Lusevera
Lusevera (sloweenisch Bardo,[2][3] furlànisch Lusèvare[4]) ìsch a itàlianischa Gmainda ìn dr Regioon Friaul-Julisch Venezia. Sa zeehlt 585 Iiwoohner (Schtànd 31. Dezember 2022). Sa lìegt äbb 23 Kilomääter nordäschtlig vun Udine àm Fluss Torre. D’ Gmainda bfìndet sìch grààd àn dr sloweenischa Granz un gheert àlso zem „friulischa Slààwalànd“. Z’ Lusevera un ìn da nochbeerliga Därfer reeda m’r a aiganer sloweenischer Diàläkt.
| Lusevera | ||
|---|---|---|
|
| |
| Staat: | Italie | |
| Region: | Friaul-Julisch Venetien | |
| Lokale Name: | Bardo | |
| Koordinate: | 46° 17′ N, 13° 16′ O | |
| Hechi: | 504 m s.l.m. | |
| Flechi: | 53,1 km² | |
| Yywohner: | 585 (31. Dez. 2022)[1] | |
| Bevelkerigsdichti: | 11 Yyw./km² | |
| Poschtleitzahl: | 33010 | |
| Vorwahl: | 0432 | |
| ISTAT-Nummer: | 030051 | |
| Demonym: | Luseveresi | |
| Schutzpatron: | Georg | |
| Website: | Lusevera | |
 S’ Hàuiptdorf Lusevera àm Füass vu dr Gebìrgskätta Monti Musi | ||
| Dialäkt: Mìlhüüserdiitsch |
Geogràfii
ändereD’ Gmainda Lusevera bschteht üss mehrera Wiiler:
- Cesariis (Podbardo)
- Lusevera (Bardo)
- Micottis (Sedlišča)
- Musi (Mužac)
- Pers (Brieh)
- Pradielis (Ter)
- Vedronza (Njivica) —’s ìsch s’ Verwàltungszäntrum
- Villanova delle Grotte (Zavarh)
Gschìcht
ändereìm Kàlta Kriag
ändereWahrem Kàlta Kriag hàt maa-n-uff’m Gmaindabooda vu Lusevera mehrera Bfäschtigungswark bàuia, wo Tail vum „Gorizianer Schwälla“ gsìì sìnn —ìn dara Zitt ìsch Lusevera grààd àn dr jugoslààwischa Granz gsìì. Salla Bfäschtigunga sìnn ìn da Wiiler Micottis un Musi un àm Tanamea-Pàss gsìì. D’ klaina Bfäschtigung vu Micottis hàt sìch àn dr Schtrooss vu Lusevera uff Villanova bfunda, àn dr Kritzung mìt dr Schtrooss uff Taipana. D’ Bfäschtigunga vu Musi un Tanamea hann s’ Vertaidigungsyschtääm vum Torre-Hoochtàl un vum Udine-Ewana bìldet. S’ Wark vu Musi ìsch àm Üüsfàhrt vum Uccea-Tàl un àm Iifàhrt vum Torre-Tàl gsìì. S’ Wark vum Tanamea hàt maa-n-ìm Gschtai grààd hìnter àm Pàss gedulwa, àm heechschta Punkt vum Isonzo-Tàl, geega-n-ìwwer dr jugoslàwischa Granz. Dr Uffbàui vu da Bfäschtigungswark hàt dr 52. Infàntrii-Regimant „Àlwa“-n-ìwwerwàcht.[5] Noh-n-em Kriagsand àm Ààfàng vu da Joohra 1990 hàt maa d’ Bfäschtigungswark àbbàuia.
s’ Ardbeewa vu 1976
ändereÀm 6. Mai 1976 sìnn vìela Gebäijer z’ Lusevera durs Ardbeewa vum Friaul schwar bschaadigt worra. Fìr dr Wìederuffbàui ìsch d’ Gmain mìt dr guldiga Medàlia vum Ziwilverdianscht üsszaichent worra:
„In occasione di un disastroso terremoto, con grande dignità, spirito di sacrificio ed impegno civile, affrontava la difficile opera di ricostruzione del tessuto abitativo, nonché della rinascita del proprio futuro sociale, morale ed economico. Splendido esempio di valore civico e d'alto senso del dovere, meritevole dell'ammirazione e della riconoscenza della Nazione tutta.“
„Ààlasslig vu’ma kàtàschtrofààla-n-Ardbeewa hàt sa sìch mìt groosser Wìrdigkait, Opferberaitschàft un ziwiila-n-Engaschment da miajsààma Wìederuffbàui-Àrweeta vu da Woohngebäijer gschtällt, so wia-n-em Uffbliaija vu dr aigena soziààla, morààlischa un wìrtschàftliga Züakunft. A glànzvoll Vorbìld vum ziwiila Wart un vum hoocha Pflìchtsgfüühl, wo d’ Bewunderung un d’ Dànkbàrkait vu dr gsàmta Nàzioon verdiant.“
Beväälkerungsäntwìcklung
ändere| Joohr | 1871 | 1881 | 1901 | 1911 | 1921 | 1931 | 1936 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 | 31. Dezember 2022 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Iiwoohner | 2.526 | 2.553 | 2.929 | 3.220 | 3.232 | 2.835 | 2.469 | 2.377 | 1.910 | 1.140 | 949 | 781 | 788 | 700 |
Noh-n-em Zänsüs vu 1971 sìnn 86,4 Prozant vu da Iiwoohner Sloweena gsìì.[6]
dr lokààla Dialäkt
ändereZ’ Lusevera reeda m’r d’ slààwischa Mundàrt Po našin odd’r Po nasen.[7] ’S ìsch a àltertìmmliger Dialäkt vu dr sloweenischa Schprooch, wo numma ìn a pààr Därfer ìm Torre-Tàl un ìm üüsserschta Wäschta vum Sloweenia grädd wìrd.
Weblìnks
ändere
Commons: Lusevera – Sammlig vo Multimediadateie- D’ offiziälla Websitta vu dr Gmainverwàltung (itàlianisch)
Ainzelnoohwiisa
ändere- ↑ Demographic Balance and resident population by sex on 31st december 2022. Italian National Institute of Statistics, abgruefen am 14. Mai 2023.
- ↑ DPR 12/09/2007 - Comuni slovenofoni del Friuli-Venezia Giulia. (Nicht mehr online verfügbar.) Ìnnaminìschterium vum Itàlia, archiviert vom Original am 11. November 2011; abgruefen am 30. Mai 2022 (italiänisch).
- ↑ AA., VV.: Dizionario di toponomastica. Storia e significato dei nomi geografici italiani. Garzanti, Mailànd 1996, ISBN 88-11-30500-4, S. 365 (italienisch, archive.org).
- ↑ Lusèvare / Lusevera / Bárdo. In: Dizionariut toponomastic. Abgruefen am 30. Mai 2022 (friulisch).
- ↑ Le fortificazioni difese dal 52° battaglione fanteria d’arresto “Alpi”. In: Libero / Digiland. Abgruefen am 30. Mai 2022 (italiänisch).
- ↑ A. Lokar: Socioeconomic structure of the Slovene population in Italy. In: Slovene Studies Journal. Chicago (USA) 1977, S. 28, doi:10.7152/ssj.v0i1.3423 (englisch).
- ↑ Il paese che parla Po našin, dialetto a “modo nostro”. In: Messaggero Veneto. 22. Januar 2015, abgruefen am 30. Mai 2022 (italiänisch).
|
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Lusevera“ vu de italiänische Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |