Wenkerbogen von Hifinge

Dr Wenkerboge vo Hifinge ischt e Blatt für di gross Uffnahm vo dr ditsche Sproch, wo dr Sprochforscher Georg Wenker vo 1852 bis 1911 für de Ditsch Sprochadlas gmacht hodd. D Schuele im domolige ditsche Reich hond e Frogeboge kriagt mit Muschdersätz, zuem si in lokale Dialäkt z übersetze. Au im alemannische Sprochgebiet hond d' Gmeindschuele mitgmacht.

Hiwiis zuem Boge 41103

• Hifinge hod domols zuam Bezirk Eschinge im Großherzogtum Bade ghöret.
• De Ord ligt im Sproochruum vum Bodeseealemannische/Villinger Raum [].
• Die vierzig Sätz sind domols in Hifinge vun de Schüeler un em Léhrer Knupfer us Giisinga, Amt Eschinge usgefillt worre.
• As Ussproch vum Ortsnamme wird im Boge „Hifinge“ ageh.
• In Süddischland sinn d Bege anne 1887 uffgnumme worda, der vo Hifinge hot d Nummera 41103 griagt.

Wenkersätz

1. Im Winter fliged diè trochna Blätter i de Luft ummenand.
2. s hört gli uf z'schneie, derno wurds Wetter wieder besser.
3. Tue Kohle in Ofe, daß d'Milch bald afangt z' koche.
4. Der guet alt Ma ischt mit dem Roß dur's Is brocha und is kalt Wass'r keit.
5. Er ischt vor vier oder segs Woche gschtoarba.
6. s Für ischt z'starkch gsi, d Kuecha sie jo unne ganz schwarz worre.
7. Er isset d'Äiar allewil uni Salz und Pfeffr.
8. D'Füeß toumer séli we, i gloub, i haß durgloffe.
9. I bi bi de Frou gsi und hanneres gseit, und si hätt gseit, si wälls au ihre Töchter sage.
10. I wills au nié mé toa.
11. I schla di gli mit d'm Kochlöffel um d'Ohra, du Aff!
12. Wo goscht änni, soll e mer mit d'r gou?
13. Sin schloachti Zite.
14. Mi lieb Kind, blib do unne stou, odr di böse Gäis biße di tot.
15. Du häscht hit am mersta glert u bischt oardeli gsi, do darfscht frir ham gou aß di Andera.
16. Du bisch no nit groß gnue zunnere Butalle Wi usz'trinka, du muescht no a weng wase und größer wärra.
17. Gang, bis so guat und sags dire Schwestr, si soll 's Häs für eie Motter fertig näihe und mit d'r Birschta suber mache.
18. Hettischta du kennt, no wär es anderscht kumme un 's tät besser um ihn stou.
19. Wer hät mier minn Korb mit Fläisch gstola?
20. Er hät so tau, we wennera zum dreschen b'stellt hät; si hauts aber selber tau.
21. Wem hät er di nei Gschicht verzelt?
22. Mer mueß lut schreie, sunst verstät er is nit.
23. Mir sind mied und hond Durscht.
24. Wo mer gestr Obed zruck kumme sind, no sind die Andere scho im Bett glege und hond féscht gschlofe.
25. Der Schnee ischt hitnacht bi is liege blibe, aber hite morge ischt er vergange.
26. Hintr isem Hus stond drei schäéne Öpfelbäumi mit rote Öpfele.
27. Kinnedr nit no en Ougeblick uf is warte, no gommer ou mit ei.
28. Iér dürfet keni so Kindereie tribe.
29. Iseri Berg sind selli ho, eieri sind vill höner.
30. We vil Pfund Würscht und we vil Brod wender ha.
31. Ech verstand eu nit, ier mond e weng lüter schwätze.
32. Hond er ka Stückle wḭße Soapfe fer mi uf mim Tisch gfunde?
33. Sin Brḭeder will si zwoa schöne neie Hüser is eiem Garte boue (statt „schöne“ netti)
34. Des Wort ischt im vom Herze kumme.
35. Des ischt recht gsi vu ine.
36. Was sitze do für Vögele obe uf dem Mürle?
37. D'Bure hond füf Ogse und nü Küeje und zwölf Schäfle vors Dorf brocht; di hend si welle verkoufe.
38. D'Lüt sind hütt alle dusse ufm Feld und mäiet.
39. Gang nu, d'r bru Hund thu dir ninnt.
40. Ech bi mit de Lüt dehinne über d'Wis is Korn gfahre.

Werder im Wenkerboge

• hoaß, nei, bloi, groi, houn, Hand, Hanf, Helm, Flas, er wast, Bése, Pflumme, Briéf, Hof, jung, krumm.
• Sunntig, Mäntig, Zistig, Mittwoch, Dunstig, Fritig, Samstig.
• elf, fufzea, sechzea, fufzg.

Tracht

die ehemalige Tracht der Bauern hat der städtischen weichen müssen.

Lueg au do no

• Lischte vo de Wenkerböge
• d Wenkersätz uf Hochditsch

Wo ischts her

• Digitalisat: Wenkerboge vo Hifinge