Mesozoikum

S Mesozoikum, abgleitet vum griechische μέσος (mésos) = mittlere, mitte un ζῶ (zo) = läbe, au Ärdmittelalter gnännt, isch e Ärdzytalter, wu vor rund 251 Millione Johr aagfange het un vor rund 65,5 Millionen Johr ufghert het. In dr geologische Zytskala isch s dr mittler Zytabschnitt vum Äon Phanerozoikum.Noch em Mesozoikum chunnt in däre Zytskala s Känozoikum (Ärdnejzyt), dervor s Paläozoikum (Ärdaltertum). S Mesozoikum wird in Trias, Jura un Chryyde glideret.

Ärathem	Syschtem	Serie	≈ Alter (mya)
hecher	hecher	hecher	jinger
Meso- zoikum	Chryyde	Oberchryyde	99,6–65,5
		Unterchryyde	145,5–99,6
	Jura	Oberjura	161,2–145,5
		Mitteljura	175,6–161,2
		Unterjura	199,6–175,6
	Trias	Obertrias	228,7–199,6
		Mitteltrias	245,9–228,7
		Untertrias	251–245,9
diefer	diefer	diefer	älter

Yydeilig vum Mesozoikum

Stellig vum Mesozoikum im Phanerozoikum:

• Äon: Phanerozoikum (542–0 mya)
  • Ära: Känozoikum (Ärdnejzyt) (65,5–0 mya)
  • Ära: Mesozoikum (Ärdmittelalter) (251–65,5 mya)
  • Ära: Paläozoikum (Erdaltertum) (542–251 mya)

S Mesozoikum wird in die Syschtem unterglideret (obe s jingscht, unte s eltscht):

• Ära: Mesozoikum (251–65,5 mya)

• Syschtem: Chryyde (145,5–65,5 mya)
• Syschtem: Jura (199,6–145,5 mya)
• Syschtem: Trias (251–199,6 mya)

Läbe im Mesozoikum

S Mesozoikum fangt aa noch ere Kataschtrof am Änd vum Perms (Paläozoikum), wu d Ursach dervu nonig ufgchlärt isch; 90% vu allne Dier- un Bflanzearte sin dertemol uusgstorbe. Des het d Evolution vun ere ganz neje Dier- un Bflanzewält megli gmacht.

D Dinosaurier sin entstande, hän d Ärd dominiert un sin wider uusgstrobe. Ihri negschte hitige Verwandte sin d Vegel un d Krokodil.

Derzue hän sich Pterosaurier un vil anderi Wasserreptilie entwicklet, wu aber alli am Änd vum Mesozoikum wider uusgstorbe sin.

Au di erschte chleine un greßere Suger sin entstande (alles Näbelinie vu dr hitige Suger), di erschte Blietebflanze un di meischte Baim, wu s hite git.

Am Änd vum Mesozoikum isch e Meteorit in dr Nechi vu dr Yucatánhalbinsel (Mexiko) yygschlaa. Dää sognännt KT-Impakt wird vilfach fir s Uusstärbe vu 50% vu allne Dier- un Bflanzearte verantwortli gmacht – dodrunter alli Dinosaurier (ußer dr Vegel), Flugsaurier, Ammonite, Belemnite un di meischte vu dr Meeresreptilie, wu s dert gee het.

Geologii

Derwylscht am Aanfang vum Ärdmittelalter alli Kontinänt zue eim „Superkontinänt“ (Pangaea) vereint gsi sin, sin speter d Kontinänt wider usenander driftet.

Klima

Dur s sukzessiv Ufbräche vum friejere Superkontinänt Pangaea het sich s Klima im Mesozoikum als gänderet.

Am Aafang vum Zytalter het s no riisigi Wieschtine gee dur di groß Landflechi vu Pangaea - verglyychbar mit dr Sahara im hitige Afrika.

Wu am Aafang vum Mesozoikum d Tethys entstanden isch, isch s Klima aber bal fyychter wore, d Kontinänt hän aagfange sich ufzdeile. S Klima isch insgsamt tropisch un isch uf dr ganze Wält zimli glyych gsi, wel s Meer nonig wie hite Atlantik, Pazifik un Indische Ozean unterdeilt gsi isch un d Meeresstremige sich glyychmäßiger hän chenne verdeile. Au d Pol sin yysfrej gsi.

Erscht, wu dr Atlantik entstanden isch un Pangaea im Jura allmeh in Kontinänt usenader ghejt isch, sin di wältwyte Meeresstremige unterbroche wore un dr wältwyt Uusglyych vu dr Klimazone isch uusblibe. Des losst sich an dr Johresring vu versteineretem Holz feschtstelle. Geg em Änd vu dr Chryyde zue het s zem erschte Mol Johreszyte gee mit Chaltzone im Norde un Side vu dr Ärd, wel s kei globale Tämperaturuusglyych me gee het.

Literatur

• Yin Hongfu, Zhang Kexin, Tong Jinnan, Yang Zunyi, Wu Shunbao: The Global Stratotype Section and Point (GSSP) of the Permian-Triassic Boundary. Episodes, 24, 2, Beijing 2001 (PDF).

Weblink

• International Chronostratigraphic Chart 2020/03
• Mesozoische Gesteine in der Pfalz

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Mesozoikum“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.