Julius Sachs

Dr Julius Sachs bzw. Julius von Sachs (* 2. Oktoober 1832 z Breslau, Brovinz Schleesie; † 29. Mai 1897 z Würzburg) isch e dytsche Botaaniker un Hoochschuelleerer z Bonn, z Fryburg im Brysgau un z Würzburg gsii. Är giltet as Grinder vu dr experimäntelle Bflanzefisiology un zämme mit em Wilhelm Knop as Mitgrinder vu dr Hydrokultuur. Sy offiziäll botaanisch Autoorechiirzelk isch „Sachs“.

dr Julius Sachs

Lääeb

Dr Sachs isch as sibt Chind vun eme Graveur in ere jiidischi Familie uf d Wält chuu. Är isch in seli bschaidene Verhältnis ufgwagse, syne Eltere hän ire Suun nit no syne Veraalaagige chenne uusbilde, so het er zem Byschpel nit uf s Gimnaasium chenne.

Eerschti Aareegige fir d Natuurwisseschafte het dr Sachs ase jung dur dr Breslauer Fisioloog un Patholoog Jan Evangelista Purkinje iiberchuu, sällem syni Siin sin mit em uf d Schuel gange. Dur dr Kontakt mit iine het er d Scheeni vu dr Natuur entdeckt. Scho frie het er Bflanze gsammlet un bstimmt. Wun er im Alter vu 17 scho dr Vater, d Mueter un dr Brueder verloore ghaa het, het er zeerscht bschlosse, ass er ab dr Schuel goot un Seemann git. Dr Purkinje het en aber doodervu chenne abhalte, indäm er iin 1850 bi syre Iibersiidlig vu Breslau uf Prag as Brivaatassischtänt mitgnuu het.

Deert het dr Sachs wytergmacht mit syne Stuudie un het ab 1851 an dr Karls-Uniwersiteet Prag Natuurwisseschafte studiert. Nääbehäär het er fir dr Purkinje gschafft un 1856 zum Dr. phil. bromewiert. Är het si anne 1857 fir s Fach Botaanik habilitiert.

In syne frieje Aarbete het si dr Sachs mit Erneerigs- un Wagsdumsfisiology bscheftigt. Anne 1859 het er uf Embfäälig vum Zooloog Friedrich Ritter von Stein (1818–1885) un em Botaaniker Friedrich Wilhelm Hofmeister, doodmool no Musikaaliehändler z Leipzig, e Stell as Assischtänt am agrikultuurtächnische Laboratoorium z Tharandt iiberchuu. Doo isch s em glunge, d Kultuurmetoode vu Bflanze im Laboor wyterzentwickle un (glyychzytig mit em Wilhelm Knop) Bflanze in anorgaanische Neerleesige aazzie.

Dr Sachs het vor allem uf em Biet vu dr Bflanzefisiology gfoorscht. D Autoriteete uf däm Biet sin um die Zyt vor allem dr Hugo von Mohl, dr Carl Wilhelm von Nägeli un dr Friedrich Wilhelm Hofmeister gsii. Die hän si vor allem mit Stuudie an Bflanzezälle un -gwääb bscheftigt. Dr Sachs het mit syre Experimäntaalfisiology an di frieje Aasätz vum Stephen Hales, Thomas Andrew Knight, Nicolas Théodore de Saussure oder Jean Baptiste Boussingault aagchnipft.

Är het s sognännt „Auxanometer“ entwicklet, e Gräät zum Mässe vum Bflanzewagsduum.

Anne 1861 isch dr Sachs Brofässer vu dr Botaanik an dr Landwiirtschaftlige Leeraastalt Poppelsdorf bi Bonn woore. In dääne segs Joor, wun er deert gschafft ghaa het, het er unter anderem chenne noowyyse, ass Steerki, wu si dur Assimilazioon vu Choolesyyri in Klorofillcheernli bildet, im Dunkle verschwindet un im Liecht wider nei ufdritt. Där Noowyys het er mit dr Joodbroob gmacht, wu mer scho gchännt het.

Um die Zyt het si au s Talänt vum Sachs as Autor zaigt. Am 1. Oktober 1865 het er s Handbuch der Experimentalphysiologie vereffetligt, wu s e klaari Daarstellung vu inträssante un wiichtige Experimänt zur Bflanzefisiology din het. Doodermit het dr Sachs des Fach ere braite Facheffetligkait bekannt gmacht.

Anne 1867 isch er Noofolger vum Heinrich Anton de Bary an dr Universiteet Fryburgt woore. Deert het s aber wäg dr schläächte Aarbetsbedingige aber chuum e Joor uusghalte. 1868 isch er eme Ruef an d Uniwersiteet Würzburg noogange, wun er drotz Hyfe andere Rief an anderi Uniwersiteete (unter anderem uf Jena, Haidelberch, Wien, Berlin, Bonn un Minche) iiber 30 Joor lang gschafft un gfoorscht het. S Gebei vum botaanische Inschtitut (s „alt Epileptikerhuus“ in dr hitige Klinikstraße 3), wun er 1867 e „Spelunke“ gnännt het, het er uusböue un 1869/1870 um zwai Steck heecher mache loo.

Dr Sachs het unter anderem zue dr Verzwyygig vu Wuurzle gfoorscht, wu iin zur Chyymigsfisiology gfiert hän. Är het Wiichtigs byydrait zue dr Chleerig vu dr Voorgäng bi dr Fotosintees un het bis entwickligsfisioloogische Untersuechige druf gschloosse, ass es Stoff git, wu Bliete bilde, e Hipotees, wu eerscht e halb Jorhundert speeer wider ufgriffe un bsteetigt wooren isch.

Näbe syne Hyfe andere Aarbete uf em Biet vu dr Bflanzefisiology (zum Byschpel zue dr Fisiology vum Raiz) het si dr Sachs au fir anderi Biet vu dr Botaanik inträäsiert un engaschiert. Är het zum Byschpel Stellig gnuu zue dr Stammesgschiicht vu dr Bflanze un zue dr Deszendänzteory vum Charles Darwin. Däm sy Formulierig vun eme Selekzioonsbrinzip het em aber nit glängt fir e Erkleerig vu dr Ewoluzioon.

E Hufe Schueler vum Sachs sin speeter bekannti Botaaniker woore, doodrunter Julius Oscar Brefeld, Francis Darwin, Karl Ritter von Goebel, Adolf Hansen, Georg Albrecht Klebs, Spiridon Miliarakis, Hermann Müller-Thurgau, Gregor Kraus, Fritz Noll, Wilhelm Pfeffer, Karl Prantl, Ernst Stahl, Hugo de Vries un Otto Appel.

Uusglääseni Schrifte

• 1859: Physiologische Untersuchungen über die Keimung der Schminkbohne (Phaseolus multiflorus).
• 1859: Ueber das abwechselnde Erbleichen und Dunkelwerden der Blätter bei wechselnder Beleuchtung.
• 1862: Ueber das Vergeilen der Pflanzen.
• 1863: Ueber den Einfluss des Tageslichtes auf die Neubildung unt Entfaltung verschiedener Pflanzenorgane.
• 1865: Handbuch der Experimentalphysiologie der Pflanzen.
• 1868: Lehrbuch der Botanik.
• 1871–1872: Die Geschichte der Botanik vom 16. Jahrhundert bis 1860.
• 1872: Ueber den gegenwärtigen Zustand der Botanik in Deutschland. Rede zur Feier des 290. Stiftungstages der Julius-Maximilians-Universität, gehalten […] am 2. Januar 1872. Thein, Würzburg 1872.
• 1875: Geschichte der Botanik vom 16. Jahrhundert bis 1860. Oldenbourg, München 1875; Nachdruck Olms, Hildesheim 1966 (= Geschichte der Wissenschaften in Deutschland. Band 15). (Digitalisaat)
• 1882: Vorlesungen über Pflanzen-Physiologie. Engelmann, Leipzig 1882.
• 1892: Gesammelte Abhandlungen über Pflanzenphysiologie.
• 1894: Mechanomorphosen und Phylogenie.
• 1896: Phylogenetische Aphorismen und ueber innere Gestaltungsursachen oder Automorphosen.

Eerige

Anne 1874 isch dr Sachs korreschpendierend, 1880 uuswäärtig Mitgliid vu dr Bayrische Akademy vu dr Wisseschafte woore. Im Joor 1880 isch er zum Mitgliid vu dr Leopoldina gweelt woore, Anne 1882 isch dr Sachs in d American Academy of Arts and Sciences, 1885 in di Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen un am 31. Mai 1888 zum uuswäärtige Mitgliid vu dr Royal Society gweelt woore. Syt 1895 isch er Mitgliid vu dr National Academy of Sciences gsii.

Literatuur

• Werner E. Gerabek: Sachs, Julius von. In: Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 22, Duncker & Humblot, Berlin 2005, ISBN 3-428-11203-2, S. 333 f.
• Ilse Jahn (Hrsg.:) Geschichte der Biologie.
• Karl Mägdefrau: Geschichte der Botanik. Gustav Fischer Verlag, Stuttgart 1992, ISBN 3-437-20489-0. 
• Ernst Wunschmann: Sachs, Julius von. In: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Band 53, Duncker & Humblot, Leipzig 1907, S. 682–685.
• Ernst Pringsheim: Julius Sachs. Jena 1932.
• Hartmut Gimmler, Gerlinde Gimmler, Wolfram Hartung: Materialien zur Bibliografie und Biografie von Julius Sachs, 1832–1897. Band 10: Julius Sachs in Briefen und Dokumenten. Teil I: 1832–1868. Julius-von-Sachs-Institut für Biowissenschaften der Universität, Würzburg 2003, ISBN 3-00-011721-0.

Weblink

• Literatur vu un iber Julius Sachs im Katalog vu dr Dütsche Nazionalbibliothek
• Wärch vu un iber Julius Sachs in dr Dytsche Digitale Bibliothek
• Autoryydrag un Lischt vu dr bschribene Pflanzenämme fir Julius Sachs bim IPNI
• Julius Sachs. In: Ostdeutsche Biografie (Kulturportal West-Ost)

Fueßnote

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Julius_Sachs“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.