Matura

D Matura, Matur oder Maturität (lat. maturitas ‚d Rifi‘) isch d Rifibrüefig noch ere hööchere Schuelusbildig. Vor allem in dr Umgangssprooch bezäichnet si dr Schuelabschluss, wo dr Maturand bechunnt wenn er d Brüefig bestande het.

E Maturidäätszügnis vom Collège de Genève

Verwändet wird d Bezäichnig Matura in Ööstriich, Matura bzw. Maturität in Liechtestäi, in dr Schwiz (dört offiziell und im Schriftvercheer vilmol Maturität bzw. Maturitätsbrüefig, in dr Umgangssprooch mäistens Matur oder au Matura; in de andere Sproochen mit em gliiche Wortstamm analoog) und Südtirol (dört au Rifibrüefig, staatligi Abschlussbrüefig). Usdrück wo dr Matur entsprache git s in Italie (maturità), Bulgarie, Ungarn, Tschechie (maturita), Slowakei (maturita), Sloweenie, Kroazie, Serbie, Montenegro, Nordmayedoonie, Bosnie und Herzegowina, Albaanie, Kosovo und Poole. Z Dütschland reedet mä vom Abitur (im Sinne vo: d Schuel mit em Rifizüügnis verloo).

Mit em Maturazüügnis (oder Maturitätszüügnis) het dr Maturant (in Ööstriich) bzw. Maturand (in dr Dütschschwiz) d Hoochschuelrifi und cha an ere Uniwersidäät oder andere Hoochschuel studiere.

Mit dr Bruefsmaturität in dr Schwiz und Liechtestäi (au: Bruefsmatura, Bruefsrifibrüefig) darf mä e fachiischleegigs Studium an ere Fachhoochschuel mache. In Östriich macht d Bruefsrifibrüefig dr vollwärdig Uniwersidäätszuegang innerhalb vo Ööstriich mööglig und die entsprächendi Ghaltsstuefe im öffentlige Dienst.

Rifi- und Diplombrüefig isch dr ööstriichisch Usdruck für die kombinierti Hochschuelrifi mit Bruefsabschluss (Diplombrüefig, BHS), Zentralmatura für d Matura im Ganze, wil d Abschlüss vo alle Schuelsparte veräihäitligt wärde.

D Matura z Ööstriich

D Matura wird je noch Schueltüp in dr 12. oder 13. Klass gmacht. Allgemäinbildendi hööcheri Schuele (AHS) schliesse im 12. Schueljoor ab; Bruefsbildendi hööcheri Schuel(BHS) im 13. Schueljoor.

«Matura» isch die umgangssproochligi Bezäichnig und «Rifipbüefig» die offizielli.

D Matura wird im Allgemäine an dr Schuel gmacht, wo d Maturantin oder dr Maturant zletscht gleert häi. Persoone, wo nid uf e Middelschuel gange si, chönne e Externistematura oder e Bruefsrifibrüefig mache. Bi dere Brüefig häi nid alli Schüeler vom gliiche Joorgang die gliiche Ufgoobe überchoo. D Ufgoobe für d Klausuure si bis zur Iifüerig vo dr Zentralmatura nume für e Schuelklass äihäitlig gsi, die für die mündlige Brüefige si vo Brüefling zu Brüefling verschiide gsi. Jede Leerer het Frooge noch de Schweerpünkt vo sim Underricht chönne frooge. D Matura isch in däm underschiidlig gsi zum Zentralabitur in mängge dütsche Länder oder zum franzöösische Baccalauréat.

Sit em Schueljoor 2014/15 isch d AHS-Matura zum Däil zentraal. Sit 2015/16 si au d Maturabrüefige vo dr BHS zum Däil zentraal.

Im Schuljoor 2019/20 isch d Matura wäge dr Covid-19-Pandemii abkürzt worde (Corona-Matura).

D Matura in dr Schwiz

Bis 1995 het s säggs verschidnigi Maturidäätsbrofiil gee, vo denn aa chönne d Schüeler noch bestimmte Reegle iiri Maturidäätsfächer sälber uuselääse und en entsprächends Underrichtsbrogramm zsämmestelle (s nöije Maturidäätsanerkennigsreglemänt MAR vom 15. Februar 1995, Revision am 27. Juni 2007).

Brüeft wird mä in mindestens fümf Fächer, schriftlig und mündlig (in e baar Kantöön git s bi nitsproochlige Fächer kä mündligi Brüefig, in andere Kantöön gältet das nume für Mathematik):

• Erstsprooch
• zwäiti Landessprooch
• Mathematik
• Schweerpunktfach
• e witers Fach; d Bedingige für d Waal vo däm Fach si kantonaal festgläit, mänggisch sogar vo de äinzelne Schuele.

D Resultaat vo deene Brüefige mache 50 % vo dr Maturnoote in däm Fach us, d Noote vom letschte Schueljoor, die so genannti Erfaarigsnoote zelt au 50%. In de Fächer ooni Maturidäätsbrüefig zelt nume d Noote vom letschte Joor. Es wird grundsätzlig in dr Richdig vo dr Brüefigsnoote uf- oder abgrundet. Es git Kantöön wo halbi Noote kenne (6, 5.5, 5, 4.5 etc.).

Mä isch dur d Maturidäätsbrüefig duurechoo, wenn die dobbleti Summe vo alle Nooteabwiichige vo 4 gege unde nit gröösser isch as die äifachi Summe vo alle Noteabwiichige vo 4 gege oobe und nid mee as vier Noote under eme Vieri si.

Bi dr äidgenössische Matura git s in alle nüün Maturidäätsfächer nume Brüefigsnoote. An kantonaale Gümnaasie und Kantoonsschuele macht mä e kantonaali Matura, wo äidgenössisch anerkennt isch; je noch Kantoon git s no zuesätzligi Noote (Matuuraarbet, Filosofii etc.).

D Maturidäätsbrüefig daf nume äimol widerhoolt wärde.

Liddratuur

• Juliane Mikoletzky, Ute Georgeacopol-Winischhofer, Margit Pohl: „Dem Zuge der Zeit entsprechend …“: Zur Geschichte des Frauenstudiums in Österreich am Beispiel der Technischen Universität Wien. Wien 1997, ISBN 3-85114-258-6.

Weblingg

 Commons: Matura – Sammlig vo Multimediadateie

• Maturitätsprüfung in der Schweiz
• Staatssekretariat für Bildung (Schweiz)

Fuessnoote

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Matura“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.