo serièmäßig Weichè hèrschtellè duèt. S isch zwar im Bsitz vo dè SBB, stellt abber au Weichè für anderi Baanvowaltungè hèr (inkl. Schmalschpur- un Zaaradweichè). D Regèlweichè volôn s Wärch hüt i dè Regèl, wenn s gòt, zämmèbaut uff dè Weichèdransportwägè.

Uff èm Netz vo dè Dütschè Baan sin 2012 öppè 1750 Weichè neu gmacht worrè.

Bsunderi Baumodèl

Eifachi Weichè

Doppelti Gleisvobindung

Innèbogèweichè

Doppelweichè vo dè Härzschtuggsitè

Doppelweichè vo dè Spitzè hèr

Sǜmmetrischi Doppelweichè z Châtillon-sur-Seine

In èrè eifachè Weichè zweigt èn Zwyggleis von èm Stammgleis ab. Isch s Stammgleis graad, sait mò irè è graadi Weichè. Wenn au s Stammgleis krümmt isch, nènnt mò sèlli Weichè Bogèweichè. Isch s Stammgleis i diè glych Richtung bogè wiè s Zwyggleis, handlèt s sich um è Innèbogèweichè. Isch sèll Stammgleis im Zweiggleis entgegègsetzt bogè, bezeichnèt mò d Weichè als Ußèbogèweichè.

Git s è baar Zweiggleis uff beidè Sitè vum Stammgleis, so sait mò sèllèrè Weichè è Doppelweichè; gebrüüchlicher isch dè Nammè Dreiwägweichè. Sèllè blatzschparendè Weichètǜp git s abber nu nò seltè. È sǜmmetrischi Doppelweichè isch è klassischi Dreiwägweichè un no vill seltèner, well s dõdefür bsunderi, dünni un dõdemit empfindlichi Zungè sowiè bsunderi Stellvorrichtungè bruucht. Bsunders a dè Stellvorrichtungè isch s Vohindèrè vo glychzitig abzwygendè Zungè, wo zwangsläufig zuè nèrè Entgleisung füürè würded. D Dreiwägweichè wörd hüt im Berych vo dè Ysèbaan vomuètlich gar nǜmmi ybaut. Bi Strõßèbaanè isch si abber nõch wiè vor normal, i dè Reglè wörd denn èi Zungè vor diè ander vorzogè, um düèri Sonderbaudeil z vomydè.

Normung z Dütschland

Bi dè Dütschè Baan AG sin d Weichè gnormt un chönnèd in yrer Bezeichnung folgendi Aagabè enthaaltè (am Byschpill EW 60-500-1:12 L Fz H):

Chürzel	Erlüterung	Bemerkungè
EW	Weichèform	Eifachi Weichè (EW), Ußèbogèweichè (ABW), Innèbogèweichè (IBW), Doppelweichè (DW), einsitigi Doppelweichè (EinsDW)
60	Schinnèbrofyl	UIC60, u.Vorlage:Nnbspa. 49 (S49: DRG, DB, DR), 54 (S54: DB) un 65 (R65: DR)
500	Radius	vum abzwygendè Gleis (in m)
1:12	Weichèneigung	am Weichèänd (Tangens vum Weichèwinkel)
L	Abzwygrichtung	links (L) odder rächts (R)
Fz	Zungèbauart	Fèddèrzungè (Fz, ooni Zungèblattè, bi ältèrè S49-Weichè auch mit Zungèblattè), Fèddèrschinnèzungè (Fsch, Regèlbauart bi S49-Weichè), Glènkzungè (Gz)
H	Schwällèbauart	Holzschwällè (H), Hartholz (Hh), Staalschwällè (St), Bedong (B)

Folgendi Bauartè für eifachi Weichè (Regelweichè) git s im Netz vo dè Dütschè Baan AG:

Weichèbauart (kurz)	Härzschtugg	zuèlässigi Abzwyggschwindigkeit
EW xx-190-1:7,5/6,6	bogè	40 km/h
EW xx-190-1:7,5	bogè	40 km/h
EW xx-190-1:9	graad	40 km/h
EW xx-300-1:9	bogè	50 km/h
EW xx-500-1:12	bogè	60 km/h
EW xx-500-1:14	graad	60 km/h
EW xx-760-1:14	bogè	80 km/h
EW xx-1200-1:18,5	bogè	100 km/h
EW xx-2500-1:26,5	bogè	130 km/h
Bsunderheit: sǜmmetrischi Ußèbogèweichè
sym. ABW xx-215-1:4,8	graad	40 km/h

(EW xx: Schinnèbrofyl, z. B. EW 60)

Weichè mit Ändneigung chlyner wiè 1:9 (sognennti Steilweichè) söllèd uss Voschlyßgründ vomiddè wörrè, irè Ybau isch im Einzelfall gnemmigungspflichtig.

Bogèweichè (mit Uusnaam vu dè bsunders sǜmmetrischè Ußèbogèweichè sym. ABW 215) wörrèd nit wiè Regèlweichè gmacht, sondern durch Vobygè us graadè Weichè umgmodlèt. Witter wiè bis zuè dè Sǜmmetry söttèd Weichè nit bogè wörrè. D Längèänderungè, wo us èm Bǜègè resultyrè duèt, wörrèd i dè Zwǜschèschinnè uusglichè, dõdemit bliibèd d Großdeil (Zungè, Härzschtugg) uusduuschbar. Abhängig vom Radius vo dè beidè Sträng änderèt sich bim Biègè diè jewyls zuèlässigi Gschwindigkeit.

„Y-Weichè“

Dè Begriff Y-Weichè findet mò öfters im Zämmèhang mit Modellbaan-Gleis, hèt abber kei begrifflichi Entschprèchung i dè Fachterminologiy vo dè Ysèbaan. Datsächlich chunnt è sǜmmetrischi Ußèbogèweichè sym.Vorlage:NnbspABWVorlage:Nnbsp215 in öppè dèm, wa dè Modellbaaner drunter voschtòt. Allerdings unterlyt diè sym.Vorlage:NnbspABWVorlage:Nnbsp215 i dè Realidät dè Yschränkung, dass si i dè Reglè nit in Streggègleis nit vorchunnt, sondern nu in Abschtellgleis un Rangyraalaagè. Sèlli Weichè git odder hèt si nu gää in ältèrè Ablaufaalaagè bsunders z Frankrych, wo uff chürzeschtem Wäg vill Gleis z vobindè gsi sin un wo s für dè Ablaufbedryb wichtig isch, dass möglichscht alli Ablaufwäg durch diè glych Aazaal vo Weichè un Bögè gän. Sèbb Zyl wörd hüt durch mèngi Gleisbündel nõch èm Ablaufbärg mit je ca. acht Gleis erreicht. I sèllèm Fall sin d Weichè asè aagordnèt, dass nõch dè èrschtè Weichè zwei, denn vyr un schlièßlich acht Gleis näbbènand un fascht sǜmmetrisch aagordnèt ligèd.

Chrützungsweichè

È eifachi Chrützungsweichè (EKW) isch è Chrützung, wo durch Weichè so ergänzt worrè isch, dass zmindescht in einèrè Faartrichtung dè Übbergang von eim Gleis uffs andre möglich isch (au halbè Ängländer benamst). È doppelti Chrützungsweichè odder Doppelchrützweichè (DKW) macht dè Übbergang in beidi Richtungè möglich. Sèlli Weichè wörrèd bi Neubautè uffgrund vum höchèrè Voschleiß nu no in Uusnaamefäll zum Byschpill bi beängtè Vohältnis ybaut. È dritti Variantè isch d Weichèvoschlingung. Si entschtòt, wenn bi nèrè doppeltè Chrützungsweichè eini vo dè beidè graade Sträng wègglõ wörd. Dõdurrè kaièd au d Doppelhärzschtugg èwäg. Sèlli Obberbaukonschtruktion isch abber zimli seltè.

Bi beidè Tǜpè wörd zwǜschè dè Chrützungsweichè mit innèligendè Zungè (Bauart, wo am meischtè vorchunnt, wegè yrer früènèrè Hüfigkeit im britischè Netz au Ängländer dauft) un sèllnè mit ußèligèndè Zungè (öfter als Sischteem „Bäseler“ benamst) unterschiddè. Diè ußèligèndè Zungè machèd größeri Bogèradiè un dõdemit höcheri Gschwindigkeitè möglich, sin abber wegè dè erforderlichè Meefachhärzschtüggle no uffwèndiger.

Bi bsunders ängè Gleisvohältnis wörrèd Doppelchrützungsweichè mit Bogèylauf, vo dè Schwyzer Bundesbaanè (SBB) als voschteilti DKW benamst, ybaut. Bi sèbbè üßerscht seltènè Weichè isch d Baggèschinnè im Berych chrümmt, wo d Weichèzungè aalyt, dört wörd d Weichèneigung größer. Well im Johr 2017 z Lozärn un z Basel Reisezüüg uff DKW mit Bogèylauf entgleist sin, hèn d SBB diè kritischè Weichè uusduuscht un d Gleisgeometry aabasst.

Chrützungsweichè hèn drei Nõchdeil: Zum eintè sin si dürer un uffwèndiger als zwei eifachi Weichè, au isch bi innèligèndè Zungè im Regèlfall kein Blatz, um jeddi Zungè mit eim eignè Voschluss un Zungèbrüèfer uuszrüschtè. Näbbènand ligèndi Zungè wörrèd mit Kuppelschtangè vobundè, a diè Zungè, wo nit mit ènèm Voschluss uusgrüschtet isch, wörrèd d Zungèbrüèfer- odder Rigelschtangè aaghängt. Bsunders doppelti Chrützungsweichè mit Voschlüss a dè Innèzungè sin semper gegè Längswandèrè vo sellnè Innèzungè. Ußerdèmm isch è vollschtändiges Unter- bzw. Nõchschtopfè von èrè EKW/DKW nu schwèr möglich, well a mengè Stellè d Stopfpickel wegè dè Blatzvohältnis nit ydauchè chönnèd. Chrützungsweichè wörrèd hüt nu no bi stark beängtè Blatzvohältnis im Gleisblaan belõ bzw. neu ybaut. Well vorhandèni Chrützungsweichè nõch Möglichkeit durch eifachi Weichè ersetzt wörrèd, nimmt iri Zaal toujours ab.

• 
  Doppelti Chrüt­zungs­wei­chè mit innè­li­gèn­dè Zun­gè („Ängländer“)
• 
  Doppelti Chrüt­zungs­wei­chè mit ußè­li­gèn­dè Zun­gè („Bäseler“)
• 
  Doppel­ti Chrüt­zungs­wei­chè (links mit innè-, rächts mit ußè­li­gèn­dèr Zun­gè) im Ran­gyr­baan­hof Mün­chè Nord
• 
  Jewyls ei eifa­chi Chrüt­zungs­wei­chè mit (vornè) in­nè- un (rächts hinnè) u­ßè­li­gèn­dè Zun­gè (Bf Leep­zisch Hbf)
• 
  Weichè­schlingè (Bf On­ce de Sep­tiem­bre, Bue­nos Ai­res)
• 
  Faarmög­lich­kei­tè vo nèrè ei­fa­chè Chrüt­zungs­wei­chè (wenn bei­di Zun­gè­vor­rich­tun­gè in gr­aa­der Stel­lung lie­gèd wiè nè Chrüt­zung be­faar­bar)
• 
  Faarmög­lich­kei­tè von nèrè dop­pel­tè Chrüt­zungs­wei­chè
• 
  Doppelchrützungsweichè mit Bogèylauf

Weichè mit beweglichem Härzschtugg

Bi dè hèrkömmlichè Weichè wörd s Rad i dè Härzschtuggluggè kurzzitig nit gfüürt (füürungslosi Stell). D Spurfüürung wörd vo dè Radlenker gwôrleischtet, wo uff d Rüggflächè vo dè Räder a dè gegèübberligèndè Schinnè wǜrkèd. Wenn uff èrè Streggi Faarzüüg mit unterschydlich breitè Spurchräntz un dõdemit unterschydlichè Rüggflächèabschtänd ygsetzt wörrèd (z.Vorlage:NnbspB. Strõßèbaanfaarzüüg uff Ysèbaaschtreggè), cha sèlli Lösung nit ygsetzt wörrèd. Weichè für dè Hochgschwindigkeitsvokeer (Schnellfaarweichè) hèn uffgrund vom flachè Chrützungswinkel zimli langi Härzschtüggle un Härzschtuggluggè. Würd mò gwöönlich konschtruyrti Härzschtüggle bruuchè, denn müèßt d Lascht vo dè denn zimli langè un dünnè Härzschtuggschpitzè un vo dè nõch ußè wègfüürendè Flügelschinnè mit jetzt ganz chlynè Kontagtflächè drait wörrè, wa zuè starkè Voschlyßerscheinungè füürè un d Laufsicherheit beydrächtigè würd.

In beidè Fäll wörrèd Weichè mit beweglichè Härzschtüggle ygsetzt, für wèlli s zwei unterschydlichi Uusfüürungsartè git:

• beweglichi Härzschtuggschpitzè: D Härzschtuggschpitzè isch sitèbeweglich (fèddèrnd odder drüllènd) glagèrèt un wörd wiè nè Weichèzungè gegè d Flügelschinnè druggt (luèg uff èm Bildli)
• beweglichi Flügelschinnè: Bi sèbbèrè Bauform wörrèd d Flügelschinnè gegè diè feschtschtehèndi Spitzè bogè.

In beidè Fäll wörd d Härzschtuggluggè zuè gmacht. D Spitzè vum Härzschtugg muè kei Lascht mee drait un isch lycht abgsénkt. Siè diènt nu noch dè sitlichè Füürung. Sèbbi isch dõdemit unterbrèchungsfrey, sodass Radlènker nit bruucht wörrèd. Dõdemit kait au "Schlag" èwäg, wo bi höchèrè Gschwindigkeitè uaagnääm isch, wenn dè Radsatz a dè Radlènker aalauft, wa uffgrund vum Sinuslauf vo dè Ysèbaaradsätz uuvomydbar isch.

Au bi villbfaarènè Weichè un Chrützungè wörrèd mèngmòl beweglichi Härzschtüggle ybaut, sèlbscht wenn sèll uss geometrischè Gründ nit uubedingt nötig gsi wär. Dè Grund lyt dõ vor allem im wesèntlich gringèrè Voschlyß vo dè luggèlosè Schinnè, wo d Meekoschtè für dè zuèsätzlichè Aadryb uffwigèd.

Èn wittèrè Grund isch s Vokeerè vo Faarzüüg mit unterschydlichè Radreifè- un Spurchrantzformè. Tǜpisch dõdefür isch dè Mischbedryb vo Strõßèbaa- un Ysèbaafaarzüüg uff èm glychè Gleis. Wegè m größerè Rüggflächèabschtand von èm Strõßèbaanradsatz un dè i dè Regèl schmòlerè Laufflächè isch è sicheri Füürung durch dè Fèrnbaanradlenker un au s Übberlaufè vo dè Härzschtuggluggè nit gwôrleischtet. Gut sichtbari Byschpill sin d Strèggè Wyn Philadelphiabrugg–Baddè vo dè Lokalbaan Wyn-Baddè, diè Strèggè vo dè Köln-Bonner Stadtbaan, wo im Mischbedryb gfaarè wörd, un im Zug vo dè Linniè 7, 16 un 18 ligèd, sowiè d Baanschtrèggi i s Zwickauer Zèntrum.

Au ußerhalb vo Dütschland hèt s söttigi Weichè gää, z.Vorlage:NnbspB. bi dè 1927 von èrè Lokalbaan zuè nèrè Strõßèbaan umbautè Linniè 11 vo dè HTM (Den Haag, Holland). Diè ganz Linniè isch mit Weichè mit beweglichè Härzschtugg uusgrüschtet worrè, um d Induschtrybedryb bis Scheveningè mit Ysèbaawägè bediènè z chönnè. Dè letscht Güèterzug isch uff sèllèrè Strèggi im Johr 1974 gfaarè. È baar Weichè exischtyrèd no hüt, wörrèd abber bim Uuswechslè vo Weichè durch reguläri Weichè mit Strõßèbaamaaß ersetzt.

Uff beweglichi Härzschtüggle cha mò niè druff faarè, wenn mò si i dè falschè Laag befaarè duèt, chunnt s i jedèm Fall zuè Schäddè.

• 
  Herz­stück mit ge­lenk­be­weg­li­cher Härz­schtugg­spit­zè
• 
  Fèddèrnd be­weg­li­chs Härz­schtugg, Vor­schtel­lung 1979 uff dè IVA Ham­burch
• 
  beweg­li­chi Flü­gel­schin­nè an èrè Wei­chè vo dè Wy­ner Lo­kal­bahn. D Schiè­ber a dè Si­tè diè­nèd dè Ab­schtüt­zung vo dè Flü­gel­schin­nè i dè je­wyls aa­li­gèn­dè Stel­lung.

Schnèllfaarweichè

Schnèllfaarweichè im GBT

Als Schnèllfaarweichè wörrèd Weichè mit ènèrè hochè Zweiggleisgschwindigkeit benamst. Durch beweglichi Härzschtugg wörd è durchgängigi Faarflächi hèrgschtellt, zimli schlanki, lang uuslaufendi Zungè söttèt diè resultyrendè Chräft vom Zugglè (bim Drübberfaarè) vomindèrè. Durch diè lang uuslaufendè Zungè sin mèngi Chraftaagriffspüngt nötig.

Diè Neubauschtrèggè z Dütschland bruuchèd sit dè früènèrè 1970er Johr neui Weichèkonschtruktionè, wo dè höchèrè phǜsikalischè Beaaschpruchungè grächt wörrè hèt chönnè. Znägscht isch diè zuèlässigi Gschwindigkeit im Mittelpungt vo dè bedryblichè Aaforderungè. Well bi sèltè bruuchtè Gleiswechsèl nu s graade Stammgleis mit hocher Gschwindigkeit befaarè wörd, isch mò am Aafang dèvò uusgangè, dass eifachi Weichè vo dè Form EW 60-1200-1:18,5 mit feschtè Härzschtugg langèd, sèllèwäg isch diè Bauform i dè Übberleitschtell vo dè èrschtè dütschè SFS Hannover-Würzburch übberwigend zum Ysatz chò.

Für langi Zit sin EW xx-1200-1:18,5 d Weichè mit dè högschtè Zweiggleisgschwindigkeit bi dütschè Baanè gsi. D DB hèt bis Mitti vo dè 1970er Johr zwei Bauartè vo Härzschtugg mit beweglicher Spitzè entwicklèt: glènk- un fèddèrbeweglich. Beidi wörrèd in insgsamt 32 Weichè uusprobyrt. Für hochi Gschwindigkeitè sin d Weichè EW 60-1200-1:18,5 (für 100 km/h im Zweiggleis, in je einèrè Uusfüürung für beidi Härzschtugg-Konschtruktionè) un d EW 60-2500-1:26,5 mit fèddèrnd-beweglicher Spitzè (Zweiggleisgschwindigkeit 130 km/h) entwicklèt worrè.

Als Schnellfaarweichè, wo auch im Abzwyg für höcheri Gschwindigkeitè geignèt isch, hèt s i dè Aafangszit nur d EW 60-2500-1:26,5 (zuèlässigi Gschwindigkeit im Abzwyg 130 km/h) gää, wo wegè dè geometrisch bedingtè großè Härzschtuggluggè vo Aafang aa übber è beweglichi Härzschtuggspitzè vofüègt hèt. Si hèt sich dõhèr z. B. i dè SFS Hannover-Würzburch für dè Abzwyg Sorsum (vo un nõch Hildesheim) geignèt, wo dè wittere Bogèvolauf sowiso nu è Gschwindigkeit vo 130 km/h möglich gmacht hèt.

Anderi Abzwyg, wo mit no höchèrè Gschwindigkeitè drübber gfaarè hèt söllè, hèn no längeri Weichè bruucht. Asè sin i dè SFS Monnèm-Stuègètt èrschtmòls diè (zwei voschiddèni Radié uffwysendè) Korbbogèweichè EW 60-7000/6000-1:42 un EW 60-6000/3700-1:32,5 ybaut worrè. Si hèn nit nur beweglichi Härzschtugg, sondern au erheblich längeri Weichenzungè un dõdurch meereri Aadryb vobasst chriègt.

Weichèlatärnè sin vom Grundsatz hèr nu no dört notwèndig, wo ooni technisch gsicherti Rangyrfaarschtrõßè rangyrt wörd un s Personal dè ygschtellte Faarwäg erkennè chönnè muè. Abwychend dèvu vofüègèd d Schnèllfaarweichè mit beweglichè Härzschtuggspitzè zuèsätzlich immer no übber (meereri) hèrkömmlichè Weichèläternè, um dè Inschtandhaltungspersonal è Ruggmeldung übber diè sǜnchroni Stellung vo Zungè un Härzschtuggspitzè z biètè.

Folgendi Bauartè für Schnèllfaarweichè (Regelweichè) git s im Beschtand vo dè Dütschè Baan AG, konzipyrt für diè èrschtè dütschè Schnellfaarschtrèggè SFS Monnèm-Stuègètt un SFS Hannover–Würzburch:

Weichèbauart (churz)	Aadryb / Voschlüss Zungèvorrichtung / Härzschtuggspitzè	zuèlässigi Gschwindigkeit Stammgleis / Abzwyg
EW 60-1200-1:18,5-fb	1 / 3 + 1 / 2	280 km/h / 100 km/h
EW 60-2500-1:26,5-fb	1 / 4 + 1 / 3	280 km/h / 130 km/h
Korbbogèweichè
EW 60-6000/3700-1:32,5-fb	2 / 7 + 1 / 3	280 km/h / 160 km/h
EW 60-7000/6000-1:42-fb	2 / 8 + 1 / 3	280 km/h / 200 km/h

(Aamèrkung: -fb = fèddèrnd beweglichs Härzschtugg)

Bi Korbbogèweichè fangt dè Bogè a dè Weichèzungè mit èm größerè Halbmesser (bi dè EWVorlage:Nnbsp60-7000/6000 mit 7000 Meter), um denn öppè zuè dè Weichèmitti hy in èn chlynèrè Halbmesser (dõ: 6000 Meter) übberzgää. Nõch èm Härzschtugg schlièßt sich im Abzwyg èn Übbergangsbogè aa, wo s Gleis widder i d Graadi füürt. Dõhèr chönnèd Korbbogèweichè bi streggèüblichem Gleismittèabschtand nit in Übberleitschtellè ygsetzt wörrè.

• 
  EW 60-7000/6000-1:42, Schnellfaar­schtrèggi Monn­èm–Stuè­gètt: Èn Inter­city zwygt am Ab­zwyg Saal­bach vo Monn­èm gu Karls­ru­è ab. (Im Be­dryb sit 1988)
• 
  EW 60-6000/3700-1:32,5 i dè Rhy­dal­baan, Vo­bin­dungs­kur­vè Ub­stadt, Ab­zwyg vo Hei­del­bärg zuè dè Schnéll­faar­schtreggè Rich­tung Stuè­gètt. (Im Bedryb sit 1988)
• 
  EW 60-7000/6000-1:42 am Abzwyg Rohrbach i dè Schnèll­faar­schtreggi Han­nover–Würz­burch mit drei Aadryb. (Im Bedryb sit 1994)
• 
  EW 60-16000/6100-1:40,15 (Klo­tho­idè­wei­chè) z Bit­ter­fäld, zur Zit gröschti Weichè z Dütschland. (Im Bedryb sit 1998)
• 
  EW 60-6000/3700-1:32,5 fb uff dè Saale-Elschter-Dalbrugg (mit 160 km/h abzwygend z befaarè, Inbedrybnaam 2015)

Klothoidèweichè

Klothoidèweiché sin è neui Bauwys vo Schnèllfaarweichè. Irè Chrümmungsvolauf nǜmmt linear zuè un diènt ènèrè ruggfreyè Faardǜnamik. Dõdeby sinkt dè Radius vum abzwygendè Strang i dè geometrischè Form von èrè Klothoidè kontinuyrlich ab. Dè Rugg bim Gleiswechsèl, wo für d Faargäscht unaagnèèm isch, isch sèllèwäg vill sampfter wiè bi dè dèvor gängigè Korbbogèweichè, ußerdèmm isch dé Voschliiß gringer.

Im Netz vo dè Dütschè Baan sin Klothoidèweichè in größerer Stüggzaal èrschtmòls uff dè SFS Hannover-Bèrlin ygsetzt worrè, wo im Septembèr 1998 in Bedryb gangè isch.

Diè längschté (169,2 Meter) un im abzwygendè Strang schnèllschtbefaarbarè Klothoidenweichè z Dütschland sin im Januar 1998 im Baanhof Bitterfäld a dè Baanschtrèggi Bèrlin-Halle ybaut worrè. In südlicher Richtung zwygt dõ dè Streggèascht gu Halle vom Streggèascht gu Leepzisch ab. Dié konschtruktyv zuèlässige Högschstgschwindigkeitè vo dè Weichè (Modèl EWVorlage:Nnbsp60-16000/6100-1:40,15-fb) bedrait für s Stammgleis 330Vorlage:Nnbspkm/h un für s abzwygende Gleis 220Vorlage:Nnbspkm/h. Im Regèlbedryb sin abber nu bis zuè 200Vorlage:Nnbspkm/h zuèglõ. Im Raamè vo dè Weichèerneuerung isch d Weichè 3 anno 2018 durch è konventionèlli Korbbogèweichè ersetzt worrè, well d Meekoschtè für d Klothoidèweiché nimmi nõch dè LuFV nǜmmi dinnè gsi sin.

Bauartè für Klothoidèweichè im Bschtand vo dè Dütschè Baan AG, konzipyrt für neui Schnellfaarschtreggè:

Weichèbauart (churz)	Aadryb / Voschlüss Zungèvorrichtung / Härzschtuggspitzè	zuèlässigi Gschwindigkeit Stammgleis / Abzwyg
EW 60-3000/1500-1:18,5	4 / 4 + 3 / 3	330 km/h / 100 km/h
EW 60-4800/2450-1:24,26	5 / 5 + 3 / 3	330 km/h / 130 km/h
EW 60-10000/4000-1:39	6 / 6 + 3 / 3	330 km/h / 160 km/h
EW 60-16000/6100-1:40,15	8 / 8 + 3 / 3	330 km/h / 220 km/h

Nu diè chürzèrè Klothoidèweichè EW 60-3000/1500 un EW 60-4800/2450 wörrèd bi streggèüblichem Gleismittèabschtand i dè Übberleitschtellè bruucht, well d Übberleitung i dè Gegèbogè bi dè längerè Weichè mee Abschtand bruucht.

Härzschtugg mit Flachrillè

Au im Fall von èm zuè steilè Härzschtuggwinkel kait dè Radsatz i d Luggè zwǜschè Spitzè un Flügelschinnè. Söttigi gächi Chrützungswinkl drèttèt normalerwys nu bi Gleis uff, wo mit gringè Gschwindigkeitè befaarè wörrèd (Induschtryaaschlüss, Strõßèbaanè etc.), wörd i sèllèm Fall meischtens è Härzschtugg mit Flachrillè ybaut. Dõdeby lauft s Rad kurzzitig uff èm Spurchrantz un wörd uff disèll Art übber d Luggè drübber gschürgèt. Söttigi Härzschtugg hèn èn größerè Voschleiß, well d Ufflageflächi vum Spurchrantz dütlich chlyner isch wiè diè vo dè Laufflächi.

Ruggfallweichè

Schmalschpurigi Ruggfallweichè vo dè (Weißeritzdalbaan)

È Ruggfallweichè gòt nõch èm Ufffaarè selbschtdätig in d Urschprungsschtellung zrugg. Ruggfallweichè wörrèd hüfig a eingleisigè Streggè ygsetzt, z. B. im Zugleitbedryb. In Baanhööf mit mindeschtens zwei Ruckfallweichè sin Zugchrützungè ooni Weichèbediènung möglich. È Ruggfallweichè wörd mit èrè Handschtellvorrichtung in èrè Stellung feschtghaaltè. Sèlli Handschtellvorrichtung wörd durch è Weichèbockschloß voriglèt un gegè unbefuègtes Umlegè gsicherèt. Si isch mit dè Schièberschtangè durch è Fèddèrglièd statt ènèrè Bockschtangè vobundè. Bim Ufffaarè vom Härzschtugg hèr druggt dè Spurchrantz vo dè èrschtè Achsè d Zungè i diè gwünschti Laag. Dõdeby wörd d Ruggschtellfèddèrè im Fèddèrglièd gschpannt. Nõch èm Freyfaarè vo dè Zungèvorrichtung „fallt“ si, nõch èrè Vozögerung von è baar Sekundè, vo dè Féddèrchraft vo dè ölgdämpftè Ruggholfèddèrè aadribbè, widder in iri Grundschtellung zrugg, dõhèr d Bezeichnung Ruggfallweichè. È Ruggfallweichè lòt sich zum Rangyrè odder im Fäälerfall wiè nè gwöönlichi ortsgschtellti Weichè mit èrè Handschtellvorrichtung umschtellè. Zuè dè Übberwachung vo dè korrèktè Endlaag vo dè Ruggfallweichè un eventuèll vum Voschluss i dè Schlüsselabhängigkeit isch è Übberwachungssignaal Ne 13 vor dè Weichèspitzè uffgschtellt, wo von èm Zungèbrüèfkontagt gschtüèrèt wörd. Lyt d Ruggfallweichè i dè Ändlaag vo dè Grundschtellung, zeigt s Übberwachungssignaal è wyßes Licht übber èm orangè waagerächtè Streifè un èm wyß-orangè schräg gschtreiftè Maschtschild, wenn d Ruggfallweichè nit i d Ändlaag chò isch, gòt s Licht uus. In aaltè Aalaagè chönnèd no andri Signalisyrungè vorchò.

In Strõßèbaannetz isch dè Ybau vo Ruggfallweichè (hüfig als Fèddèrweichè benamst) bi Uusweichè normal. Si wörrèd bi Faartè vom Härzschtugg uus blaanmäßig durch jeddi Achsè (bzw. Drèègschtell) uffgfaarè un kaièt nõch èm Durrèfaarè sofort widder i d Grundschtellung zrugg. Dõdurch entschtòt unter eim Wagè kurzzitig è „falschi“ Weichèschtellung.

Sandweichè

Sandkoffer mit Begränzung durch Faarschinnè

È Sandweichè hèt Weichèzungè, wo sèllnè vo èrè eifachè Weichè nôch chömmèd, nu hört dè abzwygendè Strang schu vor èm Härzschtugg in èm Sandköfferle uff. S gòt dört um è spezièlli Bauform vo dè Schutzweichè. Entlaufeni Wagè in Baanhööf mit Gfäll sin durch Sandweichè in èn Gleisabschnitt glènkt worrè, wo mit Sand gfüllt gsi isch. Hüfig hèt sèll Vofaarè abber zu Entgleisungè gfüürt, well dè Radsatz im Sandbett kei Füürung mee hèt, sèllèwäg wörd au i dè Schwiz dè Begriff Entgleis-, in andrè Länder Entgleisungsweiché für d Sandweichè bruucht. Sandweichè wǜrkèd dõdemit äänlich wiè Gleisschpèrrè un diènèd wiè sèlli als Flankèschutzyrichtung, hèn abber au in Gleis ybaut wörrè dürfè, wo vo Züüg befaarè worrè sin. Sandweichè odder Sandgleis wörrèd hüt nu no seltè ygsetzt, z. B. im Bhf. Drèsdn-Fridrichschtadt.

Schleppweichè

Schleppweichè vo dè Böschtlingbärgbaan, 2005

Bi dè Schleppweichè wörd diè gsamti Faarbaan voschwènkt, s git bim hèrkömmlichè Zweischinnègleis keini durchlaufendè Ußèschinnè. D Weichenzungè sin dõ graad un a dè Weichèspitzè beweglich glagerèt, d Stellvorrichtung lyt am innerè Änd vo dè Weichèzungè un voschièbt d Schinnè uff dè graade odder dè abzwygènde Strang. A dè Stell von èm Härzschtugg hèn Schleppweichè, wo Faarzüüg mit Doppelschpurchrantzräder drübber faarèd, è Schinnèschtugg, wo mò drüllè cha un i dè Schinnèschtrang innè drüllt wörd, wo drübber gfaarè wörrè soll.

Diè èrschtè Ysèbaaweichè sin Schleppweichè gsi. Well s Faarè mit höchèrer Gschwindigkeit nit sicher möglich gsi isch, sin si bi dè Ysèbaanè gly èmòl durch anderi Bauformè uusduuscht worrè. È Ysatzgebièt sin hüt no Bärgbaanè, wo us Sicherheitsgründ doppelti Spurchräntz hèn odder mit Zangèbrèms uusgschtattet sin. È bekannts Byschpill dõdefür isch d Linzer Böschtlingbärgbaan, wo bis zu yrèm Umbau i dè Johr 2008/2009 mit Schleppweichè uusgschtattet sin. Au bi Fäldbaan sin noch voeinzelti Exèmblaar aazdrèffè.

Fèddèrweichè vo dè Rigi-Baanè für Zaanschtangèschtreggè

Sit 1999 setzèd d Rigi-Baanè neu entwicklèti, als Fèddèrweichè benamsti Zaanschtangèweichè yy, i dènnè s Gleis vo dè eintè Ändlaag i diè anderi an èrè definyrtè Kurvè nõch gebogè wörd. D Konschtruktion hèt wènniger beweglichi Deil wiè è normali Zaanschtangèweichè un bruucht kei Weichèheizung.

Schinnèbundèni Vokeerssischteem, wo nè Gleissischteem hèn, wo vom hèrkömmlichè Zweischinnègleis abwychè duèt, un dennè iri Faarzüüg um dè Faarwäg ummè griifèd odder i s dè Faarwäg innè luègèt, bsunders also alli Artè vo Einschinnèbaanè un Hängebaanè (z. B. Allwägbaan, Wupperdaler Schwebebaan odder Magnetschwebebaanè) sin uff d Vowendung vo langé Schleppweichè aagwisè. Schleppweichè vo Einschinnèbaanè sin sowoll vom Bau hèr uffwändiger wiè au im Bedryb vill zitaufwändiger un schwèrfälliger wiè Zungèweichè. Asè bruuchèd si öppè diè acht- bis zeefachi Zit von èrè Zungèweichè für s Umschtellè. Dõdurrè isch d Faarwägbildung un -ufflösung vill langsamer un dõdemit au d Streggèkapazidät gringer als bi dè Zweischinnèbaan. Sèll isch èn wesèntlichè Grund, dass solchi Sischteem singuläri Inselbedryb bliibèd un sich nit zum Netz witter entwicklèt hèn.

Au Faardròòtweichè für dè Trolleybusbedryb wié au in Trambaannetz mit Stangèschtròmabnämmer fungtionyrèd nõch èm Brinzyp vo dè Schleppweichè.

Zungèlosi Weichè

Zungèlosi Zämmèfüürung vo Regèl- un Schmalschpur (Bf Oschatz 1982)

Allgmeines

Zungèlosi Weichè wörrèd am Aafang un am Änd von èm Drei- odder Vyrschinnègleis ygsetzt. Ob d Weichè im graadè odder im abzwygendè Strang bfaarè wörd, hängt vo dè Spurwitti ab. Zungèlosi Weichè hèn è Härzschtugg, Flügelschinnè un è baar Radlenker. Um dè Durchlauf vo dè Spurchräntz durch diè möglichscht chlyni Luggè im gmeinsam bruuchtè Strang z garantyrè, sin si au uff dè Ußèsitè vo dè Faarschinnè nötig. Zwygt s Schmalschpurgleis uff dè andrè Sitè vum gmeinsamè Strang ab sowiè generèll bi dè Uffdrènnung von èm Vyrschinnègleis isch zuèsätzlich è Doppelhärzschtugg notwèndig. Bi früènèrè Rösslistrõßèbaanè sin au Weichè ooni Zungè zum Ysatz chò, woby durch d Zugrichtung vum Roß d Faartrichtung bschtimmt worrè isch.

Zungè- un härzschtugglosi Aabindung (ZHA)

ZHA Umschpannwärch Èrfurt-Vyselbach

È Sonderform vo dè zungèlosè Weichè isch d Zungè- un härzschtugglosi Aabindung (ZHA), wo abber nit Weichè heißè duèt, un in weichèlosè Gleisaaschlüss bruucht wörd. Dõdeby sin diè beidè Schinnè vum Hauptgleis durchlaufend, s abzwygende Gleis abber unterbrochè. Isch dè Abzwyg z bediènè, müèn d Schinnè s Hauptgleises abdrännè, in Richtung vum abzwygendè Gleis umbogè un mit sèllèm volascht wörrè. Nõch dè Bediènung wörrèd d Schinnè widder zruggbogè un mit èm Hauptgleis voschweißt. Sèlli Art vo Abzwygung wörd bi üßerscht seltè bruuchti Aaschlüss bruucht, z. B. bi Umschpannwärch für Trafodranspört. S Uffdrènnè un Widdervoschweißen isch günschtiger wiè-nè normali Weichè z yzbauè un z unterhaltè. Byschpill z Dütschland findet sich bi Langèfäld im Rhyland 51.0691676.959012, uff dè Neubauschtrèggi am Abzwyg zum Umspannwärch Erfurt-Vyselbach 50.993061711.1220801, a dè Abzwygschtell Saalbach vo dè SFS Monnèm-Stuègètt i dè Vobindungskurvè gu Karlsruè 49.2206638.4975319 sowiè im Bhf. Rohrbach 49.38391468.6761214.

Kletterweichè

Kletterweichè z Bèrlin-Schönèweid, 2002

È Kletterweichè, au Ufflegweichè dauft, wörd übblicherwys nu bi Strõßèbaanè un Feldbaanè ygsetzt. Si wörd behelfsmäßig meischtens wègè Bauarbètè uff s volaite Gleis glait, um Züüg uff è andres Gleis übberzleitè. D KletterweichÈ bschtòt dõdèzuè us fescht mitènand vobundenè Schinnèbrofyl. Übber abgflachti Ändè chönnèd d Züüg uff d Behelfsweichè druff faarè un umglaitet wörrè.

Weichè im Meeschinnègleis

Weichè im Dreischinnègleis (Brasiliè, 1600 un 1000 mm Spurwitti)

Im Volauf vom Drei- odder Vyrschinnègleis ligèndi Weichè sin Spezialkonschtruktionè mit zmeischt è baar Härzschtüggle. D Zaal vo dè Härzschtüggle, wo bruucht wörrèd, isch abhängig vo dè Art vum Meerschinnègleis. Au d Laag (Sitè) vo dè schmalerè Spur innerhalb von èm Dreischinnègleis wǜrkt sich sèllèwäg uus. Ußerdèmm git s Unterschyd wèg dè Art vum abzwygendè Gleis. Dõ cha s sich entwedder um eini vo dè beidè Spurwittè odder au um è Meerschinnègleis handlè.

Zaaradbaan-Weichè

Zaanradbaanweichè uff dè Wengèrèalpbaan)

Spezialweichè vo dè Vitznau-Rigi-Baan (Schwyz), wo ooni Wègchlappè vo dè einzelnè Schinnè- odder Zaaschtangendeili uuschunnt (dõ bi Freybärgè)

Bi Zaaradbaanè sin, au un graad im Hybligg uff d Bauart vo dè Weichè, zwei grundlegènd unterschydlichi Sischteem aazluègè. Einersits git s Zaaradbaanè, wo d Zaaschtangè obberhalb vo dè Fahrschinnè lyt, anderersits söttigi, wo d Obberkantè vo dè Zaa- un Faarschinnè i dè glychè Höchi ligèd. Bi dè èrschtèrè isch es möglich, dass d Faarzüüg, wo mit Zaaräder uusgrüschtet sin, au konventionèlli Weichè befaarèd, well d Zaaräder au im ungünschtigschtè zuèlässigè Voschliißzuèschtand übber dè Schinnéobberkantè ligèd. Byschpill dõdefür sin d Streggè mit Adhäsions- un Zaaschtangèmischbedryb wiè bi dè schwyzer Matterhorn-Gotthard-Baan (MGB, früèner FO un BVZ). Zaanschtangèweichè chönnèd bi söttigè Baanè durch rächt eifachi Klappkonschtruktionè glöst wörrè, bsunders, wenn sich s um s Abt-System mit zwei Lamèllè handlèt. Einzelni Lamèllè wörrèd denn übber d Faarschinnè gschobbè, ooni d Schinnè dèby z bewegè. Sèbbi eifachi Konschtruktionè sin abber nu denn möglich, wenn nit diè voll Chraft übber d Zaanschtangè übberdrait wörrè muè, byschpillswys in minimè Steigungè odder i dè Ebèni. Söttigi Weichè chömmèd bevorzuègt denn zum Ysatz, wenn mò sich z. B. in èrè Chrützungsschtation s Uus- un Widderyfaarè us bzw. i d Zaanschtangè erschparè möcht, well s zuè nèrè langsamè Faart füürt. Dè Vordeil vom Ybau vo konventionèllè Weichè wörd mit èm Nõchdeil ykauft: Bi Baanübbergäng im Zaaschtangèabschnitt sin entwedder uffwändigi technischi Lösungè für s Absènkè vo dè Zaaschtangè nötig, odder es entschtòt è Querwällè für dè Strõßèvokeer. Söttigi Querwällè wörrèd hüt generèll nǜmmi zuèglõ. E Byschpill für è absènkbari Zaaschtangè isch d Chrützung vo dè Strõß un dè Dampfbaan Furka-Bärgschtrèggi z Obberwald.

Im Fall von èrè nidrig ybautè Zaaschinnè nõch dè urschprünglichè Bauart Riggèbach, wiè s z. B. z Stuègètt bi dè Zaaradbaan vo dè Stuègètter Strõßèbaanè AG dè Fall isch, sin niveauglychi StrõßèchrützungÈ unbrobleematisch, well diè Spaltè, wo bi dè üblichè Zaandeilungè nit breiter wiè bi Schinnèrillè wörrèd un kei Höchèdifferänzè im Strõßèplanum aufdrèttèd. Im Gegèzug isch mò abber bi Weichè zwungè, sowoll d Zaaschtangè wiè auch d Laufschinnè mit beweglichè Stüggle uuszschtattè, wo zämmè mit dè Weichèzungè umgschtellt wörrèd, well d Zaaräder, wo unter d Schinnèobberkantè langèd, suscht mit dè chrützendè Zwǜschèschinnè zämmè dätschè dätèd.

Bi reinè Zaaradbaané, wo d Drybfaarzüüg keini Adhäsionsdrybwärch hän, isch mò uff Weichè aagwisè, bi dènnè d Zaaschtangè durrègfüürt isch.

Gleiswänder

Gleiswänder (Pilatusbaan)

Bi Zaaradbaanè mit èrè Zaaschtangè Sischteem Locher sin wèg dè waagrächt ligèndè Zaaräder Chrützungè zwǜschè Faarschinnè un Zaaschtangè nit möglich, asè chömmèd normali Weichè nit in Frõg. Statt èrè Weichè wörrèd sognennti Gleiswender ygsetzt. Sèlli bschtôn uss ènèm Raamè, a wellèm uff dè Obbersitè è Gleis für dè graade Strang un uff dè Untersitè è Gleis für dè abzwygende Strang aabrocht isch. Dè Raamè cha in Richtung vo dè Gleisachsè um 180° drüllt wörrè, so sin in beidè Lagè Faarschinnè un Zaaschtangè durchgängig. Urschprünglich sin bi Zaaradbaanè nõch èm Sischteem Locher statt Weichè Schièbebünnè mit montyrtè Gleis ybaut gsi, wo dè graade un abzwygende Strang näbbèènand aabrocht worrè isch, dè ygsetzte Strang isch dõdemit durchgängig z befaarè gsi.

Bogèdrèèschiibè

Bogèdrèèschiibè im Baanhof Vitznau vo dè VRB

È Bogèdrèèschiibè isch è Drèèschiibè, wo è bogènes Gleis druff volait isch. Je nõchdem, wellè Bogèänd mò i dè Yfaartschtrang drüllt isch, zeigt s jewyls gegèübberligènde Bogèänd entwedder uff dè linke odder rächte Uusfaartschtrang. Bi Ysèbaanè sin Bogèdrèèschiibè ehnder theoretisch un wörrèd kaum bis gar nit bruucht, allerdings isch sèbbi Bauform d Standardweichè vo dè Lartigue-Eischinnèbaan.

È Bogèdrèèschiibè mit zwei sich chrützendè Gleis, wo eins graad un s ander im Bogè ybaut isch, isch im Baanhof Vitznau vo dè Vitznau-Rigi-Baan für d Aabindung vo dè Faarzüüghallè a beidi Baanschteiggleis zuèschtändig.

Abtschi Weichè bi Standseilbaanè

Diè Abtschi Weichè isch è Sonderkonschtruktion für Standseilbaanè, wo bi dè Uusweichschtell i dè Mitti vo dè Streggi bruucht wörd. D Weichè wyst keini beweglichè Deil uff, well d Seilbaanwägè durch Räder mit dopplètè Spurchräntz uff dè Ußèschinnè gfüürt wörrèd un uff d Räder a dè Innèschinné keini Spurchräntz hén.

Strõßèbaaweichè

E Strõßèbaa-Weichè, wo mit èm Meerschinnègleis vosää isch (d Zungèvorrichtung isch uff dè Höchi von èm Faarleitungsmascht)

Drèèschtuèlweichè, Baujohr 1905, vo dè ygschtelltè Vorortbaan Cotta–Cossebaude (2016)

Ußèbogèweichè vo dè Strõßèbaan z Sankt Petersburg, Baujohr 1906/1907

In Strõßèbaanetz wörrèd zwei unterschydlichi Weichèkonschtruktionè ygsetzt. Bi sellnè Streggèabschnitt, wo im Strõßèplanum ligèd, wörrèd Weichè us Rillèschinnè bruucht. Im Radlenkerberych wörrèd d Rillè vo dè Rillèschinnè änger, bi ältèrè Bauartè wörrèd im Berych vo Flachrillèhärzschtüggle au Radlenkerschinnè mit Flachrillè ybaut. Strõßèbaatǜpischi Weichèaadryb für Rillèschinnèweichè ligèd meischtens zwǜschè dè Baggèschinnè. Well d Zungè i dè abzwygendè Stellung d Innèkantè d Rillè bildèd, isch dè Zungèuffschlag nu öppè so groß wiè d Rillèwitti un dõhèr dütlich chlyner wiè bi Ysèbaaweichè.

Strõßèbaaweichè, wo nit ydeggt uff èm Streggèabschnitt mit eigènem Gleiskörper ligèd, entschprèchèd i dè Regel sellnè Bauartè, wo bi Ysèbaanè üblich sin. Sichtbari Unterschyd git s bi dè Leit- un Rillèwittè vo dè Radlènker un Härzschtüggle wèg èm Radreifèbrofyl, wo ygsetzt wörd. Sèbbi sin bim klassischè Strõßèbaabedryb dütlich schmäler, d Radlènker gän ußerdèmm nit übber d Schinnèobberkanté vo dè Faarschinnè drübber usè. Strõßèbaaweichè chönnèd wesèntlich chlynèri Bogèradiè uffwysè. Chrützungsweichè sin bi Strõßèbaanè seltè. Wenn strõßèbaatǜpischi Weichèaadryb bruucht wörrèd, denn lyt dè Zungèuffschlag au bi Vignolschinnèweichè in èm Maß, wo bi Rillèschinnèweichè üblich sin.

I dè Vogangèheit sin bi vill Bedryb, z. B. z Leepzisch, Rillèschinnèweichè au uff eignèm Gleiskörper õygsetzt. Bi nèrè Weichè, wo nu deilwys im Strõßèruum lyt, isch èn Wechsèl vo Rillè- uff Vignolschinnè au innerhalb vo dè Weichè möglich, abber nit im Zungè- odder Härzschtuggberych.

Uff Gleis mit Mischbedryb vo Strõßè- un Ysèbaafaarzüüg wörrèd grundsätzlich reguläri Ysèbaaweichè bruucht. Söllèd Strõßèbaafaarzüüg ooni faarzüügsitigi Aabassungè vokeerè, sin Härzschtugg ooni Faarkantèunterbrèchung nötig. Möglich isch sèll durch beweglichi Härzschtuggschpitzè odder Flügelschinnè. Letschteri bruuchèd byschpillswys d Rhyuferbaan un d Lokalbaan Wyn-Baddè.

Eifachi Weichè

Rillèschinnè hèn ein durchlaufendè Spurkanaal. Deshalb sin bi Weichè im Strõßèplanum keini bsunderè Radlènker un Flügelschinnè nötig. Im Radlènkerberych nimmt d Rillèwitti allerdings ab. Well bi Strõßèbaanè d Laufflächi vo dè Räder i dè Reglè schmäler isch wiè bi Vollbaanè, füürt sèll bsunders im Berych vo dè Härzschtugg zuè stärkerè Stöß, well d Ufflageflächi vum Rad chlyner isch. Im Härzschtugg- un im Radlènkerberych wörd sèllèwäg d Rillèschinnè hüfig als Flachrillè hèrrè gmodlèt, wo dè Spurchrantz uff èm Grund vo Rillè rollè duèt. Sit è baar Johr wörrèd meischtens è bitzeli breiteri Radreifè uffzogè, dõdemit wörrèd in vill Fäll Dǜèfrillèhärzschtugg möglich. D Laufruè vo dè Faarzüüg isch uff sellnè dütlich besser.

Bi dè früènèrè Rösslitram sin zungèlosi Weichè normal gsi. Bim spitzigè Befaarè isch übber d Zugrichtung vum Rössligschpann d Faartrichtung uff dè Weiche feschtglait. Bsunders a Chrützungsschtellè wörrèd au dǜèfer uusgschaffti Rillè für d Vorzugsfaarrichtung bruucht. Mit èm Ysatz vo Strõßèbaadrybwägè wörrèd Zungè für d Stüèrung vo Faartrichtung nötig, woby hüfig Weichè mit nur einèrè Zungè uusgrüschtet worrè sin.

Eizungèweichè

Eizungèweichè z Toronto. D Sitè, wo witter vo dè Luègi hèr witter èwäg lyt, hèt kei Weichèzungè

Eizungèweichè sin Weichè, wo nur ei Zungè hèn. Si isch früèner uff dè gänzè Wält ygsetzt worrè, well si günschtig zum Hèrschtellè gsi isch. Inzwǜschè findet mò si no i dè Städt vo dè ehemòligè Sowjetunion sowiè zum Byschpill z Toronto in Kanada un San Francisco i dè USA. D Zungè wǜrkt a dè Baggèschinnè aaligend wiè bi nèrè normalè Weichè, abligend dègegè als Radlènker. Sèlli Eizungèweichèkonschtruktion isch nu in Form von èrè Glènkzungèweichè bi chlynem Bogèradius un Rillèschinnè möglich. Diè zungèlosi Sitè vo dè Weichèspitzè isch i dè Reglè è Flachrillè mit Spurchrantzufflauf.

Drènnungè vo Dreischinnègleis mit großè Bogèradiè wörrèd für d Gwäärleischtung von èrè durrèlaufendè Faarkantè èbbèfalls als Eizungèweichè uusgfüürt.

Vorzogèni Zungèvorrichtung

Spezièll bi Strõßèbaanè chönnèd Weichè au im Berych vo bfaarènè Strõßè odder ängè Kurvè ligèd. Um d Störaafälligkeit z minimyrè, wörrèd sèlli hüfig mit churzè Vyrschinnègleis mit dirèkt näbbèènand ligèndè Schinnè von èrè ungünschtigè Stell è baar Meter witter wäg volait.

Sèlli Bauart isch au bekannt unter m Begriff vorzogèni Zungèvorrichtung.

Vorsortyrweichè

Bi nèrè Vorsortyrweichè, wo nu bi Strõßèbaanè ygsetzt wörrèd, wörd s Meerschinnègleis sowitt volängèrèt, dass es byschpillswys übber diè komplètti Längi von èrè Halteschtell langè duèt, un è baar Züüg hinterènand i si yfaarè chönnèd. Sèll macht s im Drybwagèfüürer möglich, bi dè Yfaart i d Halteschtell langsam z faarè, um d Weichèschtellung zu kontrollyrè. Solang d Weichèumschtellung obberschtròmabhängig gsi isch, isch es dõdemit zuèsätzlich möglich gsi, dè Faarleitungskontagt im Uuslauf un dõdemit fallwys ooni Stromuffnaam z befaarè.

D Uusfaart us dè Halteschtell cha nu schnèller gò, wenn au bim dichtè uffènand faarè von è baar Züüg kei Weichè mee gschtellt wörrè muè un mò sich bim Umschtellè nit voduè cha. Au nõch de Yfüürung vo faarschtromunabhängigè Weichèschtellvorrichtungè un unter m Zug vorigèltè Weichè entlaschtèd söttigi Vorsortyrweichè s Faarpersonal, wo uffmärksamer uff dè Vokeers luègè cha. Dè Nõchdeil bschtòt dõdrin, dass bi blötzlich uffdrèttèndè Störungè (z. B. Uufäll) d Faarrichtung in èm söttigè Fall nùmmi kurzfrischtig gändèrèt wörrè cha.

Weichè mit bsunderè Uffgaabè

Schutzweichè

Schutzweichè im Uusweichgleis vum Baanhof Allersbärg

Als Schutz- odder Entgleisweichè benamst mò Weichè, wo nu eini Uffgaab hèn, durch iri ablènkendi Stellung z vohindèrè, dass è Zugfaart durch anderi Zug- odder Rangyrfaartè gefôrdèt wörd (Flankèfaart). Dè ablènkende Strang vo dè Weichè füürt meischtens in è churzes Stumpfgleis, wo oft èn Prèllbock am Ènd hèt. In Baanhööf findet mò Schutzweichè z. B. als Abschluss vo Chrützungs- odder Übberholgleis sowiè bi Aaschlussgleis, wenn sèlli gègè s Streggègleis s Loch ab gän.

È Sonderform sin dõdeby d Streggschutzweichè. Faart èn langè Zug in è Übberholgleis y un löst nõch èm Halt d Brämsè widder è bitzele, denn entschpannèd sich d Fèddèrè i dè Puffer vom Wagè, wa dèzuè füürt, dass sich dè Zug nõch hinnè strèggt. Dèmit èn Zug, wo sich streggè duèt, nit i s Lichtruumbrofyl vum Nõchbòrgleis iègòt, git s bsunderi Weichè, wo nõch dè Yfaart vum Zug umgschtellt wörrè müèn, demit s Streggè vum Zug in è andres Gleis gòt.

I dè Grènzbaanhööf vo dé DDR sin Schutzweichè ygsetzt worrè, um Fluchtè us dè DDR z vohindèrè. Wenn sèll us Blatzgründ nit möglich gsi isch, sin als Speziallösig dõdefür au Gleisschpärrè bruucht wörrè.

Uffangweichè

Uffgaab von èrè Uffangweichè isch es, s Entlaufè vo Faarzüüg in è Gfällschtrèggi z vohindèrè. D Weichè lyt in Grundschtellung uff èm ablénkendè Strang, wo äänlich wiè bi nèrè Schutzweichè, meischtens in è churzes Stumpfgleis mit Prellbock füürt. Im Gegèsatz zuè dè Schutzweichè lyt d Uffangweichè im Faarwäg vum Zug un èrscht churz vor èm Befaaren wörd si umgschtellt. Uffangweichè findèt mò sowoll im Uusfaarwäg vum bärgsitigè wiè au hinter m Yfaarsignal vum dalsitigè Baanhof.

Stellvorrichtungè

Ortsgschtellti Weichè mit Stellbogg un Weichèsignaal

Übberdragungsdeile mit Doppelgschtänge zum zweitè un drittè Voschluss von èrè dütschè EW 54-760-1:14, Vormontagezuèschtand

Im eifachschtè Fall isch è Weichè ortsgschtellt, vulgo au Handweichè dauft. A dè Spitzè vo dè Weichè stòt èn Stellbogg, wo d Weichè mit Muskelchraft umgschtellt wörd. Dè Bogg bschtòt us èm Weichèhebbel un èm Stellgwicht, wo d Weichè i dè jewyligè Èndlaag halte duèt. Meischtens isch dè Stellbogg mit èm Weichèsignaal vobundè. I dè Früèzit vo dè Ysèbaan hèt s nu ortsgschtellti Weichè gää, wo vom Lok- un Zugpersonal, vo dè Rangyrer un wèg dè Bschlünigung vom Bedryb rächt schnèll au vo Handweichèwärter gschtellt worrè sin.

Damit s bim Rangyrè schnèller gòt, wörrèd hüt au elegtrisch ortsgschtellti Weichè (EOW) bruucht, wo zwar vor Ort bediènt wörrèd, aber keini Handweichè mee sin. Damit s au wǜrklich schnèller gòt, muè dè Rangyrer odder dè Lokfüürer nǜmmi abschtygè un hèrrè laufè, sondern bediènt d Weichè übber èn Taschter, wo an èrè Stangè aabrocht isch. Für beidi, dè Rangyrer un dè Lokfüürer, git s meischtens èn separatè Taschter in Griffhöchi übber m Rangyrdritt un èm Füürerschtand.

Fèrngschtellti Weichè wörrèd von èm Stellwärch uus gschtellt. Diè älteschti Stellwärchsbauform isch s mechanische Stellwärch. Bi Gschtängeleitungè, wo hüt no z Großbritanniè, Frankrych un ehemòligè Koloniè vo sellnè Staatè vobreitet sin, langts, we-mò d Leitung a d Zungèvobindungs- odder Schièberschtangè aazschlièßè. In vill andrè Länder, unter andrem im dütschsprõchigè Ruum, hèn sich Dròòtzugleitunge mee durrègsetzt. Dè Weichèaadryb isch übber è Doppeldròòtzugleitung mit èm Stellhebbel im Stellwärch vobundè un bschtòt i dè Einheitsform us èm unglychschènkligè Winkelhebbel, wo dè 500 Millimeter Leitungsstellwäg (im Regelfall) in 220 Millimeter Stellwäg vo dè Schièberschtangè übbersetzt. Zum mechanischè Weichèaadryb ghört è Dròòtbruchschpèrri, wo d Weichè bi Dròòtbruch i dè Èndlaag feschthaltè duèt. D Entfèrnung zwǜschè Weichè un Stellwärch isch wegè dè Riibung uff öppè 450 Meter Leitungslängi begränzt, sèllèwäg sin in größerè Baanhööf èn Huufè mechanischi Stellwärch für dè Bedryb nötig gsi.

Dè pneumatische Weichèaadryb, wo mit Druggluft fungtionyrt un i dè 1920er-Johr teschtet worrè isch, hèt sich gegèübber dè hüt gebrüüchlichè elegtrischè odder elegtrohǜdraulischè Aadryb mit èm Elegtromotor a dè Spitzè vo dè Weichè un Umschtellung mit elegtrischè Signaal nit durrègsetzt. Zèrscht isch sèlli Aadrybsform in elegtromechanischè Stellwärch bruucht worrè. Hüt wörrèd ganzi Ysèbaaschtreggè odder U-Baan-Netz vo zentralè Stellwärch uus fèrngschtüèrèt.

Am Aafang hèt mè Weichèaadryb mit Glychschtrommotorè mit dränntè Wicklungè für Rächts- un Linkslauf uusgrüschtet, sit dè 1950er-Johr isch mò in Vobindung mit èm Bau vo Gleisbildschtellwärch uff Drèèschtrom-Asǜnchronmotorè übbergangè. Näbbè m wartungsarmè Uffbau, wo ooni Kommutatorè uuschunnt, bringt dè Gebruuch vo unterschydlichè Stromartè für d Umschtellung un Übberwachung mee Sicherheit. D Übberwachungsglychschpannung cha dè Motor nit bewegè, d Stellwechselschpannung cha keini fèèlerhafti Ordnungsmeldung uuslösè.

Am Aafang vum 20. Johrhundert sin diè èrschtè Weichè mit größerè Bogèradiè entwicklèt worrè, wo mit höchèrè Gschwindigkeitè im abzwygendè Strang befaarè wörrè chönnè. Bi sellnè Bogèweichè hèn d Zungè dütlich länger sy un znägscht mit zwei Weichèvoschlüss vosää wörrè müèsè, um s korräkte Aaligè a dè Baggèschinnè übber diè gsamti Längi z garantyrè un i dè abligèndè Laag dè notwèndige Abschtand zuè dè Baggèschinné yzhaaltè.

Mit witter stygèndem Bogèradius isch d Aazaal vo dè Voschlüss bis uff acht gschtygè. Znägscht isch dè Aadryb a dè Weichèspitzè übber Winkelhebbel un Übberdrägungsschtangè mit è baar Schièberschtangè vobundè worrè. Mit Fortschritt i dè Stüèrungstechnig isch es ab öppè Mitti vo dè 1970er-Johr möglich gsi, jeddè einzelne Weichèvoschluss mit eim Aadryb z vosää un sǜnchron z bewegè.

Wegè m hochè Schaltungsuffwand un dè nötigè Aadryb mit unterschydlichè Stellwäg wörrèd separati Aadryb für jeddè Voschluss üblicherwys nu ygsetzt, wenn mit regelmässig erhöhtè Umschtellwidderschtänd grèchnèt wörrè muè, wiè sèll in Polar- un Wüèschtègebièt odder im Bärgland un Dunnel dè Fall isch. Unter normalè Umschtänd wörrèd au bi Schnellfaarweichè für 200 km/h Abzwyggschwindigkeit für d Zungèvorrichtung nu noch zwei Aadryb mit je vyr Voschlüss ybaut.

Zungèübberwachung

Störungè a dè Übberdrägungsdeile, byschpillswys Brüch vo dè Vobindungsschtangè odder Voschlussdeile, chönnèd zuè-nèrè Voänderung vo dè Laag un dõdemit bsunders bi spitzbefaarènè Weichè zuè Entgleisungè füürè. Um sèll z vohindèrè, sin Yrichtungè für d Zungèübberwachung ygfüürt worrè. D Zungèlaag wörd vo dè Zungè übber bsunderi Vobindungsschtangè übberdrait, wo vo dè Stellvorrichtung unabhängig sin. Wenn d Zungè nit i dè Èndlaag isch, wörd im Stellwärch è Störungsmeldung uusglöst.

In Abhängigkeit vo dè zuèlässigè Gschwindigkeit un èm möglichè Befaarè vo Reise- un Güèterzüüg wörrèd bi mechanisch fèrngschtelltè Weichè Zungèbrüèfer un Rigel ygsetzt. Zungèbrüèfer sin Deil vum Weichèaadryb un ufffaarbar. Diè sicherungstechnisch höcherwärtigè Rigel erfordèrèd eigèni Stellhebbel un Dròòtzugleitungè, sin abber nit ufffaarbar. Au Handweichè lôn sich durch Rigel i d Signaalabhängigkeit ybeziè.

Elegtrisch gschtellti Rigel hèt mò i dè Anfangszit bi elegtromechanischè Stellwärch bruucht, sowoll elegtromagnetisch als Beschtanddeil vo Weichèaadryb wiè au als bsunderes, motorbedribbenes Gräät, bsunders bi Handweichè. S hèt sich abber usègschtellt, dass Zungèbrüèfer bi elegtrischè Aadryb mit wènniger Uffwand s glyche Sicherheitsniveau gwäärleischtè düèn un glychzitig ufffaarbar sin. Handweichè bi elegtrischè Stellwärch sin koschtègünschtiger mit Schlüsselabhängigkeit z sichèrè. Sellèwäg sin in elegtrischè Weichèaadryb nu no Zungèbrüèfer in Gebruuch.

Weichè mit großè Bogèradiè un mengè Weichèvoschlüss chriègèd zuènämmend ein odder meereri zuèsätzlichi Zungèbrüèfkontägt, um d Endlaag übber diè gsamti Zungèlängi z übberwachè. Mechanischi Mittelrigel bzw. -brüèfer sin möglich, abber zimli seltè. Wegè m großè Umschtellwidderschtand sin söttigi Weichè i dè Regel mechanisch nit z stellè, denn müèn elegtrischi Aadryb ygsetzt wörrè, au in mechanischè Stellwärchsbezirk. Bi Ruggfallweichè wörd durch èn elegtrischè Zungèbrüèfkontagt a dé Weichèspitzè s Übberwachungssignaal gschtüèrèt.

Weichè, wo nit ufffaarbar sin, also söttigi mit beweglichè Härzschtuggschpitzè odder Flügelschinnè sowiè mit nit ufffaarbarè Aadryb für Gschwindigkeitè übber 160 km/h, chriègèd è Ufffaarortungsyrichtung, wo schu è Ufffaarmeldung uuslöst, wenn è Faarzüüg a diè falsch ligèndi Weiché draa hèrrè lauft.

Stüèrung bi Strõßèbaanè

Deggtè Aadryb für beweglichi Doppelhärzschtuggschpitzè bi dè Zwickauer Stadthallè, im Bauzuèschtand vum Februar 1999

In klassischè Strõßèbaannetz git s i dé Regèl è Weichèschtüèrung, wo vum Drybwagèfaarer bzw. durch dè Bordrechner vum Faarzüüg odder s Bedrybsleitsischteem kontrollyrt wörd. Normalerwys wörd d Weichè dõdeby automatisch mit dè Linniè- odder Kursnummèrè gschaltè, wo vum Bordrechner ygschtellt wörrèd. Dè Faarer hèt i dè Regèl zuèsätzlich d Möglichkeit, manuell è anderi Faartrichtung vorzgää, um byschpillswys bi Bedrybsschtörungè è Uuswychroutè faarè z chönnè. Im Störungsfall odder bi Rangyrfaartè chönnèd d Weichè au vo Hand mit èm Weichèschtelliisè umgschtellt wörrèd, wo im odder am Drybwagè mitgfüürt wörd. Strõßèbaaweichè, wo im Regelbedryb nu stumpf befaarè wörrèd, sin i dè Regèl Zruggkaiweichè.

Bis Mitti vo dè 1990er-Johr isch es a villnè Ortè üblich gsi, Weichè mit dè Faarleitungsschpannung umzschtellè. D Weichèaadryb sin dõdèzuè us èrè Zugschpuèlè („Solenoid“) mit ènèm beweglichè Anker un ènèrè Fèddèrè, wo übber Hebbl è Kippvohaaltè hèrrè brocht hèn. Näbbè m Faardròòt isch vor dè jewyligè Weichè èn Schliifkontagt ybaut worrè, wo isolyrt un è bitzeli düèfer uffghänget worrè isch. Dè Zugmagnet vum Weichèaadryb isch zwǜschè m Faardròòt un èm Schliifkontagt aabrocht gsi. Wenn mò dè Schliifkontagt mit èrè definyrtè Stromuffnaam bruucht het, normal isch diè èrscht Faarschtuèfè gsi, isch dè Obberschtròm vo dè Faarleitung übber dè Zugmagnet vum Weichèaadryb zum Faarleitungskontagt un vo dört übber Faarschalter, Widderschtänd un Faarmotorè zum Gleis gflossè. Dè Zugmagnet hèt dè Anker durch d Massedrägheit aazogè un unterschtützt durch d Feschthaaltefèddèrè isch dè Aadryb i diè ander Èndlaag gangè. Wenn d Weichè nit umgschtellt wörrè hèt söllè, isch mò übber dè Kontagt mit èm Faarschalter in Nullschtellung gfaarè. In è baar Städt hèn d Weichè au è Vorzugslagè ghaa, denn isch byschpillswys in Rächtslaag immer stròmlos un in Linkslaag mit Stròmfluss gfaarè. Broblematisch isch s Vofaarè durch zuèsätzlichi Vobruucher wiè Licht, Heizung, Umformer, Klimaalaag odder d Brèmsschtròmrüggschpiisung. Dè flǜèßende Stròm hèt zum Umschtellè von èrè Weichè glangèt. Am Aafang hèt dè Drybwagèfüürer d Näbbèvobruucher einzeln uusschaltè müèsè, spôter sin dõdefür Schütz ybaut worrè. A dè Stell vom èrschtè Faarkontagt vum Faarschalter isch ußerdèm èn definyrtè Widerschtand zwǜschè Stròmabnämmer un Gleis ygschaltet.

Wenn è Faarzüüg im Berych von èm Faarleitungskontagt aafaart, denn isch es nit z vomydè, dass sich diè zuèghörigi Weichè umschtellt. Dõ isch denn dè Ysatz vo Vorsortyrweichè nötig gsi. Èn Huufè Drybwägè im Zug mit aaglaitè Stromabnämmer hèn s Brobleem voschärft, wa schlièßlich zum Vobot vo obberstròmabhängigè Weichèschaltungè gfüürt hèt.

Sit 1996 darf z Dütschland d Weichèschtüèrung wegè dè Fääleraafälligkeit einèwäg nǜmmi vo dè Stròmuffnaam vum Wagé abhängè. Moderni Stüèrungè schaffèd mit induktyver Meldeübberdrägung, Funk- odder Infrarotschtüèrung. Weichèaadryb für dè Ysatz im Strõßèruum sin meischtens im Gleis, mèngmòl au dènäbbè, abber immer mit èrè befaarbarè Abdeggung uff Faarbaanhöchi. D Stellwäg un Zungèuffschlääg sin im Voglych zuè Fèrnbaanvohältnis dütlich chlyner, dèmit d Faarbaandeggi sicher befaar- un begeebar bliibt.

Uff unabhängigè Bahnkörper erfolgt d Weichèschtüèrung mit èrè Faarschtrõßèsicherung, bi Stadt- un U-Bahn-Netz generèll voglychbar mit Ysèbaanetz vo Stellwärch mit Faarschtrõßèsicherung. Weichèaadryb un -voschlüss entschprèchèd denn i dè Regèl sellè Bauartè, wo bi Ysèbaanè üblich sin.

Befaarungswysè

Gleiswechsèl
links: spitzig drübber faarè (zwei Linksweichè)
rechts: stumpf drübber faarè (zwei Rächtsweichè)

links: regulärè Gleiswechsèl
rächts: Kletterweichè

Ein Weichè wörd entwedder

• spitz (Aafahrt uff d Weichèspitzè zuè mit dè Möglichkeit, links odder rächts witter gò) odder
• stumpf (Gegèrichtung, nu ei Richtung).

Bi zweigleisigè Streggè mit Vorzugsfaarrichtung (Rächtsvokeer z Dütschland) füürèd au Gleiswechsèlberych vo Übberleitschtellè è entschprèchèndi Benamsung. Gleiswechsèl bezeichnèt dõdeby d Möglichkeit, s Gleis wechslè z chönnè.

In Strõßèbaanetz wörd hüfig stumpf übber dè Gleiswechsèl gfaarè, well bi sellnè d Gfòòr von èrè Entgleisung gringer isch, un vo allem, dèmit kei Gfòòr von èrè unbeabsichtigtè Flankèfaart bschtòt. Zuè nèrè derartigè Flankèfaart odder Entgleisung cha s denn cho, wenn z. B. d Weichenzungè wèg Främdkörper nit korrèkt aalyt un zmindescht ei Achsè dè falsch Faarwäg nää duèt. Bi Weichè mit Weichèaadryb i dè Ysèbaabauart chunnt s wègè m Zungèuffschlag, wo im Voglych zuè dè Strõßèbaaaadryb größer isch, zuè nèrè Entgleisung, wenn è Faarzüüg vo dè Spitzè hèr i dè Umschtellvorgang ièlauft. Sèllè Vorgang wörd als zweischpurig faarè odder Gablèfaart benamst.

Um bi nèrè Bauschtell wôrend dè Reparadur odder Erneuerung von èrè Strõßèbaaschtreggi Spitzkeerenfaartè z vomydè, wörd s intakte Gleis in beidè Richtungè befaarè. Dõdefür wörd vor dè Bauschtell è Gleisvobindung mit èrè Kletterweichè uffglait, übber welli d Strõßèbaa vum Bauschtellègleis uff s Gleis vo dè Gegèrichtung wechslè cha. Hinter dè Bauschtell wörd übber dè fescht ybaute Gleiswechsèl spitz drübber gfaarè, um widder zrugg uff s urschprüngliche Gleis z cho.

Weichèrekörd

Mit èm Radius vo öppè 16.000 m gältèd diè beidè Weichè, wo 1998 im Bitterfälder ybaut worrè un vom Tǜp EW 60-16000/6100-1:40,15 sin, als diè längschtè un schnèllschtbefaarbarè Weichè z Dütschland.

Diè gröschtè Weichè vo Dütschland ligèd uff dè Streggi Leepzisch–Bèrlin im Baanhof Bitterfäld, wo si s Baanhofsgleis i d Strèggègleis gu Halle un Leepzisch drènnè duèn. Nōch èm Ybau sin sèll dörtzmòl diè gröschtè Weichè vo dè Wält. Dè Radius vum abzwygendè Strang vo sellnè Klothoidèweichè vom Tǜp EW 60-16000/6100-1:40,15 vochlynert sich vo aafangs öppè 16.000 Meter bis zuè dè Weichèmitti hy uff 6100 Meter un stygt aaschlièßend widder uff dè Uusgangswärt aa. Acht Aadryb sind zum Umschtellè vo dè Zungè un witterè drei Aadryb zum Umschtellè vo dè Härzschtuggschpitzè nötig. D Gsamtlängi vo sèbbè Weichè, wo blaanmässig mit 200 km/h befaarè wörrèd, lyt bi 169,2 Meter. Si sin bis hüt (Stand: 2011) diè längschtè Weichè im Netz vo dè Dütschè Baan. Diè èrscht vo dè beidè Weichè, d Weiche 61, isch im Januar 1998 südlich vo dè Perrons ybaut worrè. 1999 isch mit dè Weichè 03 è zweiti Weichè (51° 38′ 6,2″ N, 12° 19′ 11″ O51.63506212.31972) mit äänlichè Uusmaß im nördlichè Baanhofschopf ybaut worrè. Beidi Weichè sin Linksweichè.

A dè Abzwygschtell Saalbach a dè SFS Monnèm-Stuègètt (Inbedrybnaam: 1987) sowiè am Abzwyg zuè dè Nantèbacher Kurvè vo dè SFS Hannover-Würzburch (1994) sin èrschtmòls mit 200 km/h abzwygend befaarbari Weichè z Dütschland zum Ysatz cho. Di Korbbogèweiché EW 60-7000/6000-1:42 sin neu entwicklèt worrè un insgsamt 154 Meter lang sowiè 210 Tonnè schwèr, dè Radius bedrait im Berych vo dè Zungè 7000 Meter un öppè ab Weichèmitti 6000 Meter. D Längi vo dè Zungè lyt bi 56 Meter.

Sèlli sechs Weichè sin hüt diè im abzwygendè Strang schnèllschtbefaarènè Weichè z Dütschland. Zwei witteri abzwygend mit 200 km/h befaarbarè Weichè (EW 60-16000/6100) sin bis Èndi 2010 für d Ybindung vo dè Vobindungskurvè Weißig-Böhla i d Strèggi Bèrlin-Drèsdn.

Uff dè SFS Madrid-Barcelona-spanisch-französischi Gränz chömmèd inzwǜschè, vo allem a dè Übberleitschtellè, insgsamt 136 no größeri Weichè zum Ysatz (EW 60-17000/7300-1:50). Dè Radius vo dè 180 Meter langè un blaanmäßig mit 220 km/h abzwygend befaarbarè Konschtruktionè lyt zwǜschè 7.300 un 17.000 Meter.

Im Juni 2001 sin uff dè LGV Méditerranée a dè Abzwygschtell Les Angles (Relation Paris–Montpellier) mit 220 km/h abzwygend befaarbari Weichè in Bedryb gangè.

Diè wältwit am schnèllschtè befaarèni Weichè lyt uff dè LGV Est européenne un isch im Raamè vo dè Rekordfaart V150 am 3. April 2007 mit 560 km/h im Stammgleis befaarè worrè.

Literadur

• Gerhard Müller: Weichen-Handbuch. 4., bearbeiteti un ergänzti Ufflaag. Transprèss-Volaagsgsellschaft, Bèrlin 1991, ISBN 3-344-70733-7.
• Volker Matthews: Bahnbau. (Mit 57 Tabellen). 6., übberarbeiteti un aktualisyrti Ufflaag. Leerbuèch, Bauwesè. Teubner, Wysbaddè 2003, ISBN 3-519-50113-9.
• Günter Berg, Horst Henker: Weichen. 2. Ufflaag. transpress VEB Verlag für Verkehrswesen, Bèrlin 1986, ISBN 3-344-00041-1.
• Joachim Fiedler: Bahnwesen. Planung, Bau und Betrieb von Eisenbahnen, S-, U-, Stadt- und Straßenbahnen. 5., neu bearbeiteti un erwitterti Ufflaag. Werner, Düsseldorf 2005, ISBN 3-8041-1612-4.
• Max Schmid v. Schmidsfelden: Weiche mit ununterbrochenem Hauptgeleise für Abzweigung von Industriebahnen. I dè: Paul Kortz (Red.): Zeitschrift des Oesterreichischen Ingenieur- und Architekten-Vereines. Band 49.1897, Heft 45. Öschterrychischè Ingenieur- un Architektèvorein, Wyn 1897, ZDB-ID 2534647-7, S. 607 ff. – Volltègscht online (PDF; 13,2 MiB).

Weblinggs

 Commons: Weiche – Sammlig vo Multimediadateie

• gleisbau-welt.de
• oberbauhandbuch.de

Einzelnõchwys

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Weiche_(Bahn)“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.