Wenkerboge vo Meisele

Dr Wenkerboge vo Meisele isch es Blatt für di grosse Ufnaam vo dr dütsche Sproch, wo dr Sprochforscher Georg Wenker vo 1852 bis 1911 für de Düütsch Sprochadlas gmacht hed. D Schuele im domolige dütsche Rych hend e Frogeboge übercho mid Muschdersätz, zum se in lokale Dialäkt z übersetze. Au im alemannische Sprochgebiet hend vili Gmeindschuele mitgmacht.

Hiwiis zuem Boge 416011

• Meisele het sellmols zuem Kreis Schopfe im Großherzogtum Bade ghärt un isch hütt en Oordsdeil vo Badisch Rhyfälde un lit im Dürrebachdal uff em Dinkelberg.
• De Oord lit im Sproochruum vum Hoch- oder Südalemannische / Säckinger-Laufeburger Ruum.
• Die vierzig Sätz sin sellmols durch Schueler notiert worde. Lährer war de Vinzenz Röttele vu Wyhl am Kaiserschduehl.
• As Ussproch vum Ortsnamme wird im Boge „Meisele“ angeh.
• In Süddischland sind d Bege anne 1887 uffgnumme worde, der vo Meisele het d Nummere 416011 übercho.
• D geografisch Lag vu Meiselè isch in dere Karde iitrage.
• Konsonanten wiä aü Vokale, wo mit Überstrich chennzeichnet sind, sind dopplet iitrage (z. B. : ǖ = üü).

Wenkersätz

1. Im Wintèr fliega die trochne Bletter in der Luft umme.
2. S' lost glie no schneiè, derno wird s Wätter wieder besser.
3. Thu Cholè in Ofè, aß d' Milch ball afangt chochè.
4. Dè guat alt Maa isch mit em Roß durs Iis brochè und isch in's chalt Wasser gheit.
5. Er isch vor viar oder sex Wuchè gstorbè.
6. s Füür isch zschtark gsie, d' Chuchè sinn jo untè gans schwarz brännt.
7. Er ißt d' Eier allèwiel ohne Salz und Pfäffer.
8. D' Füüß thuemer weh, i glaub i has durgloffè.
9. I bie bi der Frau gsie und hanèrès gsait, un sie het gseit, sie wells au'm ihrer Tochter sägè.
10. I wills nime me wieder dhua.
11. I schla der glie der Chochlöffel um d Ohrè, du Aff!
12. Wo gosch hie, sollè mer au mitt d'r goh?
13. Sind schlèchti Zittè!
14. Mi lièb Chind, blièb do untè stoh, d' böse Gäns bissèti tot.
15. Du hesch hüt am meisté glèhrt und bisch au artig gsie, du derfsch enter hei goh 'as die Andèrè.
16. Du bisch no nitt groß genug, um ne Fläsche Wie uszrtrinkè, du musch zerscht no öbbis wachse und größer wèrde.
17. Gang, bisch si guèt und säg dir Schwösster, sie soll s Blunder für eue Mutter ferig naihé und mit der Bürschde reingè.
18. Höttschen du kènnt, derno wärs anderscht cho, un s thät besser um en schtoh. (schtoh).
19. Wer hat mèr minn Chratte (Chorb) mèt em Fleisch gstohle?
20. Er thut ne so als hattè se èn zum Drlsche bschtellt, siè hannts aber sèlber tho.4
21. Wem hett er die nei Gschicht verzehlt?
22. Ma muß lutt schreiè, sust verstoht er eus it.
23. Mer sind müed und hänt Durscht.
24. Wo mer geschert Zobè zruck cho sind, sind die Andèrè scho im Bett gelägè und sinn fescht am Schlofe gsin.
25. D'r Schnee isch hünecht bi eus liegè bliebè, aber hüt früh isch er gschmulzè.
26. Hinter eusem Hus stöhnt drei schöni Apfelbäumli mit rote Öpfeli.
27. Chönneter deno en Augèblickli uf is warte, mer göhnt derno mit ich.
28. Dir dörfet keine Kindereien ne so triibe.
29. Eusi Bärg sind it so höch, eue sind vièl höcher.
30. Wieviel Pfund Wurscht und wiè viel Brod wändr ha?
31. Ich verschtand ich it, dr münt ne wenig lütter schwätze.
32. Hänter kei Stückli wißi Saipfi für mi uf mim Tisch gfunde?
33. Si Brüder willem zweu schöni neui Hüser in eue Garte baue.
34. Das Wort isch èm vum Härzè cho.
35. Das isch rècht gsi vo ne ne!
36. Was sitzè do für Vögeli uf dèm Mürli obe?
37. D' Burè hänt fümpf Ochse und nühn Küh und zwölf Schöfli vor's Dorf brocht, sie hännts wellè verkaufè.
38. D' Lüt sind hüt allè ufèm Feld und maihè.
39. Gang numme, dr brun Hund ghut er nüt.
40. Ich bin it dene Lüte do hinè über d'Mattè ins Chorn gfahrè.

Wörder im Wenkerboge

• haiß, nai, blau, grau, hauè, Hand, (Wärch) seltener Hanf, Hèlm, Flachs, wachst - er wachst, Bäsè, Pflumè, Briaf, Hof, jung, chrumb
• Suntig, Mentig, Zieschtig, Mittwuchè, Dunstig, Fritig, Samstig
• ölf, fufzèhni, sèchzehni, fufzig

Weblink

• Digitalisat vom Original-Wenkerboge vo Meisele

Luäg aü do

• Lischde vu alemannische Wenkerboge
• d Wenkersätz uf Hochdütsch